آشنایی با ارز دیجیتال مینا (Mina Protocol)

  شنبه، 06 شهریور 1400   زمان مطالعه 16 دقیقه
آشنایی با ارز دیجیتال مینا (Mina Protocol)
مینا اولین ارز دیجیتال سبک و با اندازه ثابت بلاک چین است. پروژه مینا دارای یک مخزن اصلی کد منبع است. این مخزن شامل کدی برای اجرای پروتکل او کمل (OCaml) وب سایت و کیف پول است. در ادامه مطلب بیشتر با این ارز دیجیتال آشنا می شوید.

ارز دیجیتال Mina Protocol اولین پروژه ای است که بلاکچینی سبک و با اندازه ثابت دارد. در واقع این دو، اصلی ترین ویژگی های کد منبع پروژه مینا هستند. این پروژه شامل کدهای وبسایت و کیف پول پروتکل OCaml می شود. ارز دیجیتال مینا جزو معدود کوین هایی بود که در عرضه اولیه کوین (ICO) با استقبال بسیار خوبی مواجه شد و توانست سرمایه خوبی جذب کند. سرمایه گذارانی که موفق به خرید توکن MINA شدند، همین حالا هم سودی 10 تا 20 برابری را کسب کرده اند. ولی سود و پول تنها چیزهایی نیستند که باعث معروفیت و محبوبیت Mina Protocol شده اند.در این مقاله قصد داریم همه اطلاعات لازم پیرامون سبک ترین بلاکچین جهان را در اختیار شما قرار دهیم. در ادامه راجع به نحوه خرید و ذخیره ارز دیجیتال Mina Protocol، دلیل اهمیت آن و تکنولوژی بلاکچین این ارز دیجیتال صحبت خواهیم کرد.

ارز دیجیتال Mina Protocol چیست؟

مینا اولین پروتکل ارز دیجیتال با بلاک چینی بسیار سبک و کم حجم است. ارزهای دیجیتال فعلی مانند بیت کوین و اتریوم صدها گیگابایت داده را ذخیره می کنند و هرچه زمان می گذرد، بلاک چین های آن ها هم به اندازه داده هایشان افزایش می یابد. اما در مینا هر چقدر هم که میزان استفاده افزایش یابد، بلاک چین همیشه در همان اندازه باقی می ماند. حجم این بلاک چین در کمال ناباوری تنها در حدود ۲۰ کیلو بایت است. این بدان معنی است که از هر دستگاهی، از جمله تلفن ها و مرورگرها می توان به مینا دسترسی داشته باشند. این امر ادغام بدون اصطحکاک ارز دیجیتال در برنامه ها را برای توسعه دهندگان امکان پذیر می کند.

دستیابی به این مهم از طریق زد کی اسنارک (zk-SNARK) انجام پذیرفته است. این مکانیزم نوعی سازوکار اثبات رمزنگاری مختصر است چندی پیش امکان پذیر شده است. هر بار که گره (node) مینا یک بلاک جدید تولید می کند، اثبات رمزنگاری تأیید می کند که بلاک معتبر است. تمام گره های موجود در شبکه می توانند این مدرک را کمی دیرتر بگیرند و نیازی به نگرانی در مورد داده های بلاک خام نیست. بدون نگرانی در مورد اندازه بلاک، پروتکل مینا توان عملیاتی بسیار بالاتری را در شبکه فراهم می کند و سبب می شود بلاک چین در عین مقیاس پذیری غیرمتمرکز باشد.

ارز دیجیتال Mina Protocol

ارز دیجیتال Mina Protocol چگونه کار می کند؟

ارز دیجیتال مینا به دست دو دانشمند علوم کامپیوتر، ایوان شاپیرو (Evan Shapiro) و آیزک مکلر (Izaac Meckler) خلق شده است. این دو دانشمند از دوران دبیرستان با هم دوست بوده اند و از سال 2011 مطالعه و تحقیق روی دنیای ارزهای دیجیتال را شروع کرده اند.همان طور که می دانید، همه ارزهای دیجیتال یک بلاکچین دارند که تاریخچه تراکنش های خود را در آن ذخیره می کنند. هر یک از بلاک های آن زنجیره، نشانه های استاندارد خود را دارند و بلاک های جدید هم به طور مداوم به این زنجیره اضافه می شوند.

به عنوان مثال، اندازه بلاک بیت کوین حدود 1 مگابایت است و هر 10 دقیقه هم یک بلاک به زنجیره اضافه می شود. این یعنی هر زمان که یک بلاک به بلاکچین بیت کوین اضافه می شود، حجم آن هم 1 مگابایت افزایش می یابد. ماینرهای بیت کوین برای اطمینان از پردازش صحیح تراکنش ها و به دست آوردن BTC، باید کل بلاکچین بیت کوین را در خود ذخیره کنند.

با بزرگ تر شدن حجم بلاکچین بیت کوین، ذخیره تاریخچه تراکنش ها برای ماینرهای بیت کوین و نودهای آن سخت تر می شود. امروزه حجم کل بلاکچین بیت کوین حدود 350 گیگابایت است که این حجم روی عملکرد ماینر و توان عملیاتی آن تأثیر می گذارد.افزایش بی رویه حجم بلاکچین بیت کوین باعث می شود که در سال های آینده، تعداد معدودی از ماینرها بتوانند تاریخچه تراکنش ها را ذخیره کنند. این معدودیت ماینرها و مرکزیت تدریجی باعث می شود که ارزهای دیجیتال رفته رفته قابل دستکاری و آسیب پذیر شوند؛ حتی ممکن است به حدی متمرکز شوند که با سیستم مالی کنونی تفاوتی نداشته باشند.

در این بین آیزک که در حال اخذ دکترای خود در حوزه رمزنگاری اطلاعات بود، متوجه شد که با تکنولوژی zero-Knowledge یا zk می توان حجم بلاکچین ارزهای دیجیتال را به اندازه چند توییت رساند و آن را ثابت نگه داشت.بعد از کشف این موضوع، آیزک و ایوان توانستند یکی از بزرگ ترین مشکلات ارزهای دیجیتال را حل کنند و برای به رسمیت رساندن آن، در سال 2017 در شهر سانفرانسیسکو، کمپانی نرم افزاری O(1) Labs را تأسیس کردند تا Coda Protocol را خلق کنند.

با اینکه Coda Protocol بعد از ادعای حقوقی یک کمپانی دیگر حوزه کریپتو به Mina Protocol تغییر نام داد و O(1) Labs این سیستم را توسعه و حفظ می کند، ولی ارز دیجیتال مینا در ابتدا در اختیار Mina Foundation بود. Mina Foundation یک شرکت غیرانتفاعی در جزایر کیمن است که در سال 2019 با O(1) Labs ادغام شد.

اهداف پلتفرم مینا چیست؟

توسعه دهندگان پلتفرم Mina به دنبال ساخت شبکه ای هستند که کاربران بتوانند مستقیما از طریق مرورگرهای گوشی و کامپیوترهای معمولی، به سیستم های پرداخت بدون نیاز به مجوز دسترسی داشته باشند. رویای آن ها این است که پروتکل های دیفای، صرافی های غیرمتمرکز (DEX) و بازارهای مالی آزاد، در عین رعایت حریم خصوصی و محافظت از هویت کاربران، با نهایت پتانسیل و حداقل هزینه در خدمت توسعه دهندگان و کاربران فعالیت کنند.

مقاومت در برابر سانسور

مینا اولین وسیله مبادله کاملا ضد سانسور است که با هدف کارآمدتر کردن سیستم های پرداخت سنتی راه اندازی شده است. شبکه MINA حجم ثابت و بسیار کمی دارد؛ به همین دلیل هر کاربری می تواند اعتبار دفتر کل را تایید کند.تراکنش های مینا اسنارک می شوند (در ادامه توضیح می دهیم) و سپس در بلاک قرار می گیرند؛ برای این که Mina در برابر سانسور مقاومت داشته باشد، باید یک تراکنش بدون این که Snark شود در بلوک قرار گیرد.

عرضه نسل جدید اپلیکیشن های بدون نیاز به مجوز

برنامه های بدون نیاز به مجوز (Permissionless Applications‏)، برنامه هایی هستند که در آن ها هیچ ناظری برای تعیین این که چه کسی و چطور می تواند از آن استفاده کند، وجود ندارد. هر کسی بدون محدودیت می تواند به آن دسترسی داشته باشد.پردازش اطلاعات در شبکه اتریوم به صورت درون زنجیره ای (On-Chain) صورت می گیرد که مشکلاتی مانند ازدحام شبکه، کارمزد تراکنش بسیار بالا، افشای اطلاعات کاربران و هزینه فزاینده پردازش کل زنجیره را به همراه دارد. برنامه پروتکل مینا، رفع این مشکلات از طریق توسعه اپلیکیشن های غیرمتمرکزی است که در وایت پیپر MINA اسنپس (Snapps) نامیده می شوند.

Snapps اپلیکیشن هایی هستند که از الگوریتم SNARK پشتیبانی کرده و ۲ قابلیت زیر آن ها را از سایر سیستم های غیرمتمرکز جدا می کند:

  • مقیاس پذیری: پهنای باند و پردازش های سنگین و پرهزینه در خارج از زنجیره انجام می شوند و اسنپس تنها صحت داده ها را بررسی و تایید می کند.
  • حریم خصوصی: اسنپس صحت و اعتبار داده ها را بدون افشای هویت کاربران تایید می کند.

در واقع الگوریتم zk-SNARK به پلتفرم MINA امکان طراحی، ساخت و توسعه برنامه های بدون نیاز به مجوزی را می دهد که داده ها را خارج از زنجیره پردازش کرده و سپس آن ها را برای تایید به درون زنجیره ارسال کند.

دسترسی همگانی به دلار دیجیتال

پلتفرم مینا برای اولین بار به توسعه دهندگان این امکان را می دهد که فقط با نوشتن چند خط کد جاوا اسکریپت، به صورت آنی استیبل کوین ها یا هر ارز دیجیتال دیگری که در پروتکل مینا عرضه می شود را در محصولاتی مانند سیستم های پرداختی به کار بگیرند.شبکه همتابه همتا و بدون نیاز به مجوز مینا، به شرکت کنندگان این امکان را می دهد که به صورت مستقیم و بی واسطه بتوانند توکن بسازند یا از آن ها استفاده کنند، بدون این که نیاز به یک کیف پول متمرکز، صرافی یا هر گونه واسطه دیگری داشته باشند.

نحوه انجام تراکنش در شبکه مینا

اجازه بدهید به تراکنش ها قبل از این که روی بلاکچین مینا به صورت دائمی ثبت شوند، نگاهی دقیق تر بیندازیم:

زمانی که کاربر تراکنشی را ارسال می کند، تراکنش ثبت نشده وارد ممپول (استخری از تراکنش های تایید نشده) می شود. سپس اسنارکرها برای اثبات اعتبار تراکنش، فرآیند ساخت SNARKS را آغاز می کنند. فرآیند با تعداد منتخبی از سازندگان بلاک که تراکنش ها را برای ایجاد بلاک بررسی می کنند، ادامه می یابد.

دقت کنید که سازنده بلاک تراکنش های سودآوری که کارمزد بیشتری دارند را از ممپول انتخاب می کند. سپس سازنده بلاک با توجه به قوانین مکانیزم اجماع، یک اسنارک را انتخاب می کند. بر خلاف تراکنش ها، در اینجا سازنده بلاک کم هزینه ترین اسنارک را انتخاب می کند. نکته مهم این است که تراکنش هایی که اخیرا اضافه شده اند، SNARK به روزتری دارند.

بعد از انتخاب اسنارک، سازندگان آن را به بلاک اضافه کرده و بلاک را به زنجیره اضافه می کنند؛ تراکنش هایی که اعتبارسنجی شده اند، از زنجیره حذف می شوند تا حجم پروتکل پیوسته ثابت باقی بماند. سپس سازندگان بلاک، zk-SNARKS پروتکل را ارتقا می دهند و در نهایت، بلاک جدید به صورت همیشگی و غیر قابل تغییر بخشی از زنجیره بلاک چین می شود.

تیم توسعه دهنده Mina Protocol

Mina یک پروتکل متن باز است که تیم توسعه و فنی آن از سانفرانسیسکو گرفته تا دیگر اقصی نقاط جهان برای طراحی این شبکه گرد هم آمده اند. در ادامه اعضای اصلی تیم پروتکل مینا را معرفی می کنیم:

  • ایوان شاپیرو (Evan Shapiro) مدیر عامل O(1) LABS (شرکت سازنده پروتکل مینا): شاپیرو دارای مدرک لیسانس علوم کامپیوتری از دانشگاه Carnegie Mellon است. پس از فارغ التحصیلی، او در حالی که در آزمایشگاه رباتیک شخصی خود به نام CMU کار می کرد، مدرک فوق لیسانس خود را نیز دریافت کرد. ایوان در این آزمایشگاه بر روی پلتفرم رباتیک HERB تحقیق می کرد. او همچنین به عنوان مهندس نرم افزار در شرکت موزیلا نیز فعالیت کرده است.
  • تس رینارسون (Tess Rinearson) معاون مدیر بخش مهندسی، توسعه دهنده ارشد و برنامه نویس بین زنجیره ای
  • شان اینگز (Sean Inggs) مدیر صندوق های سرمایه گذاری بین المللی و مشاور حقوقی شرکت: اینگز یک مدیر حرفه ای است که به عنوان یک مدیر مستقل در چندین شرکت سرمایه گذاری بین المللی فعالیت کرده است. اینگز دارای مدرک لیسانس از دانشگاه Cape Town و مدرک دوره های کارشناسی حقوق از دانشگاه Witwatersrand است.
  • جاش سین سیناتی (Josh Cincinnati) مدیر اجرایی سابق بنیاد زی کش (ZCash)
  • جیل کارلسون (Jill Carlson) مدیر شرکت Slow Ventures: کارلسون مشاور تعدادی از شرکت های بزرگ بلاک چینی است. جیل در دانشگاه آکسفورد، تحقیقات آکادمیک بر روی رمز ارزها انجام داده، که تمرکز این تحقیقات بر روی پیامدهای سیاسی و اقتصادی بیت کوین بوده است.

سازوکار Mina Protocol

در یک جمله می توان گفت که ارز دیجیتال Mina Protocol یک بلاکچین سازگار با قرارداد هوشمند اثبات سهام (PoS) است. طراحی این بلاکچین به صورتی است که حجم بلاکچین آن همواره 22 کیلو بایت باقی بماند. این قابلیت به لطف استفاده مینا از سیستم اثباتی به نام zero-knowledge که توسط پروفسور دانشگاه MIT و مؤسس Algorand، سیلویو میکالی (Silvio Micali) خلق شده، محقق شده است.اثبات zk امکان اثبات یک چیز بدون ارائه اطلاعات اولیه برای پشتیبانی از آن اثبات را فراهم می کند.ممکن است این تکنولوژی در نگاه اول کمی گیج کننده به نظر برسد ولی با این مثال به راحتی آن را درک خواهید کرد:

تصور کنید که در حیاط خانه خود یک صندوق بزرگ پر از سکه طلا پیدا کرده اید و می خواهید این خبر را به دوستان خود بدهید. می دانید که آنها به صحت این خبر شک خواهند کرد، بنابراین به فکر ارائه مدرکی هستید تا حرف خود را اثبات کنید.برای اثبات ادعای خود می توانید دو کار کنید: یکی اینکه کل آن صندوق را با خود حمل کنید و به هر یک از دوستانتان نشان دهید یا عکسی از این صندوق بگیرید و به دوستان خود نشان دهید. در این مثال، حمل صندوق طلا مشابه دانلود تاریخچه تراکنش های بلاکچین یک ارز دیجیتال است.

گرفتن عکس از صندوق طلا، مصداق یک تصویر کلی (Snapshot) از تاریخچه تراکنش های بلاکچین یک ارز دیجیتال است که راهی ساده و کارآمد و همچنین بسیار مقیاس پذیر است. به جای حمل یک صندوق بزرگ و سنگین، تنها تصویری از آن را حمل می کنید و به دوستان خود نشان می دهید و کار اثبات سریع تر به انجام می رسد!Mina Protocol هم این ایده را با چیزی به اسم «اثبات دانش صفر بازگشتی» یا Recursive Zero-Knowledge Proof عملی کرده است.به جای تبدیل هر تراکنش و بلاک به یک تصویر کلی 22 کیلو بایتی، هر تراکنش یا بلاک اضافه به بخشی از یک تصویر کلی 22 کیلو بایتی واحد تبدیل می شود.

حال بیاید فرضیه قبلی را ادامه دهیم. تصور کنید که بعد از یافتن آن صندوق طلا، متقاعد می شوید که زیر خانه شما جواهرات بیشتری وجود دارد و با کندن حیاط پشتی یک جعبه کوچک الماس هم پیدا می کنید. بدیهی است که می خواهید این الماس ها را نیز به دوستان خود نشان دهید ولی صندوق طلا آنقدر بزرگ است که الماس ها در تصویر قابل دیدن نیستند. برای حل این مسئله، تصویر صندوق طلا را در کنار تصویر الماس قرار می دهید و از این دو یک عکس می گیرید و این عکس را به دوستان خود نشان می دهید.

این دقیقاً همان کاری است که تکنولوژی Recursive Zero-Knowledge Proof می کند؛ یعنی تصویری شامل تصاویر دیگر!

البته نکته مهم این است که اثبات zero-knowledge در ارزهای دیجیتال صرفاً عکس و تصاویر نیستند؛ زیرا به طور معمول هیچ داده قابل فهمی را افشا نمی کنند. به همین خاطر است که این نوع از اثبات در کوین های خصوصی مثل زی کش (ZEC) مورد استفاده قرار می گیرند و بلاکچین مینا هم با حجم 22 کیلو بایت باقی می ماند.

عرضه اولیه رمزارز Mina Protocol

بعد از سه سال توسعه و تحقیق و حمایت مالی از طرف چند شرکت سرمایه گذاری بزرگ و اصلی صنعت رمزارزها مثل Multicoin Capital، Polychain Capital و Coinbase Ventures شبکه اصلی ارز دیجیتال مینا در اواسط مارس 2019 راه اندازی شد.توکن MINA در آپریل همان سال عرضه اولیه کوین یا ICO را انجام داد و معاملات توکن MINA هم از پایان ماه مِی آغاز شد. این توکن برای استیکینگ در شبکه به کار می رود و برای حاکمیت در بلاکچین Mina Protocol استفاده می شود. شروع به کار MINA از 1 میلیارد توکن بود و حداکثر میزان توکن هم برای آن تعریف نشده است.

در ابتدا تورم سالانه توکن MINA حوالی 12 درصد محاسبه شده بود که بعد از 2 سال به 7 درصد کاهش یافت. البته زمان بندی تورم این توکن با رأی جامعه این ارز دیجیتال قابل تنظیم و تغییر است. در طول سه دوره جذب سرمایه، 20 درصد از کوین MINA به سرمایه گذاران خصوصی فروخته شد که باعث جذب سرمایه حدود 30 میلیون دلاری شد.

در این بین 6 درصد از آن به شرکت Mina Foundation اختصاص پیدا کرد؛ 7.5 درصد به شرکت O(1) Labs رسید و 23 درصد هم به مؤسسین و تیم توسعه دهندگان تخصیص یافت. 34 درصد از توکن های اولیه MINA هم برای تصمیمات مختلف در بین جامعه نشانه گذاری شد و در ICO این توکن تنها 7.5 درصد از توکن های اولیه فروخته شد که با قیمت 25 سنتی توانست سرمایه ای 18.7 میلیون دلاری فراهم کند.

پیشینه قیمت ارز دیجیتال Mina Protocol

توکن MINA اولین بار در 1 ژوئن 2021 به وبسایت CoinMarketCap آمد و اولین قیمت ثبت شده برای آن در این وبسایت 8.09 دلار بود. البته تنها در چند ساعت، قیمت آن به 2.7 دلار سقوط کرد و بعد از دو روز، به سطح 5.4 دلار رسید. بعد از ثبت این سطح، روند نزولی این کوین شروع شد و سرانجام در 21 جولای 2021، کمترین قیمت 0.92 دلاری برای ارز دیجیتال مینا ثبت گردید.

پیشینه قیمت ارز دیجیتال Mina Protocol
پیشینه قیمت ارز دیجیتال Mina Protocol

ارز دیجیتال مینا را از کجا بخریم و در کجا ذخیره کنیم؟

لازم به ذکر است که توکن MINA در صرافی بایننس (Binance) لیست شده است، همچنین صرافی های مهم دیگری مثل Kraken، Gate.io و OKEx امکان خرید و فروش این توکن را فراهم کرده اند. با توجه به این موضوع، در ابتدا باید از صرافی های داخلی تتر (USD) یا بیت کوین (BTC) خریداری کنید و آن را به یکی از صرافی های ذکرشده انتقال دهید.

بدیهی است که قبل از این کار باید در یکی از این صرافی ها، مثل صرافی بایننس یا Gate.io ثبت نام کنید و مراحل احراز هویت آن را پشت سر بگذارید. اگر قصد دارید برای بلندمدت در ارز دیجیتال مینا سرمایه گذاری کنید، بهتر است آن را به یک کیف پول سخت افزاری انتقال دهید ولی کیف پول های نرم افزاری هم می توانند گزینه خوبی برای شما باشند. یکی از این کیف پول های نرم افزاری امنی که از توکن MINA پشتیبانی می کند، Auro Wallet نام دارد.

سخن پایانی

درست است که ارز دیجیتال Mina Protocol سبک ترین بلاکچین جهان را در اختیار دارد اما علاوه بر آن، یکی از پیشرفته ترین تکنولوژی های دنیای رمزارزها نیز در آن به کار رفته است. درک صحیح اثبات zero-knowledge چندان ساده نیست و این واقعیت که مینا نسخه پیشرفته تر این سیستم را مورد استفاده قرار داده، باعث شده که این پروژه یکی از پیشرفته ترین های دنیا باشد.

همان طور که بیان شد، بلاکچین مینا تنها 22 کیلو بایت حجم دارد و دلیلش هم این است که آن فقط تصویری دیجیتالی از کل بلاکچین است. همین حجم کم بلاکچین به طور تئوری باعث می شود که Mina Protocol مقیاس پذیر، امن و غیرمتمرکز باشد. گرچه در حال حاضر شبکه بلاکچین مینا چندان مقیاس پذیر نیست، به نظر نمی رسد که امنیت چندان بالایی داشته باشد و در رابطه با متمرکز بودن آن هم شبهاتی مطرح شده است.

نکته مبهم در رابطه با Mina این است که بیش از یک نود بایگانی دارد و اگر تاریخچه بلاکچین این ارز دیجیتال در Google Cloud ذخیره می شود، باید به حال آن تأسف خورد! در واقع این دلیل و هدف موجودیت مینا را که غیرمتمرکزسازی بلندمدت به وسیله حفظ حجم کوچک بلاکچین بود، باطل می کند.

از طرفی هم نمی توان حجم بالای بلاکچین را مسئله چندان مهم و قابل توجهی در نظر گرفت؛ چراکه این روزها قیمت ذخیره داده ارزان تر شده و سرعت اینترنت هم سریع تر گردیده است و در این بین برخی از ارزهای دیجیتال مثل سولانا (Solana) برای ذخیره تاریخچه داده بلاکچین خود، ارز دیجیتال خود را به صورت غیرمتمرکز و روی Arweave (AR) ذخیره می کنند.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
تصویری از چهره درس خوان رهبر معظم انقلاب در کلاس ششم ابتدایی+عکس/ 12 سالگی رهبری در مدرسه (442 نظر) نگاهی به انواع لباس مدرسه دانش آموزان کشور های مختلف/ آمریکا، ژاپن، چین و... (245 نظر) الهام چرخنده امروز صبح به دیدار رهبر معظم انقلاب رفت+عکس/ چهره آرام خانم بازیگر در بیت رهبری (213 نظر) پری غفاری معشوقه شاه پهلوی: شاه آرام آرام مشروب می‌خورد و گاهی گیلاس مرا هم پر می‌کرد/ ازدواجی در کار نبود من دستمزدم را می گرفتم! (181 نظر) سحر زکریا: 6 سال همسر مهران مدیری بودم / او جوانی ام را گرفت !+فیلم (161 نظر) رهبر معظم انقلاب: ترویج موسیقی بر خلاف مذاق اسلام است/ اردوی مختلط دختر و پسر یعنی چه؟! دانشجو بره خارج از کشور که چه کنه؟+فیلم (148 نظر) مروری بر بازیگران مرد ایرانی که از گوشواره استفاده می‌کنند؛ امیر جعفری، ارسلان قاسمی، امین حیایی و...+عکس (125 نظر) روز اول مهر یادی کنیم از اخراج سجاد رضایی فرزند اکبر کلاس دوم ب با گرمکن ورزشی دهه شصتی +فیلم/ من برای لهجه اصفهانیش مُردم شما ادامه بدید (93 نظر) نعیمه نظام دوست: عاشق احمدرضا عابدزاده بودم ، اون بلیزر داشت منم با یه رنو افتادم دنبالش اصلا به من محل نذاشت قلبم خیلی شکست و اومدم خونه عکسهاشو پاره کردم+ویدیو (93 نظر) خانه پدری ساده رهبر معظم انقلاب به روایت تصویر +عکس/ از سقف چوبی و بوفه دکوری ساده تا چراغ نفتی و کابینت های فلزی (88 نظر) اکبر عبدی: 25 سال مصرف کننده تریاک بودم، اینجانب اکبر عبدی 4 سال و نیم یک معتاد+فیلم (82 نظر) دیدار احساسی علی پروین اسطوره فوتبال با رهبر انقلاب در بیمارستان +عکس / ارادت خاص علی آقا به رهبر معظم انقلاب (80 نظر) رضا عطاران : من و خانومم تو سینما بودیم همه اومدن برای عکس و امضا که اعلام شد رضا گلزار وارد شده دور و برمون حتی یه نفر هم نموند همه رفتن پیش رضا (80 نظر) علیرضا بیرانوند: پرتاب‌های بلندم به خاطر چوپانی کردنم هست؛ به عنوان یک چوپان در کنار خانواده ام همیشه مجبور بودم که با پرتاب سنگ مواظب گوسفندانم باشم (75 نظر) خلاقیت هوشمندانه یک مدرسه ایرانی برای استفاده از پله های سالن/ دست مریزاد به این همه نبوغ و ابتکار+عکس👌 (71 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
شوهر؛ مظنون اصلی زن جوان : دخترم هراسان به من زنگ زد و گفت مادرش کشته شده است...
(عکس) تولد همسر جوان و باکلاس احمدرضا عابدزاده، عقاب آسیا، در کنار دختر و دامادشان/ چه رستوران شیکی!👌
استایل کژوال و خوشرنگ سردار آزمون در جشن تولد 1 سالگی دخترش، نوا/ وااای چه بادکنک آرایی شیک و درجه یکی👌
(عکس) سند رد صلاحیت استاد شهید مرتضی مطهری برای تدریس در دانشگاه تهران توسط ساواک
عکس معروف رضا شاه با لباس نظامی،کلا مستبد بودنش همه جا مشخصه/نگاهی به خانه ای که محمدرضا شاه در آن به دنیا آمده + ویدئو+ عکس
حقایق گفته نشده از زینب پاشا شیرزن تبریزی دوران قاجار +عکس/ درس بزرگ او برای محتکران غلات
(تصاویر) جذاب‌ترین بازیگران ایرانی و خارجی در نوجوانی چه شکلی بودن؟/ از هدیه تهرانی و پارسا پیروزفر ایرانی تا آنجلینا جولی و جانی دپ هالیوودی
(تصاویر) 7 ایده‌ی ایرانی‌پسند و اشتهاآور برای تزیین میز غذا با قورمه سبزی/ چه سفره‌غذای شیکی بشه با این تزئینها👌
اولین تیزر طوفانی فصل 3 جوکر 2 با اجرای احسان علیخانی و آقایان/ ببین کیا هستن از هیتلر و حمید لولایی تا امین زندگانی و شاهرخ استخری😂
(ویدئو) انواع پرسش و پاسخ شفاهی در مدرسه/ فقط جاااان گفتن رضا نیکخواه/ مدیری دیگه ادامه نداد😂😂😂
(ویدئو) لحظات جالب ریختن شاخ های گوزن ها را ببینید
پذیرش بدون آزمون دانشجو در 6 رشتۀ دانشگاه شهید بهشتی ویژۀ استعدادهای درخشان
عوامل مؤثر بر افت تحصیلی دانشجویان از دید رئیس دانشگاه امیرکبیر
یادی کنیم از چیدمان ایرانی‌پسند و شیک میز غذای مرحوم زهره حمیدی بعد از بهبود حالش و در آخرین دورهمی با دوستانش
ویدیو/ از «گاندی» تا «پطروس کبیر» اطلاعات مدرسۀ مهران غفوریان/ فقط خنده‌های جواد رضویان به جریان دهقان فداکار
منتخب روز   
برای اولین بار نماینده اسرائیل هنگام سخنرانی مسعود پزشکیان به سخنان رئیس‌جمهور ایران گوش داد و سالن را ترک نکرد+ویدیو از نخ بستن به انگشتر برای اندازه شدن تا دکمه‌های متفاوت قبا و نخ نما شدن عبا؛ در مروری بر ساده‌زیستی رهبر معظم انقلاب+عکس خبرنگار شبکه صهیونیستی ایران اینترنشنال در منهتن آمریکا: من دیدم که همسر مسعود پزشکیان از ساختمانی در اینجا خارج شد+ویدیو/ ای کاش به عنوان خبرنگار یک مقدار اطلاعات داشتی! ذوق‌زدگی و خوشحالی خبرنگار ترکیه از "ساغول" گفتن مسعود پزشکیان در نیویورک؛ خبرنگار ترکیه: این رئیس‌جمهور تُرک آذربایجانی است+ویدیو رهبر معظم انقلاب: بعضی‌ها فکر می‌کنند نشاط یعنی رقاصی؛ فلان برنامه موسیقی رو توی تلویزیون پخش کنیم مردم نشاط پیدا کنند، نشاط این نیست+ویدیو تصاویری جالب از مسعود پزشکیان پشت نیمکت کلاس درس در روز اول مهر/ ردیف دوم و چهارم نشینی رئیس جمهور توئیت جدید پزشکیان به زبان کُردی و عربی +عکس وزیر اسبق کشور: رهبر معظم انقلاب یک دوره تندخوانی شرکت کردند و یک کتاب 300 صفحه‌ای را در یک شب می‌خوانند+ویدیو نیکی کریمی از مهمترین اتقاق زندگی اش پرده برداشت ؛ خانم بازیگر : پدرم مرا به این سمت سوق داد تاج گل اعیانی با گل‌های سفید و سیاه محمدباقر قالیباف در مراسم ختم پدر خداداد عزیزی+عکس استاندار بصره راننده شخصی مسعود پزشکیان در سفر به این شهر شد+عکس/ چهره خندان رئیس جمهور سوار بر BMW