تعریف زبان بدن
زبان بدن یعنی مدیریت زمان، فضا، ظاهر، هیبت، ژست، لمس، حالت، ارتباط چشمی و ریتم کلامی. به همین جهت، ارتباط غیرکلامی بخش کلیدی ای از اثربخشی شما به عنوان مدیر است. از بابت زبان بدن، مدیران اثربخش دو نوع سیگنال می فرستند که هر دو خیلی مهم اند، اما هر کدام شان تحت شرایط خاصی پراهمیت ترند. برای مثال، آدم های قدرتمند طوری می نشینند، می ایستند، راه می روند و ژست می گیرند که هر کس ببیندشان اینها را معادل اعتماد به نفس، صلاحیت و جایگاه داشتن، قلمداد کند. درست مثل رفتاری که خیلی از مدیران در هنگام حضور در جلسه ی هیئت مدیره انجام می دهند، آنها با کشیده ایستادن در مقابل افراد (یعنی استفاده از فضا) سیگنال قدرت و اتوریته را به مخاطب خود می فرستند. شاید توجه کرده باشید که، برای مثال، مدیران بلندپایه (در مورد مردها) معمولا برگه هایشان را روی میز کنفرانس پخش می کنند. ممکن است دستانشان را پشت صندلی سایر حاضرین در جلسه بگذارند و یا موقع نشستن پاهایشان را از هم باز کنند.
اما رهبرانی که می خواهند اثربخشی بیشتری داشته باشند، می بایست سیگنال های غیرکلامی گرم و صمیمانه ای هم داشته باشند. به خصوص وقتی که محیط کاری، محیطی مرکب از دپارتمان های مختلف باشد که در کنار یکدیگر کار می کنند، مثل دفاتر کار جمعی.سیگنال های غیرکلامی ای نظیر باز بودن کف دست، تمایل به سوی جلو در هنگام ایستادن، برقراری ارتباط چشمی با افراد در حین گفتگو، تأیید کردن افراد با سر به هنگام صحبت کردن، یا کج کردن سر به سمت افراد برای ترغیب کردن آنها به بیشتر حرف زدن، برای انتقال مفاهیمی از قبیل دخیل کردن همه در کار، محبوب قلب ها بودن و رفاقت مورد استفاده قرار می گیرند.از آنجا که اکثر طرف های کاری من در سازمان هایی هستند که می خواهند از ساختار کنترل و فرمانِ سلسه مراتبیِ سنتی به سمت دفاتر کار جمعی و هوشمندانه ی مدرن حرکت کنند، تعداد زیادی از مدیران ارشد را می بینم که تازه با این واژه ی زبان بدن آشنا شده اند. این مدیران آنقدر با شیوه های عهد بوقیِ به رخ کشیدن قدرت عادت کرده اند که برایشان سخت است بگذارند آن نوع دیگرِ سیگنال ها (صمیمیت) خودش را نشان بدهد. البته این را هم بگویم که زیرنویس دار کردن زبان بدن (به معنی همخوانی حرکت بدن با نیت و پیام) تنها یک روی سکه ی رفتار غیرکلامی است. خیلی ها زرنگ تر از این هستند که فقط یاد بگیرند چطور می توان پیامی را به درستی منتقل کرد. در واقع اینها می خواهند بدانند که چطور می توان زبان بدن افراد دیگر را خواند (یا به قول خودمان دستشان را خواند). پیتر دراکر، نویسنده شهیر، استاد دانشگاه و مشاور امور مدیریت، به وضوح دست روی این نکته می گذارد: مهمترین قسمت ارتباط، شنیدن آن چیزی است که گفته نمی شود. مدیر و رهبر اثرگذار کسی است که وقتی وارد جلسه ای شد و دید فلان حرکت ابتکاری هنوز به خوبی در بین بچه های تیمش جا نیفتاده (و خیلی ها هنوز گیج می زنند) خیلی سریع این قضیه را از چشمانشان بخواند و راه حل ارائه بدهد.این امر در حین مصاحبه و استخدام نیرو نیز خیلی کاربرد دارد. مثلا سوپرمدیرِ مجهز به قدرت رمزگشایی از زبان بدن، قادر است خیلی چیزهای ناگفته را در حرکات متقاضیان ببیند و کسی را استخدام کند که فردا برایش پیشمانی به همراه نیاورد. حتی اگر گیر شرکای کاری بلوف زن بیفتید، باز این مهارتِ ترجمه ی زبان بدن، عصای دست تان خواهد بود. برخورداری از زبان بدن قوی، به مدیران کمک می کند تا بُرش بیشتری در سر کار داشته باشند، بازدهی بیشتری از نیروی کارشان به دست آورند، با مخاطب خود ارتباط بهتری برقرار کنند، ایده هایشان را با اتوریته و اثرگذاری بیشتری مطرح کنند و باجذبه تر باشند؛ این همان جعبه ابزاری است که هر مدیری آرزوی آن را می کِشد.
اهمیت آشنایی مدیران با زبان بدن
زبان بدن یکی از ملزوماتی است که فرد برای رسیدن به مقصود باید با آن آشنایی داشته باشد . بایدها و نبایدهایی برای زبان بدن وجود دارد که اگر آنها را بشناسید راحت تر میتوانید مقصود خود را به دیگران بیان کنید و در رسیدن به هدفتان موفق تر هستید.زبان بدن یک ارتباط غیرکلامی است که ما به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه از آن استفاده می کنیم. این ارتباط غیرکلامی شامل ارسال و دریافت سیگنال های بدون کلام می شود. گفته می شود که ارتباطات خوب پایه و اساس رابطه های موفق است، بنابراین توانایی شناخت و استفاده درست از رابطه ی غیرکلامی یا همان زبان بدن ابزار قدرتمندی است که به شما این امکان را می دهد که منظور واقعی تان را به فرد مقابل برسانید و تعامل با دیگران را به یک تجربه ی آسان و لذت بخش تبدیل کنید. یک مشاوره علوم رفتاری و زبان بدن با تشریح باید و نبایدهای «زبان بدن» گفت:یافته های بالینی روانشناسی نشان می دهد که 5 برابر توجه و ادراک دیگران به لحن و حرکات شماست و این مقوله از آنچه که واقعاً بیان می کنید موثرتر است.
آشنایی با زبان بدن راهی برای رسیدن به موفقیت
با اشاره به اینکه بخشی از ناکامی مدیران در کسب و کار و ضعف آنها در ارتباط گیری با کارمندان به دلیل کم توجهی این افراد به زبان بدن است، اظهار داشت:اگر چه بسیاری از مدیران و صاحبان صنایع موفقیت در تجارت را تنها محدود به فن بیان و نحوه معرفی محصول و خدمات خود می دانند اما تحقیقات نشان می دهد که سیگنال های زبان بدن اثرگذارتر از شیوایی در گفتار است.
وی با اشاره به اینکه تسلط در کلام فقط 30 درصد در متقاعد سازی اثر گذار است، افزود:50 درصد ارتباط گیری از طریق زبان بدن و سیگنال های غیر کلامی انجام می شود و شاید بی توجهی به همین موضوع دلیل ناکامی مدیران خوش سخن در تعامل با کارمندان و طرف های تجاری آنها است.
نویسنده کتاب زبان بدن در مذاکره ادامه داد:نشستن به صورت دست به سینه یا گذاشتن دست ها روی پا، گذاشتن دست ها داخل جیب، قوز کردن و اخمو بودن با وجود قدرت بیان، همراه با حرکات اشتباه کل بدن باعث ایجاد واکنش منفی در دیگران نسبت به شما می شود و حتی شما را فردی متظاهر نشان می دهد.
این کارشناس زبان بدن گفت:یافته های بالینی روانشناسی نشان می دهد که 5 برابر توجه و ادراک دیگران به لحن و حرکات شماست و این مقوله از آنچه که واقعاً بیان می کنید موثرتر است.
وی با بیان اینکه مدیران و بازرگانان برای موفقیت در تجارت باید با اصول زبان بدن بین الملل آشنا شوند، افزود:برخی از حرکات ممکن است در یک فرهنگ هنجار و پسندیده باشد ولی همان رفتار ممکن است در تعدادی دیگر از کشورها ناهنجار و ناپسند قلمداد شود به همین دلیل لازم است تا این گروه از مدیران با این بایدها و نبایدها بیشتر آشنا شوند.
مشاوره علوم رفتاری و زبان بدن با بیان این مطلب خاطرنشان کرد:برای ایجاد آشنایی و ارتباط با دیگران باید آرام و راحت باشید، آزاد گذاشتن دست ها و آرام نشستن یا ایستادن به صورت دوستانه از جمله عواملی است که می تواند در ایجاد یک ارتباط موثر مفید باشد.
نکات کاربردی در تقویت زبان بدن:
- یکی از مهم ترین نکات در رعایت اصول زبان بدن لبخند زدن است. لبخند زدن از مهارت های بسیار مهم در قوانین زبان بدن است. بنابراین اگر بخواهید در برخورد اول نظر مخاطب را به خود جلب نمایید، لبخند زدن را فراموش نکنید. اما نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید، این است که لبخند زدن به معنای به نمایش گذاشتن دندانها و یا لبخند های مصنوعی نیست. بلکه لبخند زدن به معنای یک لبخند کمرنگ و طبیعی می باشد که باعث ایجاد احساس اعتماد و راحتی در مخاطب می شود.
- از دیگر مهارت های زبان بدن برای مدیران، نوع نشستن است. در هنگام صحبت کردن با مخاطب تحت هیچ شرایطی قوز نکنید. خم شدن شانه ها می تواند نشان دهنده عدم اعتماد به نفس شما باشد. مدیرانی که با شانه هایی صاف و بدون قوز می نشینند، اعتماد بیشتری را در مخاطب ایجاد می کنند. همچنین هنگام نشستن خیلی راحت نشستن بر روی صندلی هم می تواند تاثیر منفی داشته باشد، زمانی که اینگونه می نشینید حس بی احترامی را به مخاطب منتقل می کنید. سعی کنید حرفه ای و صاف بنشینید و برای اینکه به مخاطب نشان دهید که به او توجه می کنید، کمی به جلو متمایل شوید.
- نکته دیگر، توجه به حرکات سر و دستها است. به طور مثال پس از صحبت مخاطب، سر خود را به نشانه تایید مخاطب تکان بدهید و یا در هنگام صحبت از دست هایتان برای مفهوم تر کردن صحبت هایتان استفاده نمایید. نکته مهم در استفاده از دست ها در هنگام صحبت این است که مراقب باشید حرکت دست هایتان نشانه بی احترامی به مخاطب نباشد. بعنوان مثال، هیچگاه مخاطب را با انگشت اشاره نشان ندهید، یا سعی کنید در بیشتر اوقات، کف دستتان در حین صحبت مشخص باشد.
- عدم سکون در طولانی مدت، نکته دیگری است که بایستی رعایت شود. در صورتی که در مدت زمان زیادی در یک حالت به صحبت های خود ادامه دهید، می توانید موجب خستگی چشم و بی حوصله شدن مخاطب شوید. بنابراین در حین صحبت کردن سعی کنید بایستد، جای نشستن خود را تغییر دهید و یا کمی قدم بزنید و مجدد صحبت خود را ادامه دهید.
- یکی دیگر از مواردی که در زبان بدن بسیار موثر است، ارتباط چشمی مدیران با مخاطب است. برقراری ارتباط چشمی با افراد موجب می شود تا، از صداقت شما مطمئن شوند. همچنین نشان می دهید که، برای آنها احترام قائل می باشید.در برقراری ارتباط چشمی باید دقت کنید که همانطور که برقرار نکردن ارتباط چشمی مناسب نیست، برقرار دائم ارتباط چشمی و بگونه زل زدن به چهره مخاطب هم پسندیده نیست.
خطاهای زبان بدن مدیران
مسلما یكی از مهمترین جنبه های رهبری افراد همین زبان بدن است زیرا بر پیام های كلامی كه بطور روزانه می فرستیم و اعضای تیممان دریافت می كنند، تأثیر می گذارد. به شیوه های بی شماری رفتار غیر کلامی ما، فرهنگ محیط کار ما را شکل می دهد. بنابراین بهتر است مدتی را صرف بررسی و یادگیری رفتار و رهبری غیر کلامی کنیم. این کار واقعا ارزشش را دارد. در ادامه در مورد 3 روش ارتباط برقرار کردن رهبران غیر قابل دستیابی با اعضای تیم خود را بررسی خواهم کرد. سپس برخی از استراتژی های عملی را که می توانید برای بهبود رفتار غیر کلامی خود در محیط کار استفاده کنید، مطرح خواهد شد.
1. شما از حالت ایستاده بسته یا فضای جسمی زیاد بین خودتان و کارمندان استفاده می کنید
کارمندی به نام مولی به در دفتر سرپرست خود نزدیک شده تا در مورد پروژه ای که در این هفته در حال کار بر روی آن است سؤال کند. شونا، سرپرست مولی، پشت میز کار خود نشسته است و با کامپیوترش کار می کند. شونا با شنیدن صدای مولی از سمت در دفترش، سر خود را چرخانده، ارتباط چشمی برقرار می کند و سلام و احوالپرسی می کند.
مولی می پرسد: “چند دقیقه وقت داری؟” “باید چیزی را همراه شما بررسی کنم.”
شونا می گوید: “البته ” “چه موضوعی است؟”
شونا در حین تعامل سرش را به سمت مولی می چرخاند، اما شانه ها و نیم تنه او همچنان مقابل رایانه خود باقی مانده و انگشتان دستش روی صفحه کلید قرار دارند. بعد از چند لحظه، مولی رفتار غیر کلامی شونا را تفسیر می کند و نتیجه می گیرد که او در حال حاضر نمی خواهد در خصوص این موضوع صحبت کند. به همین دلیل احساس ناامیدی و نگرانی می کند که نکند مزاحم شونا شده و او را ناراحت کرده است. آیا شونا می خواست زمان صرف کند و به سوالی که مولی از او پرسیده بود پاسخ دهد؟ شاید. اما آنچه در عمل اتفاق افتاد این است که شونا در نظر نگرفته است که چگونه جهت گیری و وضعیت بدن وی می تواند پیام هایی را فارغ از گفتار او به مولی ارسال کند. منظور از جهت گیری بدن، ژست بدن ما در حین تعامل با دیگران است. جهت گیری غیرمستقیم بدن وقتی است که به نظر می رسد ژست بدنمان توجه ما را از شخصی که مشغول صحبت با او هستیم به سمت مساله دیگری هدایت می کند. ممکن است سر، شانه ها، بدن و یا حتی پای خود را در هنگام مذاکره و تعامل از فرد مقابل دور کنیم و به این ترتیب خودمان از از یک ارتباط موثر و فعال برون بکشیم و به طرف مقابل این پیام را بدهیم که تمایلی به برقراری ارتباط با او نداریم. جهت یابی بدن ما در اغلب موارد میزان علاقه ما به ادامه بحث را آشکار می کند و به همین دلیل برای رهبران و مدیران بسیار مهم است که هنگام تعامل با اعضای تیم خود از یک جهت گیری مستقیم بدنی استفاده کنند. هنگامی که از یک جهت گیری مستقیم بدنی در ارتباط با دیگران استفاده می کنیم، بدن ما کاملا متوجه طرف مقابل است و ما به طور موثری از حواس پرتی های اطرافمان فاصله گرفته ایم. این نشان می دهد که ما بر روی این ارتباط تمرکز کرده ایم و اجازه نمیدهیم مساله دیگری توجه ما را منحرف کند. و در آخر، در هنگامی که با فردی فاصله فیزیکی دارید از تماس چشمی مستقیم استفاده کنید. حتی در یک اتاق شلوغ و پر سر و صدا، تماس چشمی مستقیم این قدرت را دارد که طرف مقابل احساس کند دیده و شنیده می شود. وقتی که با نگاه مستقیم به فردی مانع بروز حواس پرسی می شویم، او می فهمد که واقعا برای ما ارزشمند است.
و هنگامی که نمی توانید تماس چشمی مستقیم را به مدت طولانی حفظ کنید، چه می کنید؟ آن را تبدیل به کلمه کنید. این کار تفاوت زیادی در نحوه تفسیر رفتار غیر کلامی شما ایجاد می کند. مثلا به این نمونه توجه کنید:
“وقتی صحبت می کنید، من این لیست را میبینم، اما کاملا به شما گوش می دهم. ادامه دهید. ”
بنابراین دفعه بعد که با یکی از اعضای تیم در حال تعامل و گفتگو هستید، تلاش کنید از جهت یابی مستقیم بدن، وضعیت باز و تماس مستقیم چشمی استفاده کنید. به این ترتیب شما این پیام را ارسال می کنید که ارزش تعاملاتی را که با تیمتان دارید، به خوبی می دانید.
2. شما همیشه به حدی مضطرب یا شلوغ به نظر می رسید که دیگران تصور می کنند نمی توانند به سراغ شما بیایند
ما همیشه محیط خود را بررسی می کنیم تا تشخیص بدهیم که آیا برای برقراری ارتباط با دیگران وضعیت امن و راحتی داریم یا خیر. اگر احساس کنیم دیگران مشغول کار یا مضطرب هستند، از شروع مکالمه یا پرسیدن سؤال پرهیز خواهیم کرد، مبادا آنها را ناامید یا اذیت کنیم. به همین ترتیب، اعضای تیم ما به حالات عاطفی و رفتار غیر کلامی ما توجه زیادی می کنند تا بفهمند که آیا می توانند به ما نزدیک شوند یا نه. اگر همیشه عجله داشته باشیم یا با سر پایین وارد دفترمان شویم، این پیام را برای دیگران ارسال می کنیم که حتی یک ثانیه هم برای اعضای تیم خودمان نداریم. اگر در حین جلسات ژستی سفت و سخت و خشک یا به اصطلاح عصا قورت داده، داشته باشیم، همراه با تن صدای یکنواخت و خشک، اعضای تیم مان تصور می کنند الان زمان مطرح کردن یک مشکل بالقوه یا یک ایده عالی نیست.
اگر اعضای تیم هرگز ما را نبینند که در محل کار لبخند می زنیم یا می خندیم، احساس ناامنی می کنند، مخصوصاً در حضور ما. همچنین اگر ما همیشه در دفترمان بسیار گرفتار به نظر برسیم، با تلفن صحبت کنیم یا ایمیل هایمان را چک کنیم، اعضای تیم مارا غیرقابل دسترسی می دانند و هرگز به سراغ ما نخواهند آمد. به این ترتیب آنها احساس می کنند دیده نمی شوند، شنیده نمی شوند و مهم نیستند. در مقابل، وقتی فضایی آرام و در عین حال مطمئن به وجود می آوریم، از انواع تن صدا استفاده می کنیم، لبخند می زنیم و می خندیم و اعضای تیم خود را به انجام همین کار تشویق می کنیم، آنها ما را به عنوان مدیری که علاوه بر حضور فیزیکی، حضور ذهنی هم دارد و به آنها نیز اهمیت می دهد، در نظر می گیرند. اگر تصمیم بگیرید به جای اینکه اول وقت به سرعت به دفترتان بروید و به کارهایتان برسید، مدتی حدود 10 تا 15 دقیقه را با تیمتان وقت بگذرانید و احوال انها را جویا شوید کمک می کند که اعضای تیم در طول روز به شما مراجعه کنند و فکر نکنند شما خیلی گرفتار یا ناراحتید و نمی شود به سراغ شما آمد.از خودتان بپرسید که آیا در این خصوص مقصر هستید؟ چه نوع رفتار غیر کلامی موقع ورود به شرکت و در حین ورود به جلسات نشان می دهید؟ آیا به نظر می رسد بیش از حد مضطرب یا بیش از حد گرفتارید و کسی نباید مزاحم شما شود؟ اگر چنین است، تمام تلاش خود را برای لبخند زدن به اعضای تیم خود و اصلاح این روند انجام دهید.
3. فضای اداری شما علیه شماست
بسیاری از رهبران وقت نمی گذارند تا تاثیری را که محیط فیزیکی بر ادراک، انتظارات و ارتباطات ما می گذارد، تجزیه و تحلیل کنند.هر جا که الان هستید یک لحظه مکث کنید و محیط فیزیکی خود را در نظر بگیرید. چگونه عواملی مانند معماری، چیدمان فضایی و نوع مبلمان، طراحی و دکوراسیون، رنگ، روشنایی، دما و بو بر نوع تعاملاتی که در آن فضا اتفاق می افتد تأثیر می گذارد؟ با ورود به این محیط چه حسی دارید؟ چه احساسی دارید اگر در مدت زمان طولانی در این فضا با دیگران تعامل داشته باشید؟حتی آگاه ترین رهبران و مدیران هم غالباً از این جنبه ارتباطات غیر کلامی غفلت می کنند. بگذارید برای روشن شدن بحث مثالی از یک کارفرمای باسابقه برای شما بزنیم. ما او را مت می نامیم. مت همیشه درباره “سیاست درهای باز” صحبت می کرد و واقعاً معتقد بود که کارمندانش می دانند که همیشه می توانند در مورد هر چیزی با او صحبت کنند. اما مشکل این بود که مت واقعاً درها را باز نگه نداشته بود. مهمتر از آن، دفتر او در گوشه پشت ساختمان بود و کارمندان باید قبل از مواجهه با منشی مت در یک اتاق انتظار، از دو اتاق کنفرانس مختلف عبور می کردند. اگر این “دروازه بان” به کارمندان امکان دسترسی به دفتر مت را می داد،این کارمند بود که مجبور می شد در را باز کند تا با مت صحبت کند. نیازی به گفتن نیست ، “سیاست درب باز” مت عملا بی فایده بود. حتی به نوعی این موضوع در شرکت تبدیل به یک شوخی شده بود و این شرم آور است، زیرا مت رهبری دلسوز بود و احساس می کرد که با برقراری ارتباط کلامی دسترسی به وی، به اندازه کافی آسان است. اما این کافی نیست. اگر کار اعضای تیم خود را در هنگام نیاز به ورود به دفترمان دشوار کرده باشیم، به احتمال زیاد در زمره مدیران غیرقابل دسترس قرار می گیریم. اگر در مورد نحوه دیدنمان قوانین یا سیاست های غیر ضروری ایجاد کنیم، باید انتظار داشته باشیم که کارمندان ما برای گرفتن یک دقیقه از وقت ما احساس ناراحتی کنند.در عوض، برای حل این معضل ما باید وقت خود را برای تفکر انتقادی و استراتژیک در مورد فضاهای کاری خود بکار گیریم و تمام تلاش خود را برای ایجاد محیط هایی انجام دهیم که تعامل مورد نظر ما را تسهیل کند.فضاهای اداری ما باید دید، رسالت و هدف سازمان های ما را منعکس کند. آنها باید به کارمندان ما بگویند که دیده می شوند و ارزشمند هستند و آنها باید ثابت کنند که ما واقعاً قابل دسترسی هستیم.یک رهبر غیرکلامی بی واسطه و در دسترس باشید.من فقط در مورد سه اشتباه بسیاری که رهبران در خصوص ارتباط غیر کلامی مرتکب شده اند، بحث کرده ام. در کل، کارآمدترین رهبران هم از آنچه ما رفتارهای غیرکلامی پذیرا در محیط کار می نامیم، استفاده می کنند.
آشنایی با مهارت مدیریت زمان برای مدیران
