آشنایی با جاذبه های اهرام سه گانه مصر 

شهر جیزه در منطقه شمالی کشور مصر، در ساحل غربی رود نیل قرار گرفته و سومین شهر بزرگ مصر، پس از قاهره و اسکندریه محسوب می‌شود. موقعیت استراتژیک آن در نزدیکی پایتخت باستانی ممفیس، آن را به شهر مهمی در طول تاریخ مصر بدل کرده است. فلات جیزه در قسمت شرقی شهر جیزه، جایی است که شما می‌توانید اهرام مشهور سه‌گانه مصر را پیدا کنید؛ هر چند که در این مجموعه شما شاهد 9 هرم خواهید بود.

قدیمی‌ترین هرم با نام هرم جوزر، توسط معماری با نام ایمهوتب ساخته شده است

فلات جیزه شامل آرامگاه خوفو شمالی‌ترین، مقبره خفرع میانی و جنوبی‌ترین آن قبر منکائور (منقرع) است. در جنوب شرقی این دو مقبره آخر، روستای کارگران قرار دارد؛ روستایی که تا قبل از ساختن هرم بزرگ خوفو، وجود نداشت؛ اما با شروع ساخت آن، این روستا برای اسکان کارگران طراحی شد.

تمدن مصر باستان 3140 سال پیش از میلاد مسیح در دره رود نیل با هم پیوستن دو قلمرو مصر علیا و سلفی زیر فرمانروایی نخستین فرعون که به «منس» شهرت داشت، به وحدت سیاسی رسید و شکل گرفت. اکثر اهرام مصر به واسطه باور مردمان آن زمان به ارتباط غروب آفتاب و جهان مردگان، در بخش غربی رود نیل قرار گرفته‌اند. آن‌ها متصور بودند به خاک سپردن مردگان خود در بخش‌های غربی و نزدیک‌تر به غروب آفتاب، به آن‌ها کمک می‌کند تا ارتباط بهتر و سریع‌تری با جهان بعد از مرگ برقرار کنند.

قدیمی‌ترین هرم یعنی هرم پلکانی جوزر در محوطه باستانی سقاره واقع در جنوب غربی ممفیس قرار دارد. این بنا و مجموعه اطراف آن توسط معماری با نام ایمهوتب ساخته شده است؛ اما مطرح‌ترین اهرام، همان اهرام سه‌گانه مصر هستند. این اهرام، خوفو، خفرع و منقرع نقطه عطفی در سبک معماری مصر باستان محسوب می‌شوند و به‌نوعی نماد مصر نیز هستند. اهرام سه گانه مصر در فضایی هشت کیلومتری در فلات جیزه در کنار تعدادی هرم کوچک‌تر و مجسمه زیبا و مشهور ابوالهل، بزرگ‌ترین مجسمه یک‌پارچه جهان قرار گرفته‌اند.

قدمت اهرام مصر

اهرام مصر متعلق به دوران باشکوه مصر است؛ سه هزار سال پیش از میلاد مسیح، زمانی که یکی از قدرتمندترین فرمانروایی‌ها در مصر حکم‌فرمایی می‌کرد. قدمت هرم خوفو که یکی از اهرام سه‌گانه مشهور جیزه و از عجایب هفت‌گانه جهان نیز محسوب می‌شود، به 2551 سال پیش از میلاد بازمی‌گردد که نشان‌دهنده قدمت 4500 ساله این سازه عظیم است. ساخت هرم خوفو در حدود 20 سال به طول انجامید. اهرام مصر از قدیمی‌ترین سازه‌های ساخته دست بشر به‌حساب می‌آیند که امروزه همچنان پابرجا هستند. قدمت اهرام سه‌گانه مصر که از مطرح‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آن‌ها به شمار می‌روند، به دودمان چهارم مصر بارمی‌گردد.

برخی بر این باور هستند که اهرام، نقطه اوج آرامگاه‌های سلطنتی هستند که از دودمان اول پادشاهان مصر شکل گرفته‌اند. اولین پادشاهان دودمان اول در «مستابا» دفن شده‌اند و سپس در روندی تدریجی این مستابا به‌صورت یک طبقه درآمدند و در دوره‌های بعدی (سلسله سوم پادشاهی) معماری آن‌ها تکامل پیدا کرد و به‌صورت اهرام پلکانی چیده شدند.

اگر اهرام را وارثان معماری مستباهای اولیه بدانیم، می‌توان آثار و الگو‌های آغازین را در آن‌ها مشاهده کرد؛ چراکه مستاباها در واقع اتاق‌هایی بودند که از کندن راهرویی به زیرزمین منتهی می‌شدند. اهرام نیز تا حدی همین آرایش را حفظ کرده‌اند و راهرویی زیرزمینی به اتاق تابوت منتهی می‌شود. چیدمان از هرم تا هرم دیگری متفاوت است و می‌تواند پیچیدگی‌های خود را داشته باشد؛ اما همیشه طرح داخلی شامل راهرو و محفظه‌ای زیرزمینی است.

بسیاری بر این باور هستند که شکل در نظر گرفته شده برای اهرام مصر به خورشید اشاره داشته است. در واقع اهرام مصر را مدلی یک‌پارچه از اشعه‌های خورشید در نظر گرفته‌اند. در متن‌ها از اشعه خورشید با عنوان مسیری برای صعود فرعون به آسمان‌ها نیز صحبت شده است. نخستین اهرام مصر همچون هرم جوزر در سقاره به‌صورت پلکانی طراحی می‌شدند. کاملا واضح است که هرم جوزر به «سنگ مقدس بن بن» مرتبط بوده؛ نمادی از تپه باستانی که خلقت اولیه در آن اتفاق افتاده است. به این هرم به‌عنوان مکانی برای تولد دوباره فرمانروای مرده نگاه می‌کردند.

اهرام مصر چگونه ساخته شد؟

سه مورد از اولین اهرام در فلات جیزه در سه نسل متفاوت خانواده‌ای سلطنتی و به دستور حاکمان خوفو، خفرع و منکائور ساخته شده‌اند. این اهرام بخشی از آرامگاه مردگان سلطنتی آن دوره‌ها بودند که یک معبد و مسیر سنگی بلندی با طول یک کیلومتر را شامل می‌شدند. این مسیر سنگی به‌طور معمول از شرق فلات به‌سمت معبدی در حاشیه دشت منتهی می‌شد.

علاوه بر اهرام ثلاثه مصر که در واقع ساختار اصلی را شکل می‌دهند، چند هرم کوچک‌تر به تقلید مرتب شده‌اند که متعلق به ملکه‌ها هستند. گورستان بزرگی از مقبره‌های کوچک‌تر که معروف به «مستابا» (mastaba) هستند نیز محوطه شرقی و غربی هرم خوفو را پر می‌کنند. این مقبره‌های کوچک‌تر که به‌صورت شبکه‌ای کنار هم قرار گرفته‌اند، برای افراد برجسته دربار ساخته شده‌اند. در آن دوران دفن شدن در کنار فرعون افتخار بزرگی محسوب می‌شد و در باورها به داشتن مکانی ارزشمند در زندگی پس از مرگ کمک می‌کرد.

سوال‌های بسیار زیادی درباره ساخت این سازه‌های عظیم باقی‌مانده است و نظریه‌های فراوانی درباره روش‌های معمول مورد استفاده وجود دارد. نیروی کار به خدمت گرفته شده برای ساخت این بناهای عظیم نیز بحث‌های بسیار زیادی با خود به‌همراه داشته است. کشف شهری برای کارگران در جنوب فلات جیزه به بخشی از ابهامات پاسخ داده است.

این احتمال می‌رود که گروهی دائمی از نیروهای متخصص و صنعتگران وجود داشتند که با گروه‌های 2000 نفری از کارگران و نیروهای فصلی تکمیل می‌شدند. این افراد به گروه‌های 200 نفره و هر گروه به تیم‌های 20 نفره تقسیم می‌شدند. آزمایش‌ها نشان می‌دهد که هرکدام از این تیم‌ها قادر بودند در مدت 20 دقیقه بلوک‌های 2٫5 تنی (معادل یک ماشین شاسی بلند) را از معادن به هرم‌ها جابه‌جا کنند. این مسیر با سطحی از شن و ماسه‌های نرم روان‌کننده پرای حرکت ساده‌تر بلوک‌ها پوشانده می‌شد. بر طبق تخمین‌ها با توجه به کوچک‌تر بودن بعضی از بلوک‌ها (مانند سنگ‌ها در قمست فوقانی) روزانه 340 سنگ جابه‌جا می‌شده است.

آنچه که امروز در فلات جیزه از آب و هوا و جغرافیای منطقه می‌بینیم با آنچه در مصر باستان در جریان بوده، منطبق نیست. در آن زمان خبری از شنزارها نبوده است و این فلات دشتی سرسبز بوده است و اهرام به صورتی ساخته شده بودند که انعکاس تصویر آن‌ها در آب رود نیل می‌افتاد. به باور برخی محققان، مصریان باستان با احداث کانال‌های در آب رود نیل قطعات عظیم سنگ را به نزدیکی محل احداث اهرام منتقل می‌کردند.

داخل اهرام مصر چیست؟

طبق یک افسانه ی ناپلئونی، وقتی ناپلئون از هرم بزرگ مصر خارج شد رنگ پریده و متزلزل بود و ساعت ها را در اتاق پادشاه تنها سپری کرد. او هیچ وقت فاش نکرد که چه چیزی باعث تزلزل او شد ولی ظاهرا این اتفاق باعث تغییر زندگی او شد.
ما نمی دانیم این داستان واقعیت دارد یا فقط افسانه است، ولی مطمئناً به قدرت هرم بزرگ که باعث برانگیختن تصورات یک رهبر بزرگ و همچنین تصور ما شده است، گواهی می دهد. ناپلئون چه چیزی را ممکن است دیده باشد که چنین واکنشی را داشته است؟ داخل هرم بزرگ دقیقاً چیست؟ پاسخ ساده این است که ، واقعاً چیز زیادی نیست.