آشنایی با ماسلنیتسا، جشن نوروز در سرزمین اسلاوها

درباره جشن ماسلنیتسا چه می دانید؟

بهار کم کم دارد از راه می رسد و طبق هر سال، هر چه زودتر منتظر رسیدن آن و جشن گرفتن عید نوروز هستیم اما تنها کشور ما نیست که رسیدن بهار و پایان زمستان را جشن می گیرد. بعضی کشورهای دنیا هم جشنی مشابه عید نوروز ما برگزار می کنند. یکی از این جشن ها، ماسلنیتسا نام دارد که جشنی یک هفته ای مخصوص اسلاوها و به خصوص روسیه ست

ماسلنیتسا، جشن مذهبی و عامیانه ای است که در گستره جمهوری های اسلاونژاد شوروی سابق از قبیل روسیه، اوکراین و بلاروس برگزار می شود و نماد وداع با زمستان و استقبال از بهار در این کشورهاست.

این جشن بزرگ که معمولا بین 28 فوریه تا 6 مارس هر سال در روسیه و دیگر کشورهای اسلاونژاد شرق اروپا برگزار می شود، همانند نوروز آیینی برای بدرقه سرمای زمستان و خوشامدگویی به آغاز بهار و فصل گرما است.

ماسلنیتسا در ادبیات عامه، نام محاوره ای هفته پنیر می باشد که یک هفته پیش از ایام روزه داری در روسیه که 40 روز به طول می انجامد، آغاز می شود و مردم مومن بعد از این جشن و در دوران روزه داری، از خوردن گوشت و فرآورده های حیوانی خودداری می کنند.

همانند پیشواز جشن نوروز ایرانی، در جشن ماسلنیتسا نیز آدمک چوبی به همین نام آتش زده می شود تا از راه رسیدن گرما به عنوان انرژی حیات بخش به همگان اعلام شود.

یکی دیگر از شباهت های ریشه ای جشن های ماسلنیتسا و نوروز را می توان در قدمت تاریخی آنها دانست به این معنا که هر دو جشن، از دوران های قدیم باقیمانده و پس از رواج دین های اسلام و مسیحیت در این ادیان آسمانی جذب شده، نکات منفی شان زدوده و نقاط قوت آنها از منظر آموزه های دینی تقویت شده است.

در جشن ماسلنیتسا نیز همانند جشن نوروز، دید و بازدید و سر زدن به بزرگان قوم جایگاه خاصی دارد و در یکی از روزهای این جشن، جوان ها به دیدار پدر و مادر خود و خانواده همسرشان می روند.

برخی از کارشناسان مسایل فرهنگی و دیرینه شناسان بر این باورند که جشن های مردم مناطق مختلف مجاور هم در زمان های قدیم دارای اصالتی همانند اما در شکل متفاوت بوده و شباهت های نوروز و ماسلنیتسا را نیز در همین چارچوب تبیین و توجیه می کنند.

صرف غذا از جذاب ترین بخش های این جشن اسلاوی است و شیرینی ویژه آن بلینی نامیده می شود که کلمه فرانسوی کرپ آن بیشتر در ایران رایج است.
در روزهای جشن، مقدار زیادی از این کیک بسیار شیرین و خوشمزه در طعم های مختلف پخته و عرضه می شود که عموما به دلیل گرد و طلایی بودن، نماد خورشید محسوب می گردد.

در اسطوره شناسی اسلاو ها، ماسلنتیسا جشن بر آمدن آفتاب پس از ماه ها تحمل سرما و هوای ابری و مه آلود است که در آن قریب الوقوع بودن پایان زمستان نیز جشن گرفته می شود. افزون بر این، جشن ماسلنیتسا با توجه به نام آن دربرگیرنده آیین های متنوعی از قبیل ماسک زنی، تفریحات برفی، سورتمه سواری و وسایل نقلیه کشیدنی بر روی برف می باشد که همگی به نوعی با برف و زمستان گره خورده اند و فلسفه برگزاری این جشن را به زبانی ساده بیان می کنند.

از منظر اسطوره شناسی، در آتش انداختن آدمک ماسلنیتسا، اقدامی نمادین برای دور ریختن و پشت پا زدن به خاطرات و تجربیات تلخ گذشته و پذیرفتن اندیشه ها و کردارهای خوب است.
در این جشن مردمی، رقابت جوان ها برای تصرف دژ برفی نیز نماد مبارزه با سختی های زندگی و تلاش برای فراهم کردن امکانات زندگی جدید است.

ماسلنیتسا چیست؟

ماسلنیتسا که معادل انگلیسی آن Maslenitsa است، جشنی نمادین از تمام شدن زمستان و رسیدن فصل بهار است که مخصوص مردم سرزمین های اسلاو یعنی روسیه، بلاروس و اوکراین است. این جشن هر ساله به مدت یک هفته از تاریخ اواخر فوریه شروع می شود و شباهت های زیادی با عید نوروز دارد.

تاریخچه ماسلنیتسا

این جشن آیینی، جشنی باستانی و غیر مذهبی است و قدمت آن به خیلی قبل تر از قرن چهاردهم برمی گردد. اگر چه همانطور که گفته شد این جشن ریشه های غیر مذهبی دارد اما در آن اعمالی مثل پرهیز از خوردن محصولات حیوانی تا یک هفته هم توسط افراد مذهبی انجام می شود و این آخرین فرصت برای افراد است تا بتوانند محصولات حیوانی و لبنی بخورند که تقریبا مثل روزه داری است . اما بعد از پایان یک هفته جشن، دورانی به نام «روزه داری بزرگ» شروع می شود که ۴۰ روز تمام طول می کشد و در این ۴۰ روز افراد باید از خوردن گوشت و رقص و پایکوبی پرهیز کنند.
یکی از اصلی ترین سمبل هایی که در این جشن به چشم می خورد، نوعی پنکیک نازک به اسم بلینی «Blini» است که بسیار طعم خوبی دارد و یکی از غذاهای اصلی روسیه محسوب می وشد.

شباهت ماسلنیتسا به عید نوروز

در این یک هفته، ۳ روز ۵شنبه و جمعه و شنبه، مانند عید نوروز افراد به دیدن هم می روند و وقتشان را به دید و بازدید و سر زدن به هم می گذرانند. این مراسم تا چند قرن پیش حتی همزمان با عید نوروز برگزار می شد اما بعد از مدتی به خاطر عقاید مسیحی و کلیسایی، به فرهنگ مسیحیت ارتدکسی بیشتر شبیه شد.

آتش زدن آدمک نمادین

یکی از اصلی ترین کاهاریی که در این جشن انجام می شود، ساختن آدمکی از جنس حصیر است. اسلاو ها به این آدمک، بانو ماسلنیتسا می گویند که عروسک بسیار بزرگی است. روز آخر مراسم که روز یکشنیه است، افراد به بیرون می آیند تا این آدمک حصیری را آتش بزنند. در واقع آتش زدن این عروسک غول پیکر، نمادی از جشن گرفتن پایان زمستان است. بعد هم افراد از روش های مختلف ارتباطی مثل تلفن یا موبایل به هم پیغان داده و از هم می خواهند اگر کار اشتباهی کرده اند، مورد بخشش قرار بگیرند.
مراسم ماسلنیتسا، یکی از شادترین جشن ها و مراسم مردم روسیه و اوکراین و بلاروس است. در این جشن افراد فرصت این را دارند که کنار هم باشند، مهمانی های صمیمانه برگزار کنند و در کنار بوی خوش بلینی و زنگ ناقوس کلیسا و برف بازی و شادی، اوقات خوشی را بگذارنند.

آشنایی با آداب و رسوم مردم ترکمنستان در نوروز