استارک ور (StarkWare) استارتاپی است که با طراحی پروژه های لایه دوم دنبال بهبود مقیاس پذیری و حریم خصوصی در بلاکچین اتریوم است. یکی از پروژه های این استارتاپ شبکه استارک نت (StarkNet) نام دارد که از فناوری ZK-rollups به منظور اجرای محاسبات خارج از زنجیره اصلی اتریوم استفاده کرده و علاوه بر افزایش سرعت، ازدحام شبکه و هزینه گس اتریوم را کاهش می دهد. در این مطلب شبکه استارک نت را بررسی می کنیم.
شبکه استارک نت چیست؟
شبکه استارک نت، از نوع فناوری ZK-Rollup لایه 2 غیرمتمرکز، بدون مجوز و مقاوم در برابر سانسور است که توسط StarkWare ایجاد شده و از محاسبات عمومی بر روی اتریوم پشتیبانی می کند. این شبکه بر اساس زبان برنامه نویسی تورینگ Cairo است. up علاوه بر افزایش سرعت شبکه، می تواند ازدحام شبکه و هزینه گس اتریوم را کاهش دهد.
توسعه دهندگان، کاربران و گره های شبکه استارک نت StarkNet می توانند هر کاری را که از یک Rollup لایه 2 بدون مجوز انتظار می رود انجام دهند: توسعه دهندگان ممکن است برنامه هایی را با پیاده سازی منطق تجاری خود بسازند و آنها را در StarkNet مستقر کنند یا ممکن است تراکنش هایی را به StarkNet بفرستند تا اجرا شوند، درست مثل امروز که با اتریوم در تعامل هستند. گره ها و شرکت کنندگان StarkNet از نظر اقتصادی و رمزنگاری انگیزه خواهند داشت تا اطمینان حاصل شود که شبکه به طور مؤثر و منصفانه عمل می کند.
تمام تراکنش های شبکه استارک نت به صورت دوره ای دسته بندی می شوند و اعتبار آن ها در STARK proof ثابت می شود تا در اتریوم تأیید شود. از آنجایی که تلاش محاسباتی مورد نیاز برای تأیید STARK proof در مقایسه با محاسبات ثابت شده به طور تصاعدی کوچک است، استارک نت اتریوم را بر اساس مرتبه های بزرگی مقیاس بندی می کند. از آنجایی که همه انتقال های حالت StarkNet با STARK اثبات می شوند، فقط موارد معتبر در اتریوم پذیرفته می شوند. تمام داده های مورد نیاز برای بازسازی حالت کامل StarkNet در زنجیره منتشر می شود. هر کسی می تواند گره StarkNet خود را اجرا کند. این ویژگی ها استارک نت را مانند اتریوم ایمن و بدون مجوز می کند.
به بیان بسیار ساده استارک نت راهکار شبکه استارک ور در زمینه مقیاس پذیری مبتنی بر الگوریتم استارک است که مقیاس پذیری بالاتر، هزینه گس کمتر و امنیت بیشتری را فراهم می کند. StarkNet برنامه ها را قادر می سازد بدون به خطر انداختن امنیت، مقیاس پذیری داشته باشند، کاربران هزینه های تراکنش معقولی را بپردازند و کل اکوسیستم رشد قابل توجهی داشته باشد و به وعده خود عمل کند.
تیم توسعه دهنده و سرمایه گذاران شبکه استارک نت
الی بن ساسون (Eli Ben-Sasson)، اوری کولودنی (Uri Kolodny)، مایکل ریابزف (Michael Riabzev) و الساندرو کیزا (Alessandro Chiesa) این پروژه را راه اندازی کردند.شرکت استارک ور که استارک نت را راه اندازی کرده است طی سه دوره (مبلغی در حدود 111 میلیون دلار) از طریق سرمایه گذاران خطرپذیر جذب سرمایه کرده است. این شبکه همچنین توانسته 12 میلیون دلار از شبکه اتریوم به خاطر کمک به مقیاس پذیری این شبکه دریافت کند. از سرمایه گذاران این شبکه نیز می توان به ویتالیک بوترین، Paradigm, Pantera, DCVC, Intel Capital و Polychain اشاره کرد.
خصوصیات شبکه استارک نت
- مقیاس پذیری و یکپارچگی:StarkNet از مقیاس پشتیبانی می کند، در حالی که امنیت لایه 1 اتریوم (L1 Ethereum) را با تولید اثبات های STARK خارج از زنجیره و سپس تأیید آن اثبات ها در زنجیره، حفظ می کند.
- همه منظوره:در StarkNet، توسعه دهندگان به راحتی می توانند هر منطق تجاری را با استفاده از قراردادهای StarkNet مستقر کنند.
- ترکیب پذیری:StarkNet ترکیب پذیری در سطح اتریوم را فراهم می کند، توسعه و نوآوری را تسهیل می کند.
شبکه StarkNet چطور کار می کند؟
استارک ها (STARKs) یک سیستم اثبات هستند که اثبات و تایید محاسبات را امکان پذیر می کنند. این سیستم محاسبات بزرگ را پردازش کرده و مدرکی برای تایید صحت محاسبات ایجاد می کند و سپس اثبات را در چند مرحله تایید می کند.فناوری استارک با فراهم سازی امکان محاسبات عظیم در خارج از زنجیره، نقش کلیدی در مقیاس پذیری بلاکچین ایفا می کند. اجرای محاسبات خارج از زنجیره، ارزان تر بوده و تنها تایید را که نیاز به قدرت محاسباتی جزئی دارد روی زنجیره (آنچین) انجام می دهد.
به عبارت دیگر، با اجرای چند گام روی زنجیره، تایید کننده تنها محاسبات بزرگی که خارج زنجیره انجام شده است را تایید می کند. با استفاده از STARKs راهکارهای لایه دو گرد هم می آیند و هزاران تراکنش را با سرعت بیشتر پردازش کرده و سپس اثبات خود را با یک الگوریتم استارک روی زنجیره تایید می کنند. در نتیجه آن امنیت اتریوم و گس کمتر خواهد بود.هزینه کمتر تراکنش، ساخت کلاس جدیدی از برنامه های کاربردی را امکان پذیر می کند. این ویژگی ها استارکز را به یک گزینه عالی برای بهبود تجربه کاربری و کاهش هزینه های گس تبدیل می کند، در حالیکه امنیت لایه اتریوم را هم حفظ می کند.
رول آپ ها جزو جدیدترین راه حل های لایه دو اتریوم هستند. نحوه کارکرد آن ها به شیوه مختصر این گونه است که چندین تراکنش را جمع آوری کرده و پس از فشرده سازی آن ها را درون یک بلاک قرار می دهند. اکثر ZK-Rollupها واقعا اثبات با دانش صفر نیستند. این اشتباه ناشی از سردرگمی میان مفهوم اثبات اعتبار (تضمین یکپارچگی محاسبات) و اثبات با دانش صفر (اطمینان از عدم فاش اطلاعات) است.
استارک ها به عنوان اثبات اعتبار (Validity proofs) تعریف می شوند، به این معنی که یکپارچگی محاسبات را ثابت می کنند. در مجموعه Validity proofها که شامل استارک هم می شود، یک طرف می تواند به دیگری اثبات کند که یک محاسبه به درستی انجام شده است. اما در اثبات با دانش صفر، اثبات کننده مجبور به افشای هیچ کدام از اطلاعات محاسبه نیست و فقط اعلام می دارد که محاسبه به درستی انجام شده است.
استارک اکس (StarkEx)
استارک اکس (StarkEx) موتور مقیاس پذیری است که به منظور مطابقت با نیازهای ویژه برنامه ها (مثل دیفای یا بازی) طراحی شده است. این راهکار لایه دو می تواند در دو مُد ZK-Rollup یا Validium data availability اجرا شود. هر اپلیکیشنی که در بستر سرویس استارک اکس اجرا می شود از منطق خود پیروی می کند. حالت های ولیدیوم و zkrollup تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند. تنها تفاوت در این است که در حالت ولیدیوم داده ها خارج از زنجیره نگهداری می شوند. در حالیکه در حالت zkrollup دیتا به صورت آنچین نگهداری می شود.این سیستم یک جزء خارجی و یک جزء روی زنجیره دارد. جزء خارجی یا آفچین وضعیت را در اختیار دارد، تراکنش ها را اجرا کرده و آپدیت وضعیت را به جزء آنچین ارسال می کند. جزء آنچین نیز مسئول نگه داری وضعیت و دارایی های سیستم و انتقال تایید است.
StarkEx جعبه ابزاری از ملزومات کاربردی است که پروژه می تواند برای دستیابی به محاسبات خارج زنجیره ارزان از آن استفاده کند. یک گواهی صحت اجرا به صورت خارج زنجیره تولید می شود. چنین اثباتی با توجه به نوع تراکنش می تواند شامل ۱۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ تراکنش باشد. سپس این اثبات به تایید کننده استارک (STARK Verifier) ارسال می شود تا روی زنجیره قرار بگیرد. این بدین معناست که یک تایید برای همه تراکنش ها کافی است.
از برنامه های مستقر بر StarkEx می توان به dYdX (پلتفرم قراردادهای دائمی)، ایمیوتبل (Immutable) و Sorare (بازی فوتبال فانتزی)، DeversiFi (پلتفرم معاملات اسپات) و سلر (Celer) اشاره کرد. استارککس در حال حاضر از اتر و توکن های ERC20 و ERC721 پشتیبانی می کند.
سیستم استارک نت (Starknet)
شبکه لایه دو و بدون نیاز به مجوز است. توسعه دهندگان و کاربران می توانند با کمک زبان Cairo قراردادهای هوشمند را در بستر آن مستقر کنند. در مقایسه با قراردادهای هوشمند اتریوم، در اکوسیستم استارک نت، قراردادهای شما می توانند با سایر قراردادهای مستقر در StarkNet تعامل داشته باشند. همچنین این قراردادها می توانند از طریق ارسال پیام ناهمزمان با قراردادهای اتریوم تعامل داشته باشند.برخلاف استارک اکس که اپلیکیشن ها مسئول ثبت تراکنش ها هستند، ترتیب دهندگان استارک نت (StarkNet Sequencers) تراکنش ها را دسته بندی کرده و آن ها را برای پردازش و اثبات ارسال می کنند.
استارک نت سیستمی بدون نیاز به مجوز دارد، بنابراین تمامی کاربران اعم از ترتیب دهنده ها (Sequencers)، اثبات کنندگان (Provers)، توسعه دهندگان (Developers) و کاربران معمولی (Users) می توانند سهمی در شبکه داشته باشند.
- ترتیب دهنده ها (Sequencers): هر کسی می تواند یک ترتیب دهنده باشد. یعنی تراکنش ها را دسته بندی کرده و پیشنهاد بلاک جدید بدهد.
- اثبات کنندگان (Provers): همچنین هر کسی می تواند به عنوان اثبات کننده در شبکه فعالیت کرده و برای تایید بلاک های جدید، اثبات ارائه دهد.
- توسعه دهندگان: قادر به استقرار قراردادهای هوشمند خود هستند.
- کاربران معمولی: افرادی که در شبکه تراکنش می زنند.
استارک نت چه سرویس هایی را ارائه می کند؟
شرکت StarkWare به جز استارک اکس و استارک نت سه محصول زیر را هم عرضه کرده است:
- کایرو (Cairo): پلتفرمی برای تولید اثبات STARK برای محاسبات عمومی در اتریوم است.همچنین کایرو زبان برنامه نویسی محاسباتی Starkex و Starknet است. تمامی پروتکل ها و اپلیکیشن های غیرمتمرکز در بستر این دو از Cairo استفاده می کنند.
- شارپ (SHARP): سیستمی است که امکان تجمیع مجموعه ای برنامه های تحت زبان Cairo را برای ایجاد اثبات فراهم کرده و سپس این این اثبات را روی شبکه اتریوم قرار می دهند تا توسط یک تاییدکننده استارک تایید شود و هزینه های گس تراکنش را کاهش دهد.
- ویدو (VeeDo): سرویس VDF یا تابع تاخیر قابل تایید مبتنی بر STARK است. اولین برنامه اجرا شده در ویدو، اثبات یک مفهوم برای یک زنجیره بیکن تصادفی بود.
آشنایی با سرمایه گذاران پروژه StarkNet
شرکت استارک ور طی سه دوره جذب سرمایه ۱۱۱ میلیون دلار از سرمایه گذاران خطرپذیر (VC) دریافت کرده است. همچنین ۱۲ میلیون کمک هزینه، به پاس کمک به مقیاس پذیری شبکه اتریوم از بنیاد اتریوم گرفته است. از سرمایه گذاران استارک ور می توان به افراد، صندوق ها و نهادهای زیر اشاره کرد:
- ویتالیک بوترین
- Paradigm
- Pantera
- Sequoia
- Founders Fund
- DCVC
- Wing
- Floodgate
- Intel Capital
- Atomico
- ConsenSys
- Multicoin
- Polychain
- Naval Ravikant
آشنایی با شبکه پرسیستنس (Persistence) و رمزارز XPRT
