آشنایی با سوره بروج و فضیلت آن

سوره بروج و فضائل آن

سوره بُروج هشتاد و پنجمین سوره و از سوره های مکی قرآن که در جزء سی ام جای گرفته است. این سوره را به این مناسبت بروج می نامند که با سوگند به آسمانی دارای برج ها شروع می شود. سوره بروج درباره سرگذشت اصحاب اُخدود و سرنوشت مؤمنان به خدا در روز قیامت سخن می گوید و به تکذیب کنندگان قرآن هشدار به عذاب می دهد و در آخر، قرآن را در لوح محفوظ می داند. لوحی که تمام اتفاقات عالم، همراه با جزئیات کامل در آن ثبت است و به هیچ وجه قابل تغییر و دگرگونی نیست. در روایات آمده است پیامبر(ص) به قرائت این سوره در نمازهای روزانه سفارش کرده است.

نامگذاری و ویژگی های سوره بروج

بروج جمع بُرج و به معنای قصرهاست. این سوره را به این مناسبت بروج می نامند که با سوگند به آسمان دارای برج ها شروع می شود: «وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ». سوره بروج از سوره های مکی و در ترتیب نزول بیست و هفتمین سوره ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف هشتاد و پنجمین سوره است و در جزء سی ام قرآن جای دارد. سوره بروج ۲۲ آیه، ۱۰۹ کلمه و ۴۶۸ حرف دارد. این سوره از سوره های مُفَصَّلات (درای آیات کوتاه) و از جمله سوره هایی است که با سوگند آغاز می شوند. آیات چهارم تا هشتم سوره بروج درباره اصحاب اخدود سخن می گوید. «اخدود» به معناى گودال بزرگ یا خندق است.

متن و ترجمه سوره بروج

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان

وَالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ ﴿۱﴾
سوگند به آسمان آکنده ز برج (۱)

وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ ﴿۲﴾
و به روز موعود (۲)

وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ ﴿۳﴾
و به گواه و مورد گواهى (۳)

قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ ﴿۴﴾
مرگ بر آدم‏سوزان خندق (۴)

النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ ﴿۵﴾
همان آتش مایه‏ دار [و انبوه](۵)

إِذْ هُمْ عَلَیْهَا قُعُودٌ ﴿۶﴾
آنگاه که آنان بالاى آن [خندق به تماشا]نشسته بودند (۶)

وَهُمْ عَلَى مَا یَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِینَ شُهُودٌ ﴿۷﴾
و خود بر آنچه بر [سر]مؤمنان مى ‏آوردند گواه بودند (۷)

وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ یُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ ﴿۸﴾
و بر آنان عیبى نگرفته بودند جز اینکه به خداى ارجمند ستوده ایمان آورده بودند (۸)

الَّذِی لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ ﴿۹﴾
همان [خدایى]که فرمانروایى آسمان ها و زمین از آن اوست و خدا [ست که]بر هر چیزى گواه است (۹)

إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ ﴿۱۰﴾
کسانى که مردان و زنان مؤمن را آزار کرده و بعد توبه نکرده‏ اند ایشان راست عذاب جهنم و ایشان راست عذاب سوزان (۱۰)

إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ذَلِکَ الْفَوْزُ الْکَبِیرُ ﴿۱۱﴾
کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‏ اند براى آنان باغهایى است که از زیر [درختان]آن جوی ها روان است این است [همان]رستگارى بزرگ (۱۱)

إِنَّ بَطْشَ رَبِّکَ لَشَدِیدٌ ﴿۱۲﴾
آرى عقاب پروردگارت سخت‏ سنگین است (۱۲)

إِنَّهُ هُوَ یُبْدِئُ وَیُعِیدُ ﴿۱۳﴾
هم اوست که [آفرینش را]آغاز مى ‏کند و بازمى‏ گرداند (۱۳)

وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ ﴿۱۴﴾
و اوست آن آمرزنده دوستدار [مؤمنان](۱۴)

ذُو الْعَرْشِ الْمَجِیدُ ﴿۱۵﴾
صاحب ارجمند عرش (۱۵)

فَعَّالٌ لِمَا یُرِیدُ ﴿۱۶﴾
هر چه را بخواهد انجام مى‏ دهد (۱۶)

هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْجُنُودِ ﴿۱۷﴾
آیا حدیث [آن]سپاهیان (۱۷)

فِرْعَوْنَ وَثَمُودَ ﴿۱۸﴾
فرعون و ثمود بر تو آمد (۱۸)

بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی تَکْذِیبٍ ﴿۱۹﴾
[نه]بلکه آنان که کافر شده‏ اند در تکذیب‏اند (۱۹)

وَاللَّهُ مِنْ وَرَائِهِمْ مُحِیطٌ ﴿۲۰﴾
با آنکه خدا از هر سو بر ایشان محیط است (۲۰)

بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِیدٌ ﴿۲۱﴾
آرى آن قرآنى ارجمند است (۲۱)

فِی لَوْحٍ مَحْفُوظٍ ﴿۲۲﴾
که در لوحى محفوظ است (۲۲)

اصحاب اخدود چه کسانی بودند؟

در قرآن در سوره بروج، پنج آیه (از آیه ۴ تا ۸) پیرامون ماجراى دردناک شهادت مسیحیان با ایمان، در نجران، که قبل از ظهور پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و سلم رخ داد آمده است که به داستان اصحاب اخدود معروف است، نظر شما را به این سرگذشت، که از سویى درس ایثار و فداکارى به ما مى ‏آموزد، و از سوى دیگر تابلو واژگونى و مکافات عمل ستمگران شکنجه ‏گر را به ما نشان می ‏دهد جلب می کنیم:

قبلاً گفتیم تاریخ یهود عنود، پر از جنایات وحشت بار است، یکى از آن جنایات هولناک، سوزاندن حدود بیست هزار نفر از مؤمنان مسیحى نجران در کوره ‏هاى آدم ‏سوزى است که به وجود آورده بودند. توضیح این که:
ذو نواس آخرین طاغوت از سلسله قبیله حِمیَر بود که بر سرزمین یمن سلطنت مى‏ کرد و خود را یوسف مى ‏نامید، او یهودى بود، و افراد قبیله حِمیَر و سایر مردم یمن را به این آیین دعوت کرد، و همه از او پیروى کردند و سراسر کشور پهناور یمن پیرو آیین یهود شدند.

ولى در قسمت مرزى بین حجاز و یمن منطقه وسیعى به نام نجران، داراى هفتاد دهکده، وجود داشت که جزء کشور یمن بود، اما تبلیغات مسیحیان به آن جا راه یافت، و مردم آن جا به آیین مسیحیت گرویدند.
ذونواس که یک طاغوت گردن فراز بود و اگر مى ‏توانست مى‏ خواست همه دنیا را تحت تسخیر خود در آورد، تصمیم داشت که همه مردم یمن، پیرو همان آیین یهود باشند که خود طرفدار آن بود.

در این شرایط، مردى مسافر از نجران به صنعاء آمد و یک راست به طرف قصر ذو نواس حرکت کرد، وقتى به قصر رسید، به دربانان گفت: من از نجران به اینجا آمده‏ ام و حامل پیام مخصوص براى شاه هستم.
وزیر دربار گفت: ملاقات با اعلی ‏حضرت ممنوع است، ولى تو که این گونه اصرار دارى، صبر کن تا وقتی که شاه از قصر خارج مى‏شود، ترتیب ملاقات تو را با او خواهم داد.

وزیر دربار ماجرا را به ذو نواس گزارش داد، سرانجام مرد مسافر به حضور او رسید، ذونواس از او پرسید: چه خبر؟

مرد مسافر: من از نجران مى‏ آیم، در آن جا حادثه ناگوارى رخ داده که اگر به طور جدى وسریع از آن جلوگیرى نشود، ترس آن است که به سایر شهرهاى یمن سرایت کند، و سراسر یمن، بلکه جهان را بگیرد.

ذو نواس: آن چه حادثه ‏اى است؟!

مرد مسافر: مدتى است دین تازه‏ اى به نام نصرانیت وارد نجران شده، بت ‏پرستان نجران آن را با آغوشى باز پذیرفته ‏اند، و گروه گروه به آن گرویده ‏اند، جمعى از یهودیان نیز آن را پذیرفته ‏اند، و آن جماعت از یهود که بر یهودیت باقى مانده‏ اند، به انواع شکنجه‏ ها گرفتارند، هرگاه اعلی حضرت ذو نواس به فریاد ما و مردم نجران نرسد، نجران از دست رفته است.

ذو نواس، پس از بررسى علل نفوذ مسیحیت به نجران، در حالى که آتش خشم از درونش شعله مى‏ کشید، تصمیم گرفت مردم نجران را که به مسیحیت گرویده‏ اند با سخت‏ ترین شکنجه ‏ها سرکوب و نابود کند، تا به آیین یهود گردند. به دنبال این تصمیم با لشگرى مجهز و انبوه به طرف نجران حرکت کرد و شهر را محاصره کرد و به زودى بر آن مسلط شد. ذو نواس در آغاز علما و بزرگان نجران را جمع نموده و با آن‏ها به مذاکره پرداخت، و به آن‏ها گفت: به ما چنین خبرى رسیده است.

تا تیغ در میان شما نینداخته ‏ام، به آیین یهود بازگردید. علماء و بزرگان گفتند: آیین نصرانیت در اعماق دل و جان ما نفوذ کرده، به طورى که محال است از آن دست برداریم. ذو نواس وقتى که سرسختى و استقامت آن‏ها را دید، دستور داد خندق‏ ها و گودال ‏هاى بزرگى را حفر کنند، و درون آن‏ها را پر از هیزم نموده، و آتش‏ هاى شعله ور به وجود آوردند.

فضیلت سوره بروج

در فضیلت این سوره از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده است: هر کس سوره بروج را قرائت کند ده برابر روز های جمعه و روز های عرفه ای که او درک کرده است به او پاداش داده می شود.امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرمودند: هر کس سوره بروج را در نماز های واجب خود بخواند در محشر و موقف هایی که در پیش خواهد داشت همراه با پیامبران و رسولان و صالحان خواهد بود، زیرا سوره بروج سوره پیامبران است. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بر قرائت این سوره در نماز های مختلف روزانه سفارش می فرمودند.

آشنایی با سوره قارعه و فضیلت آن