سوره عادیات و فضائل آن
سوره عادیات یا والعادیات صدمین سوره و از سوره های کوچک قرآن است که یازده آیه دارد و با قسم آغاز می شود. نام سوره از آیه اول آن گرفته شده است و به معنای دوندگان و تیزتک ها است. درباره مکی یا مدنی بودن عادیات اختلاف است. این سوره در جزء سی ام قرآن قرار دارد.سوره عادیات به جهادگران و زنده شدن مردگان در روز قیامت می پردازد و از ناسپاسی انسان سخن می گوید. در فضیلت تلاوت آن آمده است هر کس سوره والعادیات را بخواند، و بر آن مداومت کند، خداوند روز قیامت او را با امیرمؤمنان(ع) مبعوث می کند و در جمع او و میان دوستان او خواهد بود. سوره عادیات را در رکعت دوم نماز جعفر طیار می خوانند. این سوره را عادیات (تیزتک ها) می نامند؛ زیرا خداوند در آیه اول، به آنها سوگند یاد کرده و از آنها سخن گفته است. این سوره را والعادیات نیز می گویند؛ زیرا سرآغاز سوره است. عادیات جمع «عادیة» در اصل به معنای گذشتن و جداشدن است. این کلمه در این آيه به معنای دویدن سریع است. درباره مکی یا مدنی بودن سوره عادیات اختلاف است. تفسیر نمونه مدنی بودن را ترجیح می دهد و محمدهادی معرفت مکی بودن آن را .
متن و ترجمه سوره عادیات
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا ﴿۱﴾
سوگند به ماديانهائى كه با همهمه تازانند و با سم[هاى] خود از سنگ آتش مى جهانند (۱)
فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا ﴿۲﴾
و برق [از سنگ] همى جهانند (۲)
فَالْمُغِيرَاتِ صُبْحًا ﴿۳﴾
و صبحگاهان هجوم آرند (۳)
فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا ﴿۴﴾
و با آن [يورش] گردى برانگيزند (۴)
فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعًا ﴿۵﴾
و بدان [هجوم] در دل گروهى درآيند (۵)
إِنَّ الْإِنْسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ ﴿۶﴾
كه انسان نسبت به پروردگارش سخت ناسپاس است (۶)
وَإِنَّهُ عَلَى ذَلِكَ لَشَهِيدٌ ﴿۷﴾
و او خود بر اين [امر] نيك گواه است (۷)
وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ ﴿۸﴾
و راستى او سخت شيفته مال است (۸)
أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ ﴿۹﴾
مگر نمى داند كه چون آنچه در گورهاست بيرون ريخته گردد (۹)
وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ ﴿۱۰﴾
و آنچه در سينه هاست فاش شود (۱۰)
إِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَخَبِيرٌ ﴿۱۱﴾
در چنان روزى پروردگارشان به [حال] ايشان نيك آگاه است (۱۱)
شأن نزول سوره عادیات
نقل شده است این سوره بعد از جنگ «ذاتُ السَلاسِل» نازل شد. در سال هشتم هجری به رسول خدا(ص) خبر دادند دوازده هزار سوار در سرزمین «یابس» جمع شده و با یکدیگر عهد کرده اند تا پیامبر(ص) و علی(ع) را به قتل نرسانند و جمعیت مسلمانان را متلاشی نکنند، از تلاش دست نکشند! پیغمبر اکرم(ص) جمع شماری از اصحاب خود را به سرکردگی برخی از صحابه به سراغ آنان فرستاد؛ ولی بعد از گفتگوهایی بدون نتیجه بازگشتند. سرانجام پیغمبر اکرم(ص) علی(ع) را با گروه بسیاری از مهاجر و انصار به نبرد آنان فرستاد. لشکر مسلمانان به سرعت به سوی دشمن حرکت کردند و شبانه راه رفتند و صبحگاهان دشمن را در حلقه محاصره گرفتند. نخست اسلام را بر آنان عرضه کردند، اما چون نپذیرفتند، به آنان حمله کردند و آنان را شکست دادند و عده ای را اسیر کردند و اموال فراوانی به غنیمت گرفتند.هنوز امام علی(ع) و سربازان به مدینه برنگشته بودند که سوره «و العادیات» نازل شد. پیغمبر خدا(ص) آن روز این سوره را در نماز صبح قرائت کرد. بعد از تمام شدن نماز، اصحاب گفتند: این سوره را تا به حال نشنیده بودیم! پیامبر(ص) فرمود: «آری، علی(ع) بر دشمنان پیروز شد و جبرئیل دیشب با آوردن این سوره به من بشارت داد». چند روز بعد علی(ع) با غنیمت ها و اسیران به مدینه وارد شد.
فضیلت سوره عادیات
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده است: هر کس سوره عادیات را قرائت نماید اجر و پاداشی ده برابر کسانی که در ایام حج در مزدلفه بیتوته کرده اند نصیب او خواهد شد.هم چنین فرموده اند: هر کس سوره عادیات را بخواند و همواره بر قرائت آن مداومت ورزد در روز قیامت با امیرالمؤمنین علیه السلام محشور می گردد و از دوستان و همراهان او خواهد بود.ایشان در کلامی دیگر فرموده اند: ثواب قرائت سوره عادیات، برابر ثواب قرائت نصف قرآن است.در فضیلت این سوره همین بس که در شأن امیرالمؤمنین علی علیه السلام نازل شده است و خداوند در آن به پیروزی ایشان در جنگ خبر داده بود.
امام صادق علیه السلام در زیارت امیرالمؤمنین می فرمایند: «السلام علیک یا من نزلت فی فضله سوره العادیات».هر که از درد و گرسنگی و تشنگی و قرض بخواهد رها شود به عدد نام امیرالمؤمنین علی علیه السلام 110 بار این سوره را بخواند بسیار نافع است. و نیز به جهت وسعت رزق و روزی همراه خود داشته باشد .