جشن فروردینگان
می دانيم در آيين مزديسنی وقتی نام ماه و روز با هم موافق می افتد آن روز را جشن می گيرند. روز نوزدهم فروردين ماه که فروردين روز نام دارد از جمله آن است و آن را جشن فروردينگان يا فروردگان می گويند. اين جشن نيز همان طور که از اسمش پيداست به فره وهر درگذشتگان پاک تعلق دارد و به ياد روان آنان می باشد.
زرتشتيان عموما از بزرگ و کوچک در اين روز به پرستشگاه می روند، اوستا می خوانند و به عبادت خدا می پردازند و برای شادی روان درگذشتگان جهت ساختمان ها ی همگانی و رفع احتياج نيازمندان با دادن پول يا مساعدت ها ی ديگر اقدام لازم را به عمل می آورند. نظير اين جشن در اديان ديگر نيز وجود دارد و آنرا جشن اموات می گويند. در نزد هندوان ستايش نياکان (pitara) شبيه فروردگان ايرانی می باشد.
رمها نيز ارواح مردگان را به اسم مانس، پروردگارانی تصور کرده و فديه تقديم آنها می نمودند و عقيده داشتند روح پس از به خاک سپردن بدن به يک مقام بلند می رسد و هر چند آرامگاه آنان در زمين است ولی قادر است در روی زمين نفوذ و تسلطی داشته باشد و به واسطه فديه و قربانی، توجه او را از عالم زبرين به سوی خود می کشيدند. ماه فوريه در قبرستان ها عيدی برای مردگان می گرفتند و نياز می نمودند. در جشن فروردينگان پارسيان هند به آرامگاه می روند و در معبد آنجا چوب صندل بخور می دهند.
جشن فروردینگان در چه روزی برگزار میشود؟
در دوران باستان، فروردگان ۱۰ روز و ۱۰ شب برگزار می شد. بعدها جشن «همسپثمیدیه» به یادبود آفرینش انسان تخصیص یافت. جشن های نوروزی و ماه فروردین با فروهرها پیوند خورده است، چون عقیده بر این است که در این ایام، فروهرها به زمین فرود می آیند و به خانه های سابق خویش می روند. پس مردم باید برای پیشواز آنان خانه را پاکیزه کنند، برای هدایت آنان آتش بیفروزند و در این روزها، بوهای خوش در آتش نهند و روان ها را ستایش کنند و اوستا بخوانند تا روان ها آسایش داشته باشند و با شادی و نشاط باشند و برکت ارزانی دارند. در این روزها، به هیچ کاری نباید دست زد، مگر انجام وظایف و کار نیک تا اینکه فروشی ها با رضایت خاطر به جایگاه خویش برگردند و خوبی بخواهند و در پایان جشن، روان ها را بدرود می گویند.
در روز نوزدهم فروردین، روز جشن فروردینگان مراسم خاصی در بزرگداشت این موجودات مینوی و در بعدی گسترده تر، در بزرگداشت روان درگذشتگان برگزار می شد که هنوز در میان هموطنان زرتشتی، به خصوص در یزد، با تشریفات خاصی برگزار می شود.
علت برگزاری جشن فروردینگان چیست؟
در دین زردشت آیین های سوگواری وجود ندارد بنابراین برای یادبود درگذشتگان مراسم به صورت جشن برگزار می شود و مردم روان درگذشتگان را در شادی خود شرکت می دهند. در ادیان دیگر نیز نظیر این جشن وجود دارد و آنرا جشن اموات می نامند.
ستایش نیاکان (pitara) در هند ، شبیه فروردگان ایرانی است. رمی ها نیز عیدی برای مردگان در ماه فوریه در قبرستان ها می گرفتند. اول ماه نوامبرنیز در نزد عیسویان کاتولیک، عید اموات شمرده می شود و از درگذشتگان در آن روز یاد می کنند و با گل مزار آنان را می آرایند.
جشن فروردینگان چگونه برگزار میشود؟
همانطور که گفتیم زردشتیان در روز نوزدهم فروردین، روز جشن فروردینگان مراسم خاصی برای بزرگداشت روان درگذشتگان برگزار می کنند که به آن جشن فروردینگان می گفتند. هنوز این جشن بین هموطنان زردشتی برگزار می شود.
زرتشتیان در این روز به پرستشگاه می روند، اوستا می خوانند و خدا را عبادت می کنند و سر مزار درگذشتگان خود (در تهران به قصر فیروزه، گورستان زردشتیان) می روند و عود و کندر برای خشنودی روان ها روشن کرده و بر سر مزار گل و گیاه و میوه و شمع و لرک قرار می دهند.
در این جشن آنها برای شادی روان درگذشتگان جهت رفع احتیاج نیازمندان پول و مساعده می دهند. این جشن با همین تشریفات در میان هموطنان زردشتی، بخصوص در یزد، برگزار می شود. که امروزه بیشتر به جشن فرودگ مشهور است.
لرک مخلوطی از هفت میوه خشک خام مانند پسته خام، بادام خام، فندق خام، برگه، انجیر خشک، خرما، توت است که ترکیبات آن در مناسبت های مختلف تغییر می کند.
لرک ها را در چادر شب جلو موبدان و چند «موبدیار» می گذارند که موبدان به آنها اوستا بخوانند و آنها را تبرک کنند سپس، موبدیاران با بستن چادرشب ها به کمر لرک را بین مردم تقسیم می کنند. علاوه بر لرک «میزد» هم که عبارت است از میوه ها ی تر و خوراکی ها یی که برای تشریفات آفرینگان گذارده می شود ، برای انجام مراسم آماده می شود.
در این روز نان مقدس «درون» که در اوستا به آن دره ئونه می گویند به مردم می دهند و علاوه بر این ، نان گردی به نام سورک را که تهیه شده از روغن کنجد است را به مردم می دهند . به طور کلی در این روز هر کس نذری دارد، در این روز نذرش را میان مردم پخش می کند.
در این روز سرودهایی مانند قسمتی ازفروردین یشت و نمازهای دیگر را که به آفرینگان اردا فروش یا فروردینگان و آفرین بزرگان معروف است می سرایند. موبدان و سایر زرتشتیان قبل از خواندن آفرینگان یا قسمتهای دیگر اوستا وضو می گیرند و دست و صورت خود را می شویند که در پهلوی به آن «پادیاب» می گویند.
فروهر چیست؟
فروردین به معنای فروهرها و ماه فروردین ماه فروهرها است و جشن فروردینگان برای تجلیل از فروهرهاست. در مورد این واژه باید بگوییم که این واژه در اوستا فروشی و در زبان پهلوی فروهر گفته میشود و به معنی نیروی پیشرفت و سربلندی و یکی از موجودات اساطیری ایران است.
فروهر نوری ست سرچشمه گرفته از خداوند که در بدن هر یک از ادمها وجود دارد و روح محافظ اوست و از آن جز روشنایی و راهنمایی چیزی دیگری تراوش نمی کند. فروهر روح محافظ انسان است که پیش از تولد وجود دارد و پس از مرگ نیز باقی می ماند یعنی فروهر هر انسان پس از مرگ به سرچمشه خود می پیوندد.
بدی های انسان بر روح پاک و آسمانی او تاثیر نمی گذارد و تنها وجود زمینی انسان به سبب گناهانش در دوزخ رنج می برد. به این دلیل که فروهرها پاکند ، از یاوران نیروهای اهورایی هستند و به اهورامزدا در نبرد با اهریمن کمک می کنند و مانع فرار اهریمن از جهان روشنی می شوند که با زور در آن وارد شده بود.
برخی ایران شناسان برای فروهر معنای «گزینش» را در نظر گرفته اند زیرا بخشی از انسان است که توانایی گزینش میان خوب و بد را دارد.
برخی دیگر معنی «فروهر» را «نگاهبان، پشتیبان» می دانند و «ور» را «پوشاننده، در برگیرنده» معنا می کنند. «ور» به معنای «آبستن کردن» است و ارتباط فروهرها با زاییدن این است که در باور مردم در گذشته ارواح نیاکان باعث آبستنی زنان می شد. است.
آشنایی با جشن بهمنگان
