آشنایی با موزه نقاشی پشت شیشه در تهران

پایتخت میزبان موزه هایی است که شاید کمتر کسی با موضوع آن ها باشد؛ موزه هایی منحصر به فرد که تجربه ای فراموش نشدنی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می آورند. موزه نقاشی پشت شیشه یکی از این موزه ها است. این موزه مجموعه ای ارزشمند از آثار هنری را در خود گنجانده است که در گذشته بسیار متداول و محبوب بوده است. با ساعدنیوز همراه باشید.

معرفی موزه نقاشی پشت شیشه

نقاشی پشت شیشه هنری است که در روزگاری نه چندان دور، رونق بسیار زیادی در کشورمان داشت و بخشی جدا نشدنی از معماری ایرانی به حساب می آمد. این روزها شاید کمتر کسی با این هنر آشنا باشد یا نمونه های زیبای آن را از نزدیک دیده باشد. موزه نقاشی پشت شیشه این فرصت را فراهم آورده است تا بازدیدکنندگان با این رشته هنری بیشتر آشنا شوند. این موزه در خانه تاریخی شقاقی، در مرکز شهر واقع شده است.

تاریخچه نقاشی پشت شیشه

در ابتدا رونق و رواج نقاشی پشت شیشه هم زمان با مکتب نقاشی گل و مرغ دوره زندیه مورد توجه قرار می گیرد و شهر شیراز میعادگاه هنرمندان این مکتب می شود. در آن دوران آثار نقاش هایی چون محمد زمان، نقاش عصر صفوی و علی اشرف در دوره افشاریه، الهام بخش هنرمندان شد.

از هنرمندان بنام این دوران می توان به آقا باقر، آقا نجف، آقا زمان و از همه مهم تر آقا صادق اشاره کرد. رواج و گسترش معماری روزگار کریم خان عاملی موثر در رونق مکتب گل و مرغ است. در همین زمان است که نقاشی گل و مرغ در پشت شیشه جان و حیات دیگری می یابد. نقاش ها با ذوق به یاری قطعه های کوچک شیشه های مسطح، سختی نقش معکوس کشیدن و رنگ وارونه انداختن بر پشت شیشه را تحمل کرد ه اند.

نقاش های ایرانی برای آفرینش این هنر از تجربه کار هنرمندان نقاشی پشت شیشه کشورهای اروپای شرقی، چین و هند بهره بردند؛ آثاری که همراه با تجار و کاروانیان به ایران آورده می شد. با در نظر گرفتن شیوه و سلیقه هنری آقا صادق، هنرمند عصر زندیه، می توان او را مروج و مبتکر نقاشی پشت شیشه در شهر شیراز با طرح و نقش گل و مرغ دانست. نقاشی پشت شیشه با چنین تولدی هم پای سایر هنرهای دیگر مورد توجه دوست داران هنر قرار می گیرد.

به جز شیراز که خاستگاه آن بود، در دیگر شهرهای ایران نیز نقاش های هنرمند به پیروی از ابتکار هنری آقا صادق، نقاشی پشت شیشه را مورد توجه قرار دادند.

شکنندگی شیشه و ضرورت حفظ و نگهداری آن باعث می شود این آثار همیشه در بالاترین جای دیوار تالارها، در اتاق های آینه کاری شده، در سقف های مزین به نقاشی و در طاقچه های گچبری شده در اندازه های کوچک دایره ای شکل یا نیم دایره و مربع قرار گیرند.

نقاشی پشت شیشه در گذر ایام از انحصار گل و مرغ بیرون می آید و هنرمندان با گرایش به نقاشی مناظری همانند چشم انداز پل و رودخانه و نمای بیرونی بناهایی مثل کلیساها، به تقلید از نمونه های رایج فرنگی در ایران حال و هوای تازه ای به تنوع نقش و رنگ آن می بخشند. از نیمه دوم قرن ۱۳ هجری قمری گرایش نقاش ها به مظاهر نقاشی فرنگی به ویژه شبیه کشی مورد نظر قرار می گیرد. نتیجه این موضوع اشاعه نقاشی درباری بر مبنای شبیه کشی صورت و اندام شاهان و درباریان است.

در دوره قاجار عدم آگاهی نقاشان در رعایت پرسپکتیو و اجرای صحیح قاعده و اصول رسم و طرح اندام ها و دور شدن از اصالت این هنر به چشم می خورد. نقاشی پشت شیشه در زمانی همگام و هم زمان با مکتب نقاشی قهوه خانه ای رشد می کند. محدودیت ابعاد شیشه و مرارت نقش وارونه زدن و علاقه به انتخاب روایات مذهبی، هنرمند را وا می دارد تا گذشته از تکرار روایات مذهبی، بیشتر به شمایل نگاری و ساختن تک چهره روی بیاورند. همچنین در برخورد با افسانه های شاهنامه فردوسی یا سایر قصه های نظم و نثر فارسی به نقاشی گوشه ای از افسانه بسنده شده است.

دراویش از سفارش دهنده های پروپاقرص نقاشی های پشت شیشه با موضوعات روایات مذهبی و شمایل مقدس امامان (ع) بودند. نقاشی شمایل مقدس امامان (ع) و روایات مذهبی پیشینه ای به قدمت عصر صفوی دارد و در کتاب ها و روی دیوارهای امامزاده ها و تکایا رواج داشته است. در زمان ما این هنر با تلفیقی از تمامی سبک ها و موضوع های گذشته و آمیخته ای از عناصر جدید هنری به حیات خود ادامه می دهد.

آثار موزه نقاشی پشت شیشه

موزه نقاشی پشت شیشه به عنوان یکی از جاهای دیدنی پایتخت، مجموعه زیبایی از این هنر را پیش روی بازدیدکننده ها قرار داده است. عمده آثار به نمایش در آمده در این موزه، مربوط به عصر قاجار تا دوره معاصر هستند. در طبقه پایین (همکف) گالری دائمی این موزه قرار دارد و در طبقه بالا نمایشگاه های مناسبتی نیز علاوه بر آثار گنجینه موزه به نمایش در می آید.بیشترین تمایل و گرایش شیشه نگاران بر محور مبانی مذهبی چرخیده است. تا آنجا که می توان تحول دوباره نقاشی پشت شیشه را نهضتی هنری بر اساس اعتقادات مذهبی مردم دانست.

معماری عمارت موزه نقاشی پشت شیشه

ساختمان موزه حدودا 350 مترمربع مساحت دارد. این عمارت شامل بخش های زیرزمین، طبقه همکف و اول است. سبک طراحی و معماری این بنا، به صورت تلفیقی از معماری ایرانی-اروپایی می باشد. ساختمان این عمارت، در دوران پهلوی ساخته شده است. حیاط مجموعه نیز به سبک چهارباغ ایرانی طراحی شده است. یک حوض و یک رختشویخانه در حیاط موزه نقاشی پشت شیشه وجود داشته است. نمای بنا با پوشش سفید تزئین شده است. انواع در و پنجره چوبی، استفاده از قوس های جناغی، نعل اسبی، هلالی، گچ بری های زیبا و … در این موزه دیده می شود. ستون ها و بالکن های متعددی هم در این خانه قدیمی که تبدیل به موزه شده است، وجود دارد.

رستوران موزه نقاشی پشت شیشه، یکی دیگر از قسمت های آن است. در این رستوران، انواع غذاها در وعده های صبحانه، عصرانه، ناهار و شام ارائه می شود. انواع شربت و دمنوش طبیعی هم در کافی شاپ موزه نقاشی پشت شیشه سرو می شود. اگر مایل باشید می توانید از غذاهای خوشمزه کافه ایل بختیاریی در خیابان سعدی نیز استفاده کنید.

روش کار و اختیارات موزه نقاشی پشت شیشه

شیوه کار در نقاشی پشت شیشه با نقاشی معمولی تفاوت دارد.هنر نقاشی پشت شیشه به جهت طراحی معکوس واجرای سخت جزء به کل بودن، استفاده از رنگ های روشن و اکلیلی، نیاز به مهارت در قدرت قلم و طراحی و ظرافت ویژۀ هنرمند دارد. عمده­ترین تفاوت این نوع هنر با نقاشی­های دیگر حذف لایه­های آستر، بستر و گاهی اوقات لایه بوم است. علاوه بر رنگ، استفاده از مواد ترکیبی چون کاغذهای رنگی، شبرنگ، نخ، الیاف ابریشم و... به عنوان پرکننده زمینه و گاهی طرح اصلی در میان هنرمندان این شیوه متداول است.

نقاشی پشت آینه زیر مجموعه یا تکنیک دیگری از این سبک هنریست که با تراشیدن بخش­های نقره­ای یا جیوه­ای آینه صورت می­گیرد. رنگ مورد نظر را روی قسمت­های تراشیده شده (شیشه) قرار می­دهند. شیوه نقاشی در این تکنیک همانند نقاشی پشت شیشه است.

امروزه در کشور با تعداد قابل توجهی از آثار نقاشی پشت شیشه مواجه هستیم که بخشی از آنها در اختیار موزه نقاشی پشت شیشه، بخشی در اختیار مجموعه­داران خصوصی و بخشی دیگر در عمارت­ها و ساختمان­های تاریخی- به عنوان تزئینات وابسته به معماری- قرار دارند. همچنین هنرمندان زیادی در نقاط مختلفی از کشور به صورت گمنام وجود دارند که در خلوت خود قلم می­زنند؛ این موزه درنظر دارد تا ضمن معرفی و آشنا ساختن این هنر مهجور به اقشار مختلف جامعه،کانونی برای آشنایی هنرمندان با یکدیگر و ارتقای این هنر در سطح جهانی فراهم آورد. بدین منظور سلسله نشست­هایی به صورت ماهانه جهت هم­اندیشی هنرمندان این رشته هنری برگزار گردیده و نقطه نظرات آنان بعد از بررسی و ارزیابی مورد توجه قرار می­گیرد.

موزه نقاشی پشت شیشه کجاست؟

موزه نقاشی پشت شیشه از جاهای دیدنی تهران است و در خیابان سعدی، خیابان قائدی قرار دارد. برای دسترسی می توانید از وسایل نقلیه عمومی و خودروی شخصی استفاده کنید. نزدیک ترین ایستگاه های مترو به این مکان، ایستگاه های دروازه شمیران و دروازه دولت هستند که می توانید با استفاده از خطوط یک و چهار به ایستگاه دروازه دولت و با استفاده از خطوط دو و چهار به ایستگاه دروازه شمیران بروید. نزدیک ترین ایستگاه تاکسی، در پیچ شمیران واقع شده است. برای استفاده از خودروی شخصی در نظر داشته باشید که این منطقه در محدوده طرح ترافیک قرار دارد.

آشنایی با جاذبه های پارک لاله تهران