آشنایی با ضریح حضرت عباس (ع) در عراق

حرم حضرت عباس(ع) محل دفن حضرت عباس در کربلا و از زیارتگاه های شیعیان است. حرم عباس در شمال شرقی حرم امام حسین(ع) قرار دارد و حد فاصل آن دو را بین الحرمین می نامند. حرم حدود ۱۰۹۷۳ مترمربع مساحت دارد و ساختمان آن از ضریح، رواق، صحن، گنبد، گلدسته و ایوان با معماری اسلامی تشکیل شده است. پیشینه تاریخی آن به دوران آل بویه برمی گردد؛ اما در دوره های صفویه و قاجاریه توسعه یافته یا بازسازی شده است. جدیدترین ضریح آن در سال ۱۳۹۵ش نصب شد.حرم حضرت عباس توسط متولیان حرم امام حسین(ع) اداره می شده است. آنان افرادی را به نیابت از خود بر اداره حرم می گماشته اند. حضرت عباس، برادر امام حسین(ع) و پرچمدار سپاه او در کربلا بود که روز عاشورا سال ۶۱ قمری در جنگ با لشکریان عمر سعد به شهادت رسید.

حرم عباس بن علی در میانه کربلا، شهری در هشتاد کیلومتری نجف و صد کیلومتری بغداد است. موقعیت جغرافیایی این شهر ۳۲ درجه و ۴۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۳ درجه و ۵۰ دقیقه طول شرقی است.

تاریخچه ضریح حضرت عباس

عباس بن علی، که به امر برادرش حسین بن علی به منظور تهیه آب برای اهالی خیمه گاه به سمت رود فرات رفته بود، بعد از رودرویی با دشمنان در کنار نهر علقمه کشته شد و به علت دوری محل درگذشت وی از خیمه گاه حسین بن علی و میدان نبرد و نیز شدت یافتن جنگ، پیکر وی در همان محل باقی ماند و سپس همان جا نیز به خاک رفت. بنی اسد، اولین کسانی بودند که قبر وی را به شکلی بارز و برجسته بنا کردند تا آثار آن از بین نرود. اولین زائران این آرامگاه نیز نخست عبیدالله فرزند حرّ جعفی، از برجستگان شیعه در کوفه و سپس در بیستم صفر سال ۶۲ ق صحابی مشهور جابر بن عبدالله انصاری بودند.

معماری ضریح حضرت عباس

ضریح حضرت عباس که در سال ۱۳۹۵ش نصب شد.حرم حضرت عباس، مستطیل شکل است و قبر حضرت عباس(ع) در وسط آن قرار دارد. حرم از ضریح، رواق، صحن، ایوان، گلدسته و گنبد تشکیل شده است.در زیرِ بنای حرم راهروی است که ورودی آن از یکی از رواق ها باز می شود و به مدفن حضرت عباس(ع) می رسد. در وبگاه وابسته به حرم، مساحت آن حدود ۱۰۹۷۳ متر مربع ذکر شده است.

ضریح

ضریح، سازه ای از طلا و نقره است که بر روی صندوق خاتم (صندوقی که قبر را در بردارد) قرار گرفته است. از دوره صفویه بر قبر حضرت عباس، ضریح نصب بوده و در دوره های بعد تعمیر و تعویض شده است. به دستور محمدشاه قاجار در سال ۱۲۳۶ق، ضریحی از نقره بر مرقد عباس ساخته شد. در سال ۱۳۸۵ق با حمایت سید محسن حکیم ضریح حرم تعویض شد. این ضریح در ایران ساخته شده بود و در آن ۴۰۰ هزار مثقال (۲ هزار کیلو) نقره و ۸۰۰ مثقال طلا (۴۰ کیلو) به کار رفته بود.^[۳۲] در سال ۱۳۹۵ش نیز ضریح حرم تعویض شد. ضریح جدید از طلا و نقره ساخته شده است و ساخت آن حدود ۵ سال در عراق به طول انجامید.^[۳۴]

رواق ها

حرم حضرت عباس(ع) دارای چهار رواق در چهار طرف ضریح است که سقف و دیوارهای آنها آینه کاری شده است. رواق شمالی به زيرزمين و قبر راه دارد، در رواق شرقی پنج مقبره وجود دارد. رواق جنوبى با سه در به ايوان طلا متصل مى شود.

گنبد

گنبد حرم حضرت عباس ۱۲ متر قُطر و ۳۹ متر ارتفاع دارد. گنبد نیم کروی و نوک تیز است و از آن، پنجره هایی با قوس های کمان اَبرویی به بیرون باز می شود. بر نمای داخل گنبد، آیاتی از قرآن به رنگ سفید نقش بسته است. به روی گنبد تاریخ ۱۳۰۵ق درج شده است. در سال ۱۳۷۵ق، دولت عراق آن را طلاکاری کرد. گفته شده است در این طلاکاری تعداد ۶۴۱۸ خشت طلا بر گنبد به کار رفته است. در قسمت پایین گنبد، آیاتی از قرآن همراه با آ یینه کاری نقش بسته است.

گلدسته ها

در گوشه ایوان طلا و در کنار دیوار حرم، دو گلدسته وجود دارد که ارتفاع آنها به ۴۴ متر می رسد. در قسمت پایین آنها تاریخ ۱۲۲۱ق بر کاشی ها نقش بسته بود. نیمه بالای هر یک از گلدسته ها با ۲۰۱۶ عدد خشت طلا روکش شده و نیمه پایین آنها از آجر و کاشی بود. تولیت حرم در سال های ۱۳۸۸-۱۳۸۹ش گلدسته ها را بازسازی و نیمه پایین آنها را طلاکاری کرد. در این بازسازی از ۱۰۸ کیلو طلا استفاده شده است.

صحن

صحن حرم حضرت عباس ۹۳۰۰ متر مربع مساحت و چهار ایوان دارد. سقف ایوان ها دارای مُقَرنَس کاری و طاق و قوس های هندسی است و در هر کدام حجره ای است که برای مباحثه یا تدریس علوم دینی از آن استفاده می شده است.

صحن دارای چهار ضلع است. در هر یک از این ضلع ها حجره هایی است که شمار آنها به ۵۷ مورد می رسد. در جلو هر حجره نیز ایوانی کوچک وجود دارد. در میانه هر ضلع، از سمت بیرونی ایوان بزرگی است به ارتفاعی افزون بر دو طبقه از طبقه هایی که حجره ها در آنها جای گرفته اند. این ایوان ها دارای نقش و نگارهایی از گل و بوته، اشکال هندسی و آیات قرآن کریم است

تولیَت

می گویند: از قرن چهارم قمری، اداره مرقد امام حسین و حضرت عباس، از سوی حاکمان، به بزرگ قبیله یا عالمی واگذار می شده است. به گفته سلمان هادی آل طعمه، برخی از خاندان های ساکن کربلا فرمان هایی از پادشاهان صفوی دارند که تولیت (مدیریت) حرم به آنان واگذار شده است. نام برخی از متولیان آن در دوره امپراتوری عثمانی، در اوقاف عراق ثبت شده است. معمولا تولیت حرم حضرت عباس جزء وظایف متولیان حرم امام حسین(ع) بوده است. آنان، افرادی را به نیابت از خود بر تولیت این حرم می گماشته اند.معمولا متولیان از علویان انتخاب می شده اند. در کتاب تاریخ مرقد الحسین و العباس، نام ۲۱ تن از متولیان حرم حضرت عباس ذکر شده است. در میان آنان افرادی از خاندان های آل ضیاء الدین، آل ثابت، آل طعمه و آل وهاب وجود دارد.

اشیای نفیس حرم حضرت عباس (ع)

در حال حاضر گنجینه حرم در مقبره آل خیرالدین در صحن قرار دارد. در این گنجینه آثار گرانبهای زیادی نگهداری می شود. از جمله این آثار می توان به فرشی با نخ های طلا، لوسترها و شمشیرهای منبت کاری و طلاکاری شده، ساعت های دیواری طلاکاری شده، ساعت های دیواری که با چوب آبنوس ساخته شده و نقاشی از امام حسین (ع) اشاره کرد.علاوه بر این اشیا نفیس، یک کتابخانه در حرم وجود دارد که در آن بیش از ۱۰۹ قرآن خطی گرانبها نگهداری می شود. یکی از قرآن ها نوشته و منسوب به امام علی (ع) است.

مدفونان حرم حضرت عباس (ع)

چه کسانی در حرم حضرت عباس (ع) دفن شده اند؟ در حرم مطهر تعدادی مرقد وجود دارد که نام برخی از آن ها در منابع ذکر شده ولی به تاریخ وفات آن ها اشاره ای نشده است. برخی از عالمان شیعه، برخی از افراد خاندان معروف کربلا، کلیدداران حرم و متولیان در حرم ابوالفضل العباس (ع) به خاک سپرده شده اند. نام برخی از آن ها را در ادامه آوردیم:

• محمدحسین قزوینی
• علامه سید عبدالله کشمیری
• سید علی قطب
• حسین حلاوی
• سید محمد نقاش
• سید مرتضی وهاب
• سید حسن بهبهانی
• سیدعلی تنکابنی
• عبدالجواد کلیددار فرزند سید جواد آل طعمه
• شیخ ملا علی یزدی مشهور به سیبویه
• شیخ میرزا واعظ
• مقبره آل ضیاءالدین
• مقبره آل تاجر
• ملا عباس اخفش برادر شیخ ملا علی یزدی
• شیخ محسن ابوالحلب (متوفای ۱۳۶۹ق) از خطبای کربلا
• و …

اماکن دیدنی نزدیک به حرم حضرت عباس (ع)

مکان های مختلفی وجود دارند که می توانید در کنار زیارت حرم حضرت عباس ع از آن ها نیز دیدن کنید. نکته مهمی که در این مورد باید به خاطر بسپارید آن است که کربلا یک شهر مذهبی است و مسلما بیشترین مکان های دیدنی آن نیز شامل اماکن مقدس و متبرکه می شوند.

• بین الحرمین

بین الحرمین به مسیری گفته می شود که حرم حضرت عباس را به حرم امام حسین متصل می کند. در زمان تاسوعا و عاشورای حسینی این مسیر مملو از جمعیت می شود و همین موضوع می تواند نشان دهنده اهمیت این مکان باشد.

• نهر علقمه

نهر علقمه همان نهر بزرگی است که از رود فرات جدا شده و بخشی از آب شهر کربلا را تامین می کند. این مورد نیز یکی از دیدنی هایی است که می توانید به بازدید از آن بروید. موقعیت این نهر دقیقا در کنار حرم مطهر حضرت عباس علیه السلام است و به راحتی و با پای پیاده می توانید به آنجا بروید. دیدنی های دیگر را نیز می توانید در ادامه مشاهده کنید.

• تل زینبیه
• آرامگاه امیرکبیر
• رود فرات
• مرقد حر ابن ریاحی
• گودال قتلگاه
• حرم دو طفلان مسلم
• بازار کربلا
• خیمه گاه امام حسین

هتل های نزدیک

زمانی که به شهر کربلا مسافرت می کنید، قطعا پیش از هر چیزی لازم است تا به فکر اسکان خود در این شهر باشید. زمانی که هتل و یا به طور کلی محل اقامت مناسبی را برای خودتان انتخاب کنید، می توانید مطمئن باشید که سفر خوبی را نیز در پیش خواهید داشت. مولفه های مختلفی رادر زمینه هتل های نزدیک به حرم حضرت عباس (ع) باید در نظر بگیرید. این مولفه ها شامل موارد مختلفی می شوند که هر کدام از آن ها می توانند سفر شما را بسیار راحت تر و دلچسب تر نمایند.

نزدیکی هتل به حرم حضرت عباس و امام حسین، تمیزی اتاق ها و رعایت بهداشت، سرویس حمام و دستشویی مناسب و مجهز، وجود سیستم هوای تهویه مطبوع، وجود سیستم سرمایشی مناسب به دلیل موقعیت جغرافیایی شهر کربلا و آب و هوای گرم شهر، وجود امکانات رفاهی مختلف و مضاعف همچون سالن نگهداری از بچه و یا وجود کافی شاپ و رستوران از جمله مولفه های مهمی هستند که لازم است هتل مدنظر شما داشته باشد. در ادامه به چند مورد از بهترین و مناسب ترین هتل ها که به حرم حضرت عباس (ع) نیز نزدیک هستند، اشاره خواهیم کرد.

• هتل بارون کربلا

اولین هتل با نام هتل ۵ ستاره بارون شناخته می شود. ۲۷۳ اتاق به همراه ۹ رستوران و چندین استخر سبب شده است تا هتل بارون به یکی از لوکس ترین و بهترین هتل های این شهر تبدیل شود. فاصله هتل بارون تا حرم حضرت عباس (ع) حدودا ۲ کیلومتر است اما اگر دوست داشته باشید، می توانید با سرویس رفت و برگشت که هر نیم ساعت یک بار به سمت حرم حرکت می کند، به حرم بروید.

از دیگر ویژگی های هتل مربوط به سکوی اختصاصی فرود هلیکوپتر، تجهیزات باربیکیو، سالن اسپا، سالن بدنسازی و امکانات کامل داخل اتاق از جمله یخچال، تلویزیون، کمد لباس، مینی بار، سرویس حمام و دستشویی مجزا و مناسب و… می شود.

• هتل نعیم الوارث

این هتل یک هتل ۴ ستاره بوده و حدودا با ۴ دقیقه پیاده روی می توانید به حرم برسید. اتاق های ۳ تخته و ۲ تخته را می توانید در این هتل به ازای هر نفر ۷۰ دلار رزرو نمایید. ویژگی های این هتل شامل رستوران، کافی شاپ، وای فای رایگان در اتاق ها و لابی هتل، تلویزیون کابلی در اتاق، یخچال، کمد لباس می شود که سبب راحتی هرچه بیشتر شما می گردد.

• هتل برج الخلیج

هتل بعدی که یک هتل ۳ ستاره است، قیمتی به مراتب کمتر داشته و به ازای هر یک شب اقامت در این هتل صرفا نیاز است تا ۲۲ دلار پرداخت کنید. صبحانه در این هتل رایگان است و می توانید با یک پیاده روی ۶ دقیقه ای به حرمین مطهر برسید. هتل برج الخلیج دارای اتاق های ۲ تخته و ۳ تخته می باشد و در هر اتاق یخچال، کمد لباس، میز، تلفن داخل اتاق، تلویزیون کابلی، وای فای رایگان موجود است. در رستوران این هتل نیز می توانید غذاهای مختلف و با کیفیتی را سرو کنید. آدرس هتل به شرح میدان امام حسین، خیابان امام حسین، مجاور حرم مطهر امام حسین است.

• هتل القبطان

هتل القبطان یکی از هتل های ۳ ستاره است که فاصله اش تا حرم حضرت عباس (ع) حدودا در حد ۴ دقیقه پیاده روی است. هزینه اقامت در این هتل به ازای هر یک نفر ۳۵ دلار است. در اتاق های ۲ تخته و ۳ تخته این هتل امکاناتی نظیر تلویزیون، وای فای رایگان، یخچال، سیستم تهویه مطبوع، نور پردازی مناسب و سرویس بهداشتی کاملا مجهز وجود دارد.

آشنایی با شهر باستانی نیپور در عراق