آشنایی با زندگی زنان در فرهنگ ژاپن

ژاپن کشوری مجمع الجزایری است که در امتداد شمال شرقی ساحل قاره آسیا واقع شده است و مرکب از چهار جزیره اصلی به نام های «هوکایدو»، «هونشو»، «شیکوگو» و «کیوشو» و نیز 848/6 جزیره کوچک دیگر است. این کشور 378 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و حدود 128 میلیون نفر جمعیت. امید به زندگی در زنان هم بیشتر از مردان است. این کشور از نظر جمعیت هفتمین کشور جهان و از نظر مساحت شصت و دومین کشور دنیا محسوب می شود. در ژاپن دین و مذهب رسمی وجود ندارد و دو آیین «بودا» و «شینتو» بیشتر در مراسم های ویژه مورد توجه قرار می گیرند. میزان پایبندی مردم به مذهب در مقایسه با سایر کشورها کمتر است.

اگر چه آشنایی مردم ژاپن با اسلام از سال 1877 م با کتابی تحت عنوان «زندگانی محمد(ص)» که به زبان ژاپنی ترجمه شد، آغاز گشته ولی با این وجود ورود اسلام به این کشور پس از «انقلاب کبیر» در «روسیه» انجام گرفته است. پس از جنگ جهانی دوم و اشغال ژاپن، نیروهای «متفقین» انجمن اسلامی ژاپن را تعطیل می کنند. با خاتمه اشغال ژاپن، مسلمانان دوباره انجمن اسلامی را با هدف گسترده کردن همکاری بین مسلمانان ژاپن تشکیل دادند. چند سال بعد این انجمن، با کمک های مالی، مرکز اسلامی ژاپن را تأسیس کرد و در حال حاضر انجمن ها و مؤسسات اسلامی که در ژاپن وجود دارند با کمک های مالی عربستان و مدیریت پاکستانی ها و ترکیه ای های مقیم اداره می شود.

حکومت در ژاپن به صورت سیستم پارلمانی است و این کشور بر مبنای قانون اساسی اداره می شود.ژاپن کشوری پیشرو در زمینه تحقیقات، علم و تکنولوژی محسوب شده و جاذبه های گردشگری خاصی دارد. همچنین انضباط ویژه ای در شیوه زندگی و کارهای اجتماعی ژاپنی ها به چشم می خورد که نظیر آن را بندرت می توان در سایر کشورها مشاهده کرد. «توکیو» یکی از چند شهر درجه یک و مهم دنیاست که به راحتی می توان در نقطه، نقطه آن همنشینی سنت و مدرنیته را مشاهده کرد و غرق در رویا و تکنولوژی شد.

زن ژاپني، روبات شبانه روزي

زنان ژاپني با توجه به انواع مشغله هايي كه در خانه دارند، كار خويش را در بيرون از منزل، از ساعت نه صبح آغاز مي كنند و تا پنج بعد از ظهر ادامه مي دهند.
در كشور صنعتي ژاپن، بيشترين بار زندگي خانوادگي و اجتماعي بر دوش زنان است.

آنان در كمال صبر و بردباري با توجه به مشكلات جامعه صنعتي درصدد رفع مشكلات خانواده و از طرفي، تهيه نيازمندي هاي آن هستند تا آسايش را براي همسر و فرزندان خويش فراهم سازند.

آن چه دشواري را براي زنان ژاپني دو چندان مي كند، حضور اجتماعي ايشان است و اين كه پا به پاي مردان، در امور جاري جامعه همكاري تنگاتنگ دارند؛ آن ها هم بايد رضايت همسر و فرزندان و هم كارفرما را تأمين كنند؛ و اين بسيار مشكل و طاقت فرساست؛ زيرا زندگي در دنياي صنعت، فرهنگ خاص خود را دارد كه هرگز با بافت زندگي سنتي ژاپني ها تلفيق نخواهد شد.

تهيه صبحانه گرم و به صورت هر روز براي تمام افراد خانواده، از مواردي است كه زنان ژاپني را وا مي دارد تا هر روز پنج صبح، پيش از همگان از خواب برخيزند و بعد از تهيه صبحانه، فرزندان خويش را راهي مدرسه كنند. سپس همسر خود را با ناهار از قبل تهيه شده، راهي محل كار سازند.

بعد از راهي شدن همسر و فرزندان، زن خانواده بايد رختخواب هاي آنان را كه روي تاتامي ها پهن شده جمع آوري كند و در كمدهاي كشويي كه در ديوار جاسازي شده اند قرار دهد (تاتامي: نوعي كفپوش).
پس از مرتب كردن خانه، تازه زنان خود را براي كار در محيط هاي اجتماعي - كارخانه ها، شركت ها و ... - آماده مي كنند. به علاوه، هر زن ژاپني بعد از پايان كار خود، هنگام بازگشت به منزل، حتماً سري به سوپر ماركت محله خواهد زد تا مواد غذايي لازم را، براي تهيه شام و صبحانه فردا خريداري كند.

مردان ژاپني هنگام بازگشت به منزل، پيش از هر كار، حمام مي كنند و دقايقي را در حوضچه هاي آب گرم غوطه ور مي شوند تا خستگي دنياي صنعت را از تن به در كنند.
در اين زمان، زنان به تهيه و طبخ غذا مشغول اند؛ ضمن آن كه كارهاي عقب مانده ي خانه را انجام مي دهند. از طرفي به دروس فرزندان نيز رسيدگي مي كنند.

واقعيت آن است كه زنان ژاپني به مراتب بيش از مردان اين كشور زحمت مي كشند و فعاليت مي كنند، اما با تمام خدماتي كه آنان متقبل مي شوند. حقوقشان توسط مردان ناديده گرفته مي شود. هر زن ژاپني در طول شبانه روز همانند يك روبات كار مي كند تا بتواند زندگي اجتماعي و ماشيني خود را مهار سازد؛ و اين عمل هر روز تكرار مي شود. اصولاً زندگي در جوامع صنعتي، به ويژه ژاپن مشكلات روحي و عاطفي بسياري به همراه دارد. اما زنان ژاپني فوق العاده خانواده دوست هستند؛ و با تمام فشارهاي روحي، رواني و جسمي، طول عمر در مردم اين كشور زياد است؛ به طوري كه ژاپن، كهنسال ترين كشور جهان محسوب مي شود.

بانوان ژاپني و آرايش

زنان ژاپني اغلب موهايي نرم دارند؛ اما آرزومند داشتن موهاي مجعد هستند. آنان در اجتماع، عموماً از كت و دامن و گاه شلوار استفاده مي كنند و نهايت سليقه را در آرايش و انتخاب لباس به كار مي گيرند. بانوان ژاپني آرايش صورت را بسيار بسيار ساده انجام مي دهند. در اين كشور، مردان عموماً موهاي خود را چرب مي كنند و زنان موي كوتاه دارند؛ اما موي دختران بلند و همراه با چتري است كه اين تفاوت در آرايش مو، يكي از علامت هاي ازدواج در ميان بانوان ژاپني است.

لباس، نماد شخصيت زنان ژاپني

كيمونو لباس سنتي و رسمي مردم ژاپن است. كيمونوي خانم ها عمدتاً از جنس ابريشم است و شلوار آن رنگ هاي شاد و روشن دارد. در كيمونو هرگز دكمه اي به كار نمي رود. اين لباس در زنان توسط شال هاي پهن ابريشمي كه مزين به نقش و نگار است و به آن ابي (= كمربند) گويند مهار مي شود.

آستين هاي لباس كيمونو بلند گشاد است و از آن به عنوان جيب استفاده مي شود؛ به اين ترتيب كه در آن دستمال يا كيف پول مخصوص خود را كه از پارچه زربافت است قرار مي دهند. در فصل گرما بادبزن از ديگر وسايل همراه لباس است كه زنان بيشتر مورد استفاده قرار مي دهند.

كيمونوي خانم ها اغلب از ابريشم است و بايد در زير آن زيرپوشي ابريشمي و سفيد پوشيده شود كه در بعضي مدل هاي گرانبها به دو زيرپوش هم مي رسد تا ضمن گرفتن حرارت بدن لباس را برجسته تر نشان دهد.

آن چه در هر دو البسه (مردان و زنان) مهم است، پوشيدن جوراب هاي سفيدي است كه انگشت شصت را از ديگر انگشتان پا مجزا مي كند تا صندل هاي مخصوص ژاپني به راحتي در پا قرار گيرد. اين صندل ها براي زنان ژاپني به شكل بيضي است و رنگ هاي متنوع و شادي دارد؛ اما براي مردها تخته اي مستطيل شكل است كه روي آن ضربدري از الياف تعبيه شده و به آن «گتا» گويند.
از آن جا كه پوشيدن كيمونو به مهارتي خاص نياز دارد. آموزش قبلي آن توسط پدربزرگ ها و مادربزرگ ها انجام مي شود.نوع آرايش مو و شيوه گره زدن شال هاي پهن براي مهار كردن لباس به دور كمر، زنان و دختران ژاپني را از يكديگر متمايز مي كند.

شخصيت زنان و دختران ژاپني در لباس هاي كيمونو بسيار متفاوت تر از آن چيزي است كه هر روز در اجتماع ظهور دارند؛ زيرا راه رفتن، نشستن، برخاستن و آداب معاشرت در اين لباس بسيار ويژه و خاص صورت مي گيرد. اين ميان، گام هاي كوتاه و حساب شده در نجابت زنان تأثيري عجيب دارد كه به هنگام بالا و پايين رفتن از پله ها به صورت مورب انجام مي شود. مهم ترين موضوع آداب معاشرت در لباس سنتي ژاپن طريقه نشستن است كه به آن «يس زا» گويند. به علت بستن شال به روي شكم دور كمر، بدن كاملاً مستقيم است و هرگز نبايد خم شود؛ ضمن آن كه مقدار خوراك بسيار كم و ساعت ها دو زانو به روي پاشنه پا نشستن طاقت فرساست.امروز مدارسي مخصوص وجود دارند كه شيوه زندگي سنتي از جمله پوشيدن، راه رفتن و آداب معاشرت مربوط به لباس كيمونو را به علاقه مندان مي آموزند.

ازدواج در ژاپن

برخی از دلایل رویگردانی از ازدواج در ژاپن مشابه همان دلایلی است که در دیگر کشورهای ثروتمند دیده می شوند. زنان تحصیلات بهتری دارند، به دنبال شغل هستند، می توانند خود را از نظر مالی تامین کنند و خانواده سنتی را به عنوان تنها راه زندگی نمی بینند. اما برخی جزییات در ژاپن فرق می کنند.

در ژاپن از زوج ها انتظار می رود تا زمان کوتاهی پس از ازدواج صاحب فرزند شوند بنابراین زنانی که تمایل دارند دیرتر بچه دار شوند انگیزه زیادی دارند که دیرتر ازدواج کنند. با این حال اکثر ژاپنی ها هنوز دوست دارند که در نهایت ازدواج کنند.موسسه ملی پژوهش های جمعیت و تامین اجتماعی که نهادی دولتی است در سال 2010 نتایج نظرسنجی خود را منتشر کرد: 86 درصد از مردان و 89 درصد زنان به ازدواج تمایل دارند.

اقتصاد بخش بزرگی از مشکل را تشکیل می دهد. زنان به دنبال مردانی هستند که امنیت مالی دارند و مردان می خواهند تامین مالی را بر عهده گیرند. اما در دورانی که جوانان بیشتری درگیر کارهای موقت یا پاره وقت شده اند امنیت مالی دشوار است.

جانکی ایگاتا کارآموز 24 ساله ای که در یک بنگاه هتل های زنجیره ای کار می کند می گوید: «من دوست ندارم همسر و فرزندانم به خاطر ناتوانی مالی من از یکسری تجربیات زندگی محروم شوند.» او قصد دارد ازدواج را تا اواسط یا اواخر دهه 30 زندگی به تاخیر اندازد. احتمال ازدواج مردان دارای شغل پاره وقت در مقایسه با شاغلان تمام وقت کمتر است

این وضعیت در میان زنان برعکس است. شاغلان زن تمام وقت در مقایسه با همتایان شاغل پاره وقت خود کمتر ازدواج می کنند. مشکل آنها تداوم دیدگاه سنتی به مسوولیت های زناشویی است که رسیدگی به کارهای تمام وقت را برای یک زن دارای فرزند بسیار دشوار می سازد. شوهران این زنان اغلب از آنها می خواهند که شغل خود را رها کنند.

آشنایی با کیمونو لباس سنتی ژاپنی