شهر باستانی بابل از مشهورترین شهرهای دوران باستان به شمار می رود و در جنوب بغداد قرار دارد. این شهر که از دوران سومریان تا اشکانی برقرار بوده است، پایتخت تمدن بابل در جنوب بین النهرین و در سده هفتم و ششم پیش از میلاد، در دوران اوج شکوه خود، پایتخت امپراتوری بابل نو (کلده) بود. این شهر در سال ۵۳۹ پیش از میلاد توسط کوروش فتح شد و به نقل از هرودوت، پس از آن باشکوه ترین شهر جهان محسوب می شد. مهم ترین اثر معماری اشکانی به دست آمده در این شهر یک بنای مرکب ورزشگاه و تئاتر است که آن را با خشت و ستون های گچی و آجری بنا کرده اند و شامل یک حیاط ستون دار مستطیل شکل و مجموعه ای از اتاق ها می شود. در سال ۳۳۱ پیش از میلاد، بابل توسط اسکندر مقدونی فتح شد و او در قصر بخت النصر همین شهر از دنیا رفت. با احداث شهر سلوکیه در دوران سلوکیان، بابل از رونق پیشین افتاد. امروزه می توان از بقایای این شهر باستانی که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است، در ۸۸ کیلومتری جنوب بغداد دیدن کرد.
پیدایش بابل
در مقایسه با شهرهای دیگر در ناحیه میان رودان، پیدایش بابل به عنوان یک شهر عمده با تأخیر صورت پذیرفت. نامی از این شهر در هیچ کدام از مدارک تاریخی که از پیش از قرن ۲۳ پ.م. به دست ما رسیده یافت نمی شود. البته شواهدی دال بر اینکه ساکنانی در آن محل در مقیاس کوچک در دوران ماقبل تاریخ حضور داشته اند موجود است.
پیدایش تمدن بابل
پیدایش تمدن بابل در مقایسه با پیدایش تمدن در ناحیه میان رودان با تأخیر صورت پذیرفت. سومر اولین و قویترین دولت شهر میان رودان بود. پیدایش تمدنهای سومری و عیلام در خاک میان رودان توجه سامیان ساکن صحراهای سوریه و آشور را به خود جلب نمود و به تدریج به منطقه میان رودان کشاند.
ورود اقوام سامی
افزایش تدریجی جمعیت اقوام سامی در ناحیه میان رودان و افزایش تدریجی نفوذ سیاسی آنها در ناحیه میان رودان به گونه ای بود که ۲۸۰۰ سال پ.م. سامیان اکثریت ساکنان بسیاری از شهرهای سومری را تشکیل داده و در مواردی حاکمیت این شهرها را در اختیار گرفتند.
یکی از این اقوام اکدی ها بودند. اکد قومی سامی نژاد بود که در شمال خاک میان رودان و در حوالی بغداد کنونی، می زیست. این قوم در نزاع با سومریان پیروز شدند. ۲۵۰۰ پ.م. سلسله سومریان باستان از هم پاشید و اکدیان ۳۰۰ سال در قدرت باقی ماندند.
یکی دیگر از این اقوام اموری ها بودند. اموری ها قبایل بسیار بدوی سامینژاد بودند که غرب فرات را از نیمه دوم هزاره سوم پ.م. اشغال کردند. آنها بابل را دو مرتبه (در انتهای هزاره های سوم (۲۱۲۲)پ. م؛ و آغاز هزاره های اول) پ.م. فتح کردند. حمورابی بعدها از میان همین قوم برخاست.
آشوری ها نیز قومی سامی نژاد بودند و زبان آنان با سایر زبان های سامی، مانندِ عربی و عبری هم ریشه است. آشور نام سرزمینی است که در بخش میانی رود دجله قرار داشته است. دولت آشور در آغاز تابع بابل بود و یکی از استان های کشور بابل بود. آشوری ها وقتی که متحد گردیدند از بابل جدا شدند. در سال ۱۸۰۰ پ.م. فرمانروایان اولیه آشوری شهرهای آشور، نینوا و اربیل را متحد کردند. تاریخ از سلسله های پادشاهی آشور بعد از سال ۱۴۲۰ پ.م. یاد می کند.
جانشین سومریان پادشاهی بابل و جانشین اکد امپراتوری آشور بود. نخستین سلسله پادشاهان بابل که از سال ۱۸۹۴ پیش از میلاد سر کار آمدند جانشین سومر شدند. کشور آشور که در میان سالهای ۱۸۰۰ و ۱۵۰۰ پیش از میلاد در شمال به قدرت رسید، جانشین اکد شد.
نامگذاری بابل
در زبان اکدی بابل (Babylon)به معنی دروازه الهه است که قوم فارس آن زمان به آن بابروش میگفتند. در گذشته به نام دولت سومر شناخته میشد و سومر بین دورود دجله وفرات، جنوب شهر بغداد واقع بود.
ساخت شهر بابل مربوط به دوره قبل از حکومت پادشاه سرجون اکدی است، که حکومتش بین سالهای (2334-2279) قبل از میلاد برپا بوده، او ادعا کرد که در شهر معابدی ساخته است، در آن زمان بابل فقط یک شهر کوچک و یا چیزی شبیه بندر فرات بوده است،
در نتیجه بالا آمدن سطح آب همه آثار قدیمی شهر غرق شدند، امروزه آثاری از آن دوره به چشم نمیخورد. تاریخ معروف بابل به دوران حکومت حمورابی از سال(1792-1750) و بعد از به دست گرفتن حکومت از پدرش سن موبالیت، باز میگردد.