آشنایی بیشتر با بورس و انواع بورس

بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد.برای شناخت و فهمیدن این موضوع که واقعا بورس چیست و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از “بازار” و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می توان گفت که:بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد.ساده تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است. این شرایط می تواند مکان خاصی یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد. در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی های واقعی و دارایی های مالی، مورد معامله قرار می گیرند دارایی های واقعی همان دارایی های فیزیکی هستند (مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و …).دارایی های مالی و دارایی های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت.

مزایای بازار بورس

کسب سود

سهامداران از دو محل دریافت سود نقدی و افزایش قیمت سهام، سود بدست می آورند. به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن رشد و افت قیمت سهام شرکت ها، نمی توان میزان سود احتمالی بورس را توضیح داد.با این حال، در بورس پتانسیل زیادی برای کسب سود وجود دارد و به همین خاطر است که افراد بسیاری به سمت آن جذب می شوند. به دلیل وجود رابطه ریسک و بازده، احتمال ضرر سنگین نیز هست.سرمایه گذاری در بورس اگر همراه با هوش مالی و به صورت صحیح و آگاهانه باشد از دو طریق این هدف را تأمین می کند؛ یکی دریافت سود نقدی یا «DPS» و دیگری افزایش قیمت سهام. به خصوص روش دوم که افزایش قیمت سهام در عرضه اولیه سهام بیشتر مشهود است.

برخورداری از حمایت قانونی

بورس بازاری قانونی است، بنابراین کلیه افرادی که در بورس سرمایه گذاری می کنند، از حمایت قانونی برخوردار هستند.سازمان بورس بر معاملات بورس تهران نظارت می کند و اجازه فعالیت به افراد حقیقی و حقوقی متخلف را نمی دهد. یکی از مهم ترین مزایای سرمایه گذاری در بورس، امنیت در سرمایه گذاری و برخورداری از حمایت قانون و مقررات است. همچنین شرکت هایی که در آنها سرمایه گذاری می کنید موظف هستند که همه اطلاعات مهم خود مانند اطلاعات مالی، برنامه ها و… را به بورس اعلام کنند.

حفظ سرمایه در مقابل تورم

با سرمایه گذاری مناسب و آگاهانه در بورس، ارزش دارایی افراد در مقابل تورم حفظ می گردد، زیرا فرد به نسبت سهام خود در دارایی شرکت سهیم است و با رشد ارزش دارایی های شرکت به مرور زمان، ارزش سهام فرد نیز افزایش می یابد.بورس می تواند برای شما ثروت عظیمی ایجاد کند. در پتانسیل بازارهای مالی برای ایجاد ثروت شکی نیست، اما کسب ثروت از طریق سرمایه گذاری در سهام واقعا کار هرکسی نیست و نیاز به کسب مهارت و تجربه دارد.ارزش پول در طول زمان، خود به خود کاهش پیدا می کند و با توجه به تورم موجود در جامعه در صورتی که افراد پس اندازهای خود را در جای مناسبی سرمایه گذاری نکنند ارزش آن کاسته خواهد شد.

قابلیت نقدشوندگی

سرمایه شما قابل نقد شدن است. اگر شما برفرض مثال 10 میلیون تومان داشته باشید و آن یک کسب و کار راه اندازی کنید، در صورتی که تصمیم بگیرید کسب وکارتان را تعطیل کنید وسایل زیادی روی دست تان خواهد ماند (مثلا وسایل مغازه یا کارگاه یا…).اما سرمایه گذاری در بورس فقط خرید برگه سهام است و اگر سهم درستی را انتخاب کرده باشید که نقدشوندگی بالایی داشته باشد، فورا می توانید سهام خود را بفروشید تا کارگزار 3 روز بعد، مبلغ حاصل از فروش سهام را به حساب بانکی شما واریز کند.سرمایه گذاران بورس هر زمان که بخواهند می توانند سهام خود را فروخته و در کوتاه ترین زمان ممکن، به پول خود دسترسی پیدا کنند.

بازنشستگان کشوری در بورس سهامدار می شوند + جزییات

تاریخچه بورس

واژه «بورس» از نام خانوادگی شخصی بنام «واندر بورس» اخذ شده که در اوایل قرن پانزدهم در شهر بروژ بلژیک می زیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد می آمدند و به داد و ستد کالا و پول و اوراق بهادار می پرداختند. این نام بعدها به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل داد و ستد پول و کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است. رشد بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن قاره از کشاورزی به صنعتی همراه بوده است. نکته قابل توجه آنکه درست در هنگام جهش معاملات بورس و پا گرفتن آن، دول اروپایی مانند انگلستان، آلمان و سوئیس ، قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت این نهاد را وضع کردند و قبل از اینکه امنیت سرمایه گذاری به خطر افتد و موجباتی فراهم شود که صاحبان پس اندازهای کوچک، صنایع نوپای اروپایی را از موهبت مشارکت خود محروم نمایند. قوانینی وضع شد تا از هر گونه تقلب و تزویر و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام، جلوگیری گردد.

بورس در ایران

در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت نامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد. حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه ‍ صنعتی و معدنی که بزرگ ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می رفت، به طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.

انواع بورس

بورس کالا

بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دایم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمول مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نامگذاری می کنند. مثل بورس نفت و بورس گندم.بررسی روند پیدایش و تکامل بورس های کالا در جهان حاکی از آن است که این گونه بازارها در عرصه اقتصاد کشورها از قرن ۱۹ به بعد در پی پاسخ گویی به برخی از نیازمندی های اقتصادی و در بسیاری موارد رفع برخی تنگناها و موانع در بازار کالاهای مختلف بوده است.در واقع نارسایی های بازارهای سنتی در شکل نوسانات کاذب و عدم شفافیت در کشف قیمت و فقدان تضمین های لازم برای معامله گران از مهم ترین دلایل راه اندازی بورس های کالایی در کشورهای جهان بوده است.

بورس کالا در ایران

در راستای تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه که مطابق با آن ها شورای عالی بورس موظف به راه اندازی و گسترش بورس های کالایی در ایران شناخته شده بود، بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ (نخستین بورس کالایی در ایران) و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیره نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. گفتنی است ارکان شرکت بورس کالای ایران هم اکنون شامل «مجمع عمومی»، «هیئت مدیره»، «مدیرعامل»، «بازرس/حسابرس» می شود.

بورس ارز

در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.معاملات بازار بورس ارز تا سال ۱۹۹۸ به صورت تلفنی انجام می گرفت و بعد از آن با به وجود آمدن نرم افزار Meta Trader بازار به صورت عام گسترش یافت و از آن پس نحوه ی برقراری ارتباط با بازار ارز در دنیا از طریق این نرم افزار صورت گرفت.بازیگران قدیمی بورس ارز بانک ها بودند، اما در حال حاضر، شرکت های بزرگ، صادرکنندگان، واردکنندگان و مردم عادی نیز به بازار بورس ارز دسترسی داشته و در آن به معامله می پردازند. البته باید یادآور شد که همچنان بانک های مرکزی کشورهای مختلف نقش اساسی را در این بازار ایفا می کنند و می توانند تأثیرات مهمی را در این بازار ایجاد کنند.بازار معاملات ارز با میانگین گردش معاملاتی تقریباً ۷ تریلیون دلار در روز، بزرگ ترین بازار تجاری جهان است. معامله ارز به معنی خرید هم زمان یک ارز و فروش ارز دیگر است و ارزها همواره به صورت دوتایی معامله می شوند. مانند یورو-دلار (EUR-USD).

بورس انرژی

به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‏ های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. حامل های انرژی شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل های انرژی است. بورس انرژ ی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ با هدف ایجاد بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد و به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل های انرژی شکل گرفت. در ادامه به معرفی بازار فیزیکی بورس انرژی ایران می پردازیم.

بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دایمی در محل معینی تشکیل می شود “بورس اوراق بهادار” می گویند. اوراق بهادار (Securities) هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک آن باشد. به بیان دیگر اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل و انتقال است. این اوراق از هر نوع آن شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و صکوک که باشد، نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارد. همچنین شرکت یا نهادی که اوراق بهادار صادر می کند، به عنوان صادرکننده(توزیع کننده) شناخته می شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام»، «ابزارهای مشتقه» تقسیم می شود.

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی

همان طور که اشاره شد اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است که یا موقعیت مالکیت فرد را در شرکت هایی که به طور عمومی در بورس معامله می شوند(سهام)، نشان می دهد، یا نشان دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا شرکت است (اوراق مشارکت) یا نماینده حقوق مالکیتی است که به صورت اختیار خرید یا فروش نمایش داده می شود. در واقع اوراق بهادار از هر نوع(سهام، اوراق قرضه و مشارکت یا اختیار معامله) که باشد، نوعی ارزش مالی را به نمایش می گذارد.اوراق بهادار در بازار سرمایه به سه بخش تقسیم می شود. اوراق صاحبان سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه.