ضرب المثل هر که با نوح نشیند ، چه غم از طوفانش
مَثَل ها داستان زندگی مردم اند و چون آیینه ای روشن، آیین ها، تاریخ، هوش، بینش و فرهنگ ملت را در خود نشان می دهند. «مَثَل واژه ای است که از عربی به فارسی راه یافته و آنچنان که می نویسند از ماده مثول بر وزن عقول به معنی شبیه بودن چیزی به چیز دیگر یا به معنای راست ایستادن و بر پای بودن آمده است». این واژه در عربی به چند معنا به کار رفته است: مانند و شبیه، برهان و دلیل، مطلق سخن و حدیث، پند و عبرت، نشانه و علامت. در اصطلاح اهل ادب مثل نوعی خاص از سخن است که آن را به فارسی داستان و و گاهی به تخفبف دستان می گویند.
داستان ضرب المثل
حضرت نوح پیامبر خدا بود . عمر زیادی کرد ، و تمام مدت مردم را به خداپرستی دعوت می کرد . اغلب مردمی که در زمان او بودند به دعوت او توجه نکردند و ایمان نیاوردند . نوح که غمگین بود از خدا خواست که آنها را به عذابی سخت گرفتار کند . خداوند به نوح گفت تا کشتی بزرگی بسازد و از هر حیوانی نر و ماده ی آن را جمع کند ، چرا که طوفان شدیدی در راه بود و باران شدیدی می بارید نوح هر چه به مردم گوشزد می کرد ، کسی توجه نمی کرد . در سرزمین نوح ، دریایی نبود .
نوح مشغول ساختن کشتی در خشکی شد و مردم هم او را مسخره می کردند . خلاصه روز عذاب فرا رسید و نوح یارانش را سوار کشتی کرد و تمام حیوانها را هم داخل کشتی کرد . باران شدیدتر می شد و طوفان شروع شده بود مردم که فکر می کردند این باران هم مثل باران های معمولیست به خانه های خود رفتند . اما این باران چندین شبانه روز بارید و همه جا را آب گرفت و بیشتر مردم در آب غرق شدند . بعضی ها به روی تپه ها پناه بردند اما فایده ای نداشت . فقط نوح و یارانش و حیواناتی که در کشتی جمع شده بودند نجات پیدا کردند .
از آن پس اگر بخواهند که بگویند کسی به خودش مطمئن باشد یا پشتیبان بزرگی داشته باشد و از هیچ چیزی نمی ترسد ، این ضرب المثل را به کار می برند .
مورد استفاده
به عبارتی اشارتی دارد به اعتماد و ایمنی حاصله از بودن در کنار فرد راه بلد و راهبر خدایی. اینکه در تمامی سختی ها و بلا ها و مشکلات، روی آوردن به درگاه الهی و مردان خدا درهای بسته را باز می کند و از این طوفان بلاها به راحتی می شود گذشت.
شعر در باب کشتی نوح
اشعاری از حافظ و غزلیاتی از شمس که جملگی مشابهت مضمونی دارند با ضرب المثل امروز ما. در ادامه برخی از این اشعار را می خوانید:
یار مردان خدا باش که در کشتی نوح/ هست آبی که به آبی نخرد طوفان را
حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح/ ور نه طوفان حوادث ببرد بنیادت
ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی بر کند/ چون تو را نوح است کشتیبان ز طوفان غم نخور
و اما یکی از ابیات غزلیات شمس:
نشین به کشتی روح و بگیر دامن نوح/ به بحر عشق که هر لحظه جزر و مد باشد
توضیح بیشتر
کشتی نوح را حضرت نوح(ع) به دستور خداوند و راهنمایی جبرئیل ساخت. بر این کشتی بزرگ مومنان و یک جفت از هر نوع حیوان سوار شدند تا از عذاب الهی که به صورت طوفان برای کافران نازل شد ایمن باشند. در مورد جزئیات داستان کشتی نوح اختلافات فراوانی وجود دارد. اشاره به کشتی نوح در کتاب های مقدس و برخی از الواح کهن توجه محققان و باستان شناسان را به خودش جلب کرد به نحوی که افراد زیادی در قرن اخیر به دنبال یافتن بقایای کشتی نوح بودند و ادعاهای مختلف و متفاوتی از کشف کشتی نوح مطرح کردند.
آشنایی با ضرب المثل هیچ گرانی بی حكمت نیست، هیچ ارزانی بی علت
