آشنایی با انگل دمودکس و تاثیرات این انگل بر پوست و مو 

انگل دمودکس مایت یک انگل شایع در پوست و موی افراد است که هنگامی که بدن فرد به هر دلیلی ضعیف می شود، قدرت تکثیر و انتقال پیدا می کند. از علائم وجود دمودکس در مو و پوست می توان به خارش و خشکی پوست، ریزش مو و سایر التهابات پوستی اشاره کرد.

دمودکس چیست؟

دمودکس مایت نوعی انگل میکروسکوپی است که بدنی شفاف دارد و با چشم قابل مشاهده نیست. این انگل از چربی، املاح، ویتامین ها و مواد مغذی که در لایه های مختلف پوست وجود دارد،تغذیه می کند. دمودکس در دسته بندپایان قرار دارد که نزدیکترین اقوام آنها در میان حشرات، عنکبوتها و کنه ها هستند. این جاندار ریز معمولا عامل بیماری محسوب نمی شود اما در صورتیکه سیستم بدنی انسان بنا به دلایل مختلف ضعیف شود، انگل های دمودکس فرصت تکثیر پیدا می کنند. به این ترتیب مواد مغذی پوست و موی بیشتری را مصرف کرده که این امر باعث بروز اختلال در بافت ها می شود.

چرخه حیات انگل دمودکس مایت چگونه است؟

چرخه حیات این مایت ها 5 مرحله است. مایتهای دمودکس شبها در سطح پوست انسان جفتگیری میکنند و پس از حدود 12 ساعت داخل فولیکولهای مو و یا غدد سباسه تخم گذاری میکنند. هر مرحله تخم گذاری حدود 50 تا 60 تخم بهمراه دارد که در فولیکول و غدد چربی قرار میگیرند. تخمها پس از چند روز تبدیل به لارو و نوزادان شش پا می شود که پس از طی یک هفته بالغ میشوند تا به چرخه تولید مثل وارد شوند. دوره بلوغ تا بزرگسالی آنها حدود یک هفته میباشد و طول عمر یک انگل دمودکس در حدود 30 تا 90 روز است.
این جانداران تمامی مواد زائدی که در طول زندگی در بدنشان تولید میشود درون بدن نگه میدارند تا زمانی که بمیرند. انگل های دمودکس انگل هایی می باشند که در فولیکول های مو و غدد چربی پوست انسان زندگی میکنند. انگل دمودکس به سادگی از چربی پوست و محصولات آرایشی و بهداشتی تغذیه میکند.

تاریخچه انگل دمودکس

دانشمندان بیش از یک قرن گذشته انگل دمودکس را شناخته اند اما تا چند سال قبل توجه چندانی به آن ننموده اند و لذا این انگل به عموم مردم معرفی نشده بود. محققین دریافته اند که انسانها از گذشته های دور، یعنی از حدود 20 هزار سال پیش میزبان این جانداران بوده اند اگر چه امروزه به دلیل افزایش جمعیت جوامع شهری و اماکن عمومی و بویژه مراکزی که در انتقال انگلها موثرند، مانند آرایشگاهها و باشگاههای ورزشی و استخرها و غیره شیوع بیشتری پیدا کرده است.

انواع دمودکس

• دمودکس فولیکوروم (Demodex folliculorum): مایت دمودکس فولیکوروم رایج ترین نوع مایت های دمودکس است. این نوع مایت دمودکس حدود ۰,۳ تا ۰,۴ میلی متر طول دارد. دمودکس فولیکوروم درون فولیکول های موهای پوست انسان زندگی و از سلول های مرده پوست تغذیه می کند. این نوع مایت برخلاف، نوع برویس، روی پوست صورت به فراوانی دیده می شود. هچنین این مایت ها بیشتر اطراف چشم جمع می شوند و روی پلک ها و مژه ها اثر منفی می گذارند.

• دمودکس برویس (Demodex brevis): مایت دمودکس برویس کمی کوچکتر از مایت قبلی است و حدود ۰,۱۵ تا ۰,۲ میلی متر طول دارد. دمودکس برویس بیشتر دوست دارد اطراف گردن و قفسهٔ سینه تان زندگی کند. همچنین این نوع مایت به اعماق غده های چربی پوست نفوذ و از سلول های پوستی تغذیه می کند.

چگونگی حیات انگل دمودکس

جفت گیری دمودکس های نر و ماده معمولا درون دهانهٔ باز فولیکول ها رخ می دهد. وقتی لقاح صورت می گیرد، مایت ها تخم ها را درون غدد چربی زیر پوست یا فولیکول های مو قرار می دهند. لاروها پس از ۳ تا ۴ روز سر از تخم درآورده و پس از ۷ روز کاملا بالغ می شوند. بیشتر دمودکس ها حدود ۲ هفته زنده هستند و پس از مرگ درون فولیکول های موها و غدد چربی پوست تان تجزیه می شوند. همچنین دمودکس ها می توانند از میزبانی به میزبان دیگر سرایت کنند.

اثر منفی دمودکس بر سلامت بدن

بیشتر مواقع مردم از مایت های روی پوستشان، بی خبرند. چرا که وجود تعداد کمی از آنها نه تنها مشکلی به وجود نمی آورد، بلکه فایده هم دارد. دمودکس ها از سلول های مردهٔ پوست تغذیه می کنند. تا زمانی که وجود این مایت ها تحت کنترل باشد، مشکلی پیش نمی آید. اما وقتی تعداد زیادی از آنها به درون پوست تان نفوذ کنند، پوست تان دچار آلودگی شدید و در نتیجه التهاب می شود. افرادی که بین سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی قرار دارند بیشتر در خطر آلودگی شدید دمودکس ها قرار دارند. افراد مسن تر و کودکان زیر ۵ سال هم مستعد آلودگی شدید با مایت های دمودکس هستند.

از دیگر بیماری های ناشی از آلودگی دمودکس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آکنهٔ روزاسه: بنابر بررسی ها مشخص شده دمودکس می تواند موجب آکنهٔ روزاسه شود. همچنین اگر پیش از این به روزاسه مبتلا شده باشید، دمودکس ها آن را بدتر می کنند. بنابر پژوهش ها، روی پوست بدن بیماران مبتلا به روزاسه تا ۱۸ برابر بیشتر از دیگران مایت دمودکس وجود دارد.

• پلک آماس (بلفاریت): پلک آماس، نوعی التهاب پلک است که بر اثر مسدود شدن غده های چربی در ناحیه پلک ها به وجود می آید. در واقع مایت های دمودکس می توانند مسیر غده های چربی را که زیر مژه ها قرار دارند مسدود کنند. به همین دلیل است که بیماران بالاتر از ۶۰ سال احتمال دارد به پلک آماس مبتلا شوند.

از علایم پلک آماس باید به موارد زیر اشاره کرد:

• قرمزی چشم؛
• ریزش اشک؛
• خشکی چشم؛
• احساس سوزش در چشم ها؛
• وجود پوسته در مژه ها؛
• احساس اینکه چیزی درون چشم ها رفته است؛
• حساسیت به نور؛
• مژه های شکننده؛
• ریزش مژه ها؛
• تاری دید موقتی.

در ضمن اگر به بیماری های زیر مبتلا باشید، ممکن است بیشتر از افراد دیگر در خطر مایت های دمودکس فولیکوروم قرار بگیرید:

• ضعف سیستم ایمنی بدن؛
• درماتیت؛
• عفونت های پوستی؛
• آلوپسی (ریزش مو)؛
• آکنه، به ویژه از انواع التهابی؛
• ایدز؛
• آکنهٔ روزاسه.

روش های تشخیص انگل دمودکس

با بررسی کردن یک نمونه چربی پوست در زیر میکروسکوپ جهت تایید حضور انگل دمودکس، تشخیص صورت می گیرد. اغلب افراد از حضور انگل دمودکس در فولیکول مو های خود نیز اطلاع ندارندوحتی خیلی ها ناقل این انگل دمودکس میباشند . بسیاری از افراد تنها هنگامی مطلع می گردند که از نظر ابتلا به دیگر بیماری های پوستی آزمایش می شوند. تا زمانی که فرد علائم یا عوارضی را تجربه نکرده است، نیازی به آزمایش بررسی ابتلا به انگل ندارد. پزشک ابتلا دمودکس را به وسیله نمونه برداری چربی تشخیص می دهد. این فرایند شامل برداشت نمونه کوچکی از چربی پوست و بررسی آن زیر میکروسکوپ می شود. همچنین، پزشک درباره علائم فرد از او سوال می پرسد تا دیگر نشانه های ابتلا به انگل ها از جمله فلس مانند شدن پوست را جستجو کند. در صورتی که مقدار انگل ها در فولیکول های مو بالا باشد، ابتلا به دمودکس تشخیص داده می شود.

اثرات انگل دمودکس بر پوست و مو چیست؟

از نظر علمی به اثبات رسیده انگل عنکبوتی دمودکس عامل شایعی در خارش صبحگاهی پوست صورت و ریزش موی ابرو و کاهش موی ابروهاست ولی در موارد نادری هم سبب ریزش مو، کم پشت و نازک شدن مو، جوش، آکنه، خارش پوست، چین و چروک پوست ، پیری زودرس پوست، خشک و خشن شدن پوست، بروز جوش و تغییر رنگ پوست صورت ، می شود. در مورد دخالت این انگل در بروز روزاسه نیز نظریه هایی وجود دارد. مشخص است که دمودکس در افراد مبتلا به روزاسه بیشتر وجود دارد اما این انگل نقش مبهمی در بروز این بیماری دارد و دقیقا مشخص نیست دمودکسی دلیل بروز روزاسه است یا نه. متاسفانه دمودکس انگل شایعی است و تحقیقات و شواهد علمی و تجربی نشان داده بیشتر افرادی که موهای نازکی دارند یا دچار ریزش مو و مشکلات پوستی مانند آکنه، جوش صورت، خارش پوست و … هستند و در کل پوست و موی چربی دارند، جمعیت بالایی از این مایت را در پوستشان دارند.