هنر نقاشی چیست؟
هنر نقاشی یکی از مهم ترین و پرطرفدار ترین هنر هایی است که در سالیان طولانی مورد توجه افراد بسیاری قرار گرفته است. گسترش و محبوبیت این هنر به اندازه ای است که مبالغ بسیار بالایی سالانه در تجارت هنر نقاشی مبادله می شود. هنر نقاشی از جمله هنر هایی است که در طول سالیان مورد توجه افراد مختلف جامعه قرار گرفته و از آن به جهت بیان مفاهیم متفاوت و مهمی در زندگی استفاده شده است.
اگر بخواهیم بدانیم نقاشی چیست و هنر نقاشی را تعریف کنیم باید بگوییم که هنر نقاشی در واقع به تصویر درآوردن ذهنیت یا واقعه ای اتفاق اتفاده بر روی سطحی قابل ترسیم است. می توان اینگونه گفت که هنر نقاشی استفاده از رنگ ها بر روی سطوح برای شخصیت بخشیدن به سطحی خام می باشد. نقاشی هنری قدرتمند است و نقاشان به واسطه قدرت این هنر توانسته اند در طول زندگی بشر مفاهیم بسیاری را به انسان ها آموزش دهند.
در واقع نقاشی بیان تصویری مفاهیم و واقعیات زندگی است. شاید شما تصور کنید نقاشی تنها به وسیله قلمو و مداد یا آبرنگ امکان پذیر است اما باید بگوییم این تصور اساس درست نیست در واقع هنر نقاشی هنری بی نظیر و نامحدود است شما برای خلق یک آثار هنری نقاشی می توانید از دست، قلمو، چوب، چاقو و هر آنچه که می خواهید برای خلق تصویر مورد نظر استفاده نمایید. با این توضیحات می توان پی برد که نقاشی چیست و چگونه بر روی ما تاثیر می گذارد.
تاریخچه نقاشی
نقاشی یکی از نخستین هنرهایی است که پیش از پیدایش خط، انسان ها برای ثبت وقایع یا حتی ارتباط با یک دیگر استفاده می کردند. نکته جالب در زمینه نقاشی این است که نخستین نقاشی ها به دست بشر بر روی دیوار غارها کشیده شده است که به آن ها هنر سنگی نیز گفته می شود. این نقاشی ها توسط افراد کوچ نشین بر روی دیوار غارها کشده می شده است. نقاشی ها یافت شده به دست باستان شناسان نشان می دهدکه این نقاشی ها به طور معمول با سه رنگ کشده می شده اند و همین طور سعی می شده است که تا جای ممکن به واقعیت نزدیک باشند. در یکی از قدیمی ترین این نقاشی ها که در غار آلتامیرا اسپانیا یافت شده است، حیوانی بنام بیسون (Bison) بر دیوار کشیده شده است که از نیاکان گاوهای امروزی به حساب می آید.
پس از پیشرفت های انسان طی قرون متمادی نه تنها حضور هنر نقاشی کم رنگ تر نشد بلکه جلوه مهمترین در جوامع پیدا کرد و نقاشی ها هم با تغییر و تحولات اجتماعی تغییر کردند و فرم های مختلفی را به خود گرفتند. به عنوان مثال نقاشی در عصر قرون وسطی به کلیسا راه پیدا کرد و آثار درخشانی چون آفرینش انسان خلق شد و نقاشان بسیاری چون داوینچی با نقاشی های شگفت انگیز خود همگان را متحیر می کردند. البته تعییر و تحولات در دنیای هنر نقاشی در تاریخچه نقاشی از چند جهت قابل بررسی است. با گذشت زمان ابزارهای نقاشی هم توسعه یافتند و به نقاشان برای ایجاد رنگ ها و بافت های جدیدتر کمک کردند هم همزمان با تحولات اجتماعی سبک های نقاشی جدید به وجود آمدند.
چه سبک های نقاشی مختلفی در دنیای هنر وجود دارد؟
نقاشی ها در یک تقسیم بندی بزرگ تر به نقاشی های شرقی و نقاشی های غربی تقسیم می شود و مطابق با این تقسیم بندی سبک های نقاشی تعریف و مشخص می شوند.
مدرنیسم
یکی از نکاتی که باید در شناخت سبک های نقاشی در نظر داشته باشیم، این است که تعریف مشخص و قاطع از آن ها کار بسیار سختی است. سبک مدرنیسم هم در این الگو صدق می کند و هر تعریفی که از آن ارائه کنیم باز ممکن است که نمونه های نقضی برای آن پیدا شود اما به هر حال منتقدان ادبی مجبور هستند که خود را به تعریفی راضی کنند.
طبق نظر منتقدان ادبی سبک مدرنیسم در بین سال های 1860 و 1970 در نظر گرفته می شود. اگر بخواهیم خیلی ساده مدرنیسم را تعریف کنیم، مدرنیسم جدایی از شیوه های سنتی نقاشی است. در این مکتب هنرمندان دیگر حاضر نیستند خود را به قیود نقاشی سنتی محدود کنند و هیچ محدودیتی را برای خود قائل نیستند.
امپرسیونیسم
امپرسیونیسم جنبشی هنری است که در اواخر قرن نوزدهم در پاریس شکل گرفت. امپرسیونیسم در ابتدا مورد توجه بسیاری از منتقدان هنری قرار گرفت. از ویژگی های سبک امپرسیونیسم می توان به ضربات قلمو نازک، موضوعات معمول و عادی و زاویه های غیر معمول برای نقاشی اشاره کرد. نقاشی از مناظر طبیعی یا حتی خیابان از مهمترین مضامین نقاشی های امپرسیونیستی است.
اگر به نقاشی های امپرسیونیستی دقت کنید، متوجه خواهید شد که نقاشان این سبک به ندرت از رنگ سیاه در نقاشی های خود استفاده می کنند و به جای استفاده از رنگ های تیره از رنگ های ترکیب شده استفاده می کنند. همین طور هنرمندان این سبک تلاش می کرده اند که تمام اشیای تابلو رنگ و انعکاس مناسبی داشته باشند تا نقاشی بتواند تا حد ممکن نور طبیعی را بازنمایی کند.
سبک انتزاعی
از دیگر سبک های نقاشی مهم و تاثیرگذار می توان به سبک انتزاعی اشاره کرد. هر هنری که هر چیزی را نشان دهد، بدون آن که آن را در فرم های واقعی بگنجاند به سبک انتزاعی تعلق دارد. در نقاشی های انتزاعی شما هیچ گاه نمی توانید انسان یا حیوان یا هر شیء واقعی دیگری را پیدا کنید. در این سبک از نقاشی هر شیء به صورت شکل یا رنگ به نمایش در می آید و به همین دلیل هم گاهی یک تصویر بسیار ساده می تواند شگفتی بسیاری را برای منتقدان هنری به ارمغان بیاورد. هنرمندان سبک انتزاعی سوژه های نقاشی خود را به شکل اغراق شده ای ساده یا کوچک می کنند.
رنگ های بوم در این سبک از نقاشی نشان دهنده احساسات و نمادهای مختلف است. در نقاشی های انتزاعی قرن 21 هر اتفاقی بر روی بوم رخ می دهد و خیلی به سختی می توان جهتی برای آن تعیین کرد اما در هر صورت نتایج به دست آمده از نقاشی های این سبک بسیار متنوع و از نظر زیباشناختی نیز تاثیر گذار است.
اکسپرسیونیسم
سبک انتزاعی که در بخش قبلی از آن سخن گفتیم، به انواع مختلفی تقسیم می شود که یکی از مهمترین آن ها اکپرسیونیسم است. این سبک از نقاشی ارتباط تنگاتنگی با عواطف و احساسات بشری دارد. هدف اصلی نقاشی های سبک اکپرسیونیسم این است که عواطف هنرمند را نشان دهد یا عواطف ببینده را برانگیزد. جکسون پولاک یکی از مشهورترین نقاشان سبک اکسپرسیونیسم است. پولاک در بیشتر نقاشی های خود از قلمو استفاده نمی کرده است و رنگ را بر روی بوم می ریخته است. او از این روش با عنوان حرکت طبیعی رنگ یاد می کرده است.
کوبیسم
کوبیسم یکی از معروفترین سبک های نقاشی است. هنرمند مشهور پل سزان (Paul cezanne) در جایی گفته است که همه چیز در طبیعت از کره، مخروط و استوانه شکل می گیرد. می توان گفت که این جمله اساس مکتب کوبیسم است. در نقاشی های کوبیسم اشکال هندسی نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند و نقاشی نهایی در این سبک ترکیبی از شکل جسم و اشکال هندسی است.
امروزه کوبیسم به عنوان سبکی از نقاشی انتزاعی شناخته می شود اما کوبیسم قبل از رواج نقاشی انتزاعی حضور پر رنگی در دنیای هنر و نقاشی داست. هنرمندان بزرگی چون پیکاسو، براک و گریس از هنرمندان شاخص مکتب کوبیسم بوده اند.
سوررئالیسم
رد پای نقاشی انتزاعی را می توان در سبک نقاشی سوررئالیستی هم دید. سبک سوررئالیسم از اوایل قرن 20 آغاز شد که نه تنها نقاشی بلکه در زمینه های دیگری هنری را نیز تحت تاثیر قرار داد. البته نمی توان تاثیر شگرف سوررئالیسم را در دنیای نقاشی نادیده گرفت. نقاشی های سوررئالیستی با تصاویر رویاگونه می توانند شما را غافلگیر کنند. غافلگیر کردن بیینده هنوز یکی از ویژگی های مهم نقاشی سوررئالیستی است.
ابزار مورد استفاده نقاشی
- قلم موی نقاشی
- کاردک
- پالت (از جنس چوب یا پلاستیک که در هنگام نقاشی رنگ را روی آن قرار داده و استفاده می کنند)
- اسفنج
- گیره
- سه پایه
- قوطی اسپری رنگ
- اسپری رنگی دارای هوای فشرده
درباره رنگ
رنگ ترکیبی از رنگدانه ، حلال ، چسپاننده و در برخی موارد تسریع یا کند کننده ای برای خشک شدن، بهبود دهنده بافت، تثبت کننده و یا هر ماده اصلاح کننده دیگری است. قبل از آنکه رنگ بر روی بوم قرار گیرد، معمولا ابتدا آن را آغشته به نوعی زمینه یک لایه پوششی که معمولا از جنس جسو می باشد می کنند تا چسپندگی با رنگ را افزایش داده و حالت بافت سبدی بوم را برای جلوگیری از تراوش کاهش می دهد. با اینکه انتظار می رود رنگدانه هایی که برای نقاشی بکار می روند ثابت باشند، اما برخی از نقاشان از رنگهایی استفاده می کنند که دارای رنگدانه های فرار هستند.
حلال های رنگ
حلال ماده ای است که رنگدانه در آن حل یا قرار داده می شود. تقریباً تمامی حلالهای طراحی در نقاشی نیز قابل استفاده هستند.
برخی از آنها عبارتند از :
- رنگ روغن ، شامل رنگهای جدید قابل اختلاط با آب
یکی از تکنیک های قدیمی در نقاشی اروپایی استفاده از رنگ روغن است. همان طور که از نام آن هم مشخص است. در این نوع از رنگ ها مقداری روغن بذر کتان استفاده شده است. روغن بذر کتان در این نقاشی ها باعث می شود که آن ها با سرعت کمتری خشک شوند. البته شاید بپرسید که چرا هنرمند می خواهد که رنگ بر روی بوم دیرتر خشک شود. دلیل این اتفاق این است که در این صورت هنرمند می تواند بر روی نقاشی در مدت طولانی تری کار کند، صحنه ای جدید به نقاشی اضافه کند یا این که بخش هایی جزئی از نقاشی خود را اصلاح کند.
- رنگ اکریلیک
ویژگی رنگ اکرلیک این است که سریعتر از رنگ روغن خشک می شود. هنرمندان می تواند با استفاده از رنگ اکرلیک لایه های بیشتری را به کار خود اضافه کنند و به کار خود عمق ببخشند. البته می توان پیش از کار با رنگ اکرلیک، آن را با آب مخلوط کرد. رنگ اکرلیک در این حالت کاربردی شبیه به آب رنگ یا گواش پیدا می کند. رنگ اکرلیک به خودی خود نقاشی را براق می کند اما اضافه کردن آب باعث می شود که رنگ مات شود.
- سایه روشن
- رنگ انگشتی
- مرکب
- پاستل ، شامل پاستل خشک ، پاستل روغنی و موادهای پاستل
استفاده از پاستیل در نقاشی در قرن هجدهم رواج داشت. هنرمندان بسته به اثری که می خواهند خلق کنند یا بافتی که می خواهند به وجود بیاورند، از ترکیب های متفاوتی از پاستیل استفاده می کنند. به عنوان مثال از پاستیل های سخت برای کشیدن خطوط واضح استفاده می کنند، در حالی که پاستیل های نرم برای ایجاد ترکیب رنگ ها بسیار مناسب هستند. از دیگر انواع پاستیل ها می توان از پاستیل روغنی نام برد. این دسته از پاستیل ها برای ترسیم خطوط نازک و شفاف استفاده می شوند. همین طور شما می توانید از پاستیل های محلول در آب نیز استفاده کنید.
- تمپرا (رنگهای آمیخته تا زرده تخم مرغ)
- رنگ مومی
- آبرنگ
استفاده از آب رنگ برای کسی که به تازگی وارد دنیای هنر و نقاشی شده است، می تواند چالش برانگیز باشد. بسیاری از هنرمندان نقاشی با آب رنگ را بسیار دوست دارند چرا که می توانند تعداد بی نهایتی رنگ را در پالت خود بسازند. زمانی که شما از آب رنگ برای نقاشی کردن استفاده کنید، هنوز فرصت دارید که نتیجه را تغییر دهید. از دیگر ویژگی های نقاشی با آب رنگ این است که به نقاشی شفافیت خاصی را می بخشند. به طوری که در مقابل نور طبیعی جلوه خاصی را پیدا می کنند.
انواع تکنیک های هنر نقاشی
برخی از تکنیک های هنر نقاشی عبارتند از آبرنگ، اکریلیک، پاستل، رنگ روغن، کلاژ، گواش، مداد رنگی، نقاشی دیواری، نقاشی دیجیتال و …
آبرنگ، اکریلیک، گواش:
در تولید آبرنگ، اکریلیک و گواش، از رنگدانه و یک ماده چسبنده قابل حل در آب استفاده می شود. آبرنگ را به وسیله قلم مو بر روی کاغذ و مقواهای مخصوص آبرنگ به کار می برند. در این روش سایه های روشن از طریق رقیق کردن رنگ حاصل می شود و نه با افزودن سفید.
اما گواش متفاوت از آبرنگ است و رنگ آمیزی با آن تصاویری مات ایجاد می کند. گواش به گونه ای ساخته شده که بتوان کیفیت آبرنگ و گواش را همزمان پدید آورد. در گواش نسبت ماده چسبنده به رنگدانه بیشتر است. از این رو خاصیت پوشانندگی بیشتری مانند اکریلیک و رنگ روغن دارد با این تفاوت که گواش اثری مات و غیر شفاف ایجاد می کند.
اکریلیک نیز به خاطر ماهیتی که دارد سطحی سخت و آسیب ناپذیر بوجود می آورد. اکریلیک بسیار سریع خشک می شود و نیازمند سرعت عمل بالا برای کار است.
این تکنیک پس از انجام کار و خشک شدن رنگ ممکن است در نگاه اول شبیه به رنگ روغن به نظر برسد، اما رنگ روغنی مدت زمان طولانی، بصورت خیس باقی می ماند.
رنگ روغن:
روغن مورد استفاده در رنگ روغن با روش های مختلف از جمله جوشاندن بذر گیاه کتان به دست می آید و آن را با مواد رنگی مخلوط می کنند. برای رنگ آمیزی با رنگ روغن در نقاشی نیز از حلال های گوناگون چون تینر و روغن گیاهی استفاده می شود.
پاستل:
این وسیله هنری از پودر خالص رنگ دانه و ماده چسباننده ساخته می شود. این رنگدانه ها همان هایی است که در ساخت وسایل دیگر رنگ آمیزی از جمله رنگ روغن، اکریلیک، مداد رنگی و غیره نیز به کار می رود.
کلاژ، فوتومونتاژ، اسمبلاژ یا تکه چسبانی:
نام تکنیکی در هنرهای تجسمی است. در این روش مواد و وسایل گوناگون مانند تکه های روزنامه، کاغذهای رنگی، مقوا، پارچه، عکس، اشیای دورریختنی و جز اینها را بر روی یک سطح صاف مانند بوم، تخته یا مقوا می چسبانند تا یک ترکیب جدید به وجود آورند. گاهی نیز با طراحی یا نقاشی آن را تکمیل می کنند. تکنیک چسباندن عکس یا تکه های عکس برای ایجاد یک ترکیب جدید، “فوتوکلاژ” یا “فوتومونتاژ” نامیده می شود.
انواعی از تکه چسبانی هم وجود دارد که شامل چسباندن مواد دارای حجم مانند تکه های چوب، ظروف شکسته، دکمه، پیچ و مهره و … به یکدیگر می باشد که “اّسمبلاژ” نام دراد.
نقاشی دیواری:
هنر نقاشی دیواری برای آرایش دیوار به کار می رود و ممکن است به دو طریق اجرا شود: مستقیما بر روی سطح دیوار و یا بر روی تخته یا بوم به منظور نصب دائمی بر دیوار.
برای خلق نقاشی بر روی دیوار شرایط مختلفی از جمله هماهنگی نقاشی با شرایط فضای پیرامون دیوار و منطقه ای که در آن واقع شده، آب و هوای منطقه و غیره وجود دارد تا متناسب با آن ها مواد، متریال و بخصوص طرح مناسب انتخاب و برنامه ریزی شود.
نقاشی دیجیتال:
در این تکنیک در واقع ایجاد تصویر با همان ضرب قلم های قلم مو، مداد و غیره است، البته با این تفاوت که بستر اثر (بوم، کاغذ و غیره) و ابزارهای هنر نقاشی همه دیجیتالی محسوب می شوند.
این روش ایجاد نقاشی با محیط نقاشی سنتی که شامل رنگ های آکریلیک، روغن ،جوهر، آبرنگ و غیره می باشد، نیز سازگار است و رنگدانه ها را کاملا شبیه به روش سنتی اعمال می کند.
توانمندی و مهارت های مورد نیاز نقاش:
- ذوق و شم هنری فراوان
- خلاقیت بسیار زیاد
- دید دقیق و هنری و نگاه موشکافانه به اطراف خود برای پاسخ درست به نیاز مخاطب
- شناخت خوب از رنگ ها (رنگ شناسی مناسب) و توانایی تشخیص آنها از یکدیگر
- آشنایی با تمامی سبک ها و ابزارهای نقاشی
- علاقه مندی و توانایی کار فردی (در هنگام کشیدن نقاشی ها) و یا به عبارتی داشتن شخصیت درون گرا
- صبر و پشتکار زیاد
- آشنایی نسبی با سایر هنرهای تجسمی و تصویری
- علاقه به تدریس و آموزش (وقتی نقاش به کار تدریس نقاشی می پردازد)
بهترین بوم ها برای نقاشی کدامند؟ و چگونه می توان بوم نقاشی ساخت؟
