آشنایی با جاذبه های برج‌های دوگانه خرقان در قزوین!

  سه شنبه، 26 اردیبهشت 1402   زمان مطالعه 4 دقیقه
آشنایی با جاذبه های برج‌های دوگانه خرقان در قزوین!
برج‌های دوگانه خَرَقان (قاراقان) دو برج آجری دوره سلجوقی هستند که با فاصله 29 متری از یکدیگر و در فاصله یک کیلومتری روستای حصار از توابع دهستان خرقان غربی در شهرستان آوج استان قزوین قرار دارند. این بنا در 23 خرداد 1356 به شماره 1395 در آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

برج‌های دوگانه خرقان دو برج آجری دوره سلجوقی هستند که با فاصله 29 متری از یکدیگر و در فاصله یک کیلومتری روستای حصار از توابع دهستان خرقان غربی در شهرستان آوج استان قزوین قرار دارند. گره‌چینى و نقوش هندسى آجرکارى دوره سلجوقى، در این بنا به کمال رسیده‌است. اجرای آجرکاری این برج‌ها حاکی از مهارت بالای سازندگان آن است و این بنا را یکی از چشمگیرترین بناهای قرن پنجم قمری بدل کرده‌است. در آجرکاری این بنا، شیوه‌ای تازه به کار گرفته شده‌است که بعداً در ساخت بناهای دیگری چون گنبد سرخ مراغه نیز استفاده شده‌است.

چرا برج های خرقان؟

  • برج‌های خرقان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان قزوین، پایتخت خوشنویسی ایران، به شمار می‌رود.

  • نخستین نمونه گنبدهای نار (پیازی و نیم‌کره) و گنبدهای دو پوسته گسسته (میان‌تهی) قرن 5 هجری قمری است.

  • از شاهکارهای معماری در زمینه تزیینات آجرکاری محسوب می‌شود.

  • این اثر تاریخی یکی از برج‌های به‌جای‌مانده از دوره سلجوقیان و دارای منحصربه‌فردترین نقاشی‌های به یادگار مانده از آن دوران است.

  • این سازه کاربری دفاعی نداشته و آرامگاه دو ترک‌تبار بوده است.

  • برج‌های خرقان در نزدیکی روستای حصار ولیعصر با قدمتی هزار ساله قرار دارند.

برج های خرقان

تاریخچه برج های خرقان

تحقیق درباره برج‌های خرقان برای اولین بار در سال 1964 انجام شد و پس از آن در مقاله‌ای به نام "سه آرامگاه برجی از دوران سلجوقی" از دیوید استروناخ و کایلر یانگ در سال 1966 معرفی شدند. در کتاب "سرزمین قزوین" از ورجاوند نیز وی تعریف دیگری از این برج‌ها ارائه داده است. اینکه چرا این دو برج در این مکان قرار دارند و نام سازنده آن‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما بر اساس کتیبه‌های موجود سازنده آن را شخصی به نام زنجانی می‌دانند که نامش بر روی آن‌ها حک شده است. این فرضیه وجود دارد که خرقان در زمان سلجوقیان چراگاه دام‌های قبایل ترک بوده و روسای قبایل در این برج‌ها دفن شده‌اند. تا اوایل دهه 1340 و با توجه به نوشته‌هایی که بر روی ضریح‌های چوبی بود این مقبره‌ها را امامزاده می‌دانستند اما پس از مدتی مشخص شد که مقبره‌ها متعلق به دو ترک سلجوقی به نام‌های «ابوسعید بیجار پسر سعد» و «ابومنصر ایلتای تی‏تکین» است. این اثر در تاریخ 23 خرداد 1356 با شماره ثبت 1396 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

برج های خرقان

معماری برج های خرقان

برج‌های خرقان را می‌توان با برج شبلی دماوند و آرامگاه امیراسماعیل سامانی در بخارا مقایسه کرد و شاید بتوان آجرکاری آن را با الهام از هنر دوره سامانی و آل بویه دانست. در طول قرن‌‏های چهارم و پنجم، بیش‏تر برج‌های شمال ایران با نقشه دایره ساخته می‏‌شدند. انتخاب نقشه هشت‌ضلعی در ساخت برج در قزوین که فاصله زیادی با مناطق شمالی کشور ندارد، مهارت و ذوق سرشار هنرمندان را نشان می‌دهد؛ چراکه امکان ابداع و ارائه تزیینات متنوع و بدیع در برج‌های هشت‌ضلعی بسیار آسان‏‌تر بوده است.

برج شرقی

برج شرقی که قدیمی‌تر از برج غربی است، در سال 460 هجری قمری با ارتفاع 12٫45 متر و پلان هشت‌ضلعی ساخته شد. در کنار هر ضلع این برج، نیم ستون‌هایی به چشم می‌خورد که هفت نیم ستون قطری معادل با 95 سانتی‌متر و دو نیم ستون دیگر قطری برابر با 140 سانتی‌متر دارند؛ در این دو نیم ستون بزرگ‌تر، پله‌های مارپیچی تعبیه شده‌ است. برای رسیدن به راه‌‏پله‌‏ها باید از در مستطیلی‌شکل کوتاهی عبور کرد که در داخل اتاق مقبره قرار دارد. تعداد پله‌های هر راه‌پله 22 عدد است.

ساختمان برج‌های خرقان با آجرهای ساده به ضخامت 60 سانتی‌متر ساخته شده، سپس روی آن پوششی تزیینی با آجر به ضخامت 21 سانتی‏‌متر اجرا شده است. پوشش این برج از اولین نمونه‌های پوشش دوپوش با انحنای بیضوی است. تا قبل از زلزله سال 1381 بخش اندکی از پوشش خارجی گنبد باقی‌ مانده بود و در حال حاضر گنبدهای داخلی آن سالم‌ هستند.

با توجه به ویژگی‏‌های تاریخی برج می‌توان گفت که در میان گنبدهای دوپوسته‌‏ای که پوسته دوم آن‏‌ها مخروطی شکل نیستند، این بنا نخستین گنبد دو پوسته قرن پنجم هجری به شمار می‌‏رود و از این نظر حائز اهمیت است.

برج غربی

برج غربی در سال 486 هجری قمری برج غربی در فاصله تقریبی 29 متری از برج شرقی و با ارتفاع 12٫95 متر ساخته شد. این برج حدود 55 سانتی‌متر بلندتر از برج دیگر است و شامل هفت ستون با قطر 95 سانتی‌متر و یک ستون با قطر 133 سانتی‌متر می‌شود. در این تک ستون، راه‌پله‌های مارپیچی قرار دارد و در بالای آن پنجره‌‏ای مستطیلی‌شکل با قوس جناغی در پوشش خارجی گنبد تعبیه شده است که نور راه‌پله را تامین می‌کند.

برج‌ های خرقان کجاست؟

آدرس: استان قزوین، شهرستان آوج، جاده قزوین-همدان، دو کیلومتری روستای حصار ولی‌عصر

برج‌‌های خرقان در یک کیلومتری روستای حصار ولی‌عصر، از توابع دهستان خرقان غربی در شهرستان آوج استان قزوین قرار دارند. این سازه‌های تاریخی را می‌توانید در 32 کیلومتری جاده قزوین-همدان پیدا کنید. به سمت جاده قزوین-همدان بروید و در 33 کیلومتری غرب شهر آبگرم، مسیر روستای حصار ولی‌عصر را در پیش بگیرید تا در دشت خرقان این دو برج را ببینید.

نکات بازدید از برج های خرقان

  • ترجیحا پیش از غروب آفتاب و تاریکی هوا بازدید خود را به اتمام برسانید.

  • بازدید از این جاذبه تاریخی رایگان است.

  • هیچ تابلو و راهنمایی در این محل وجود ندارد.

  • از ریختن زباله و آسیب به برج‌ها بپرهیزید.

  • مسیر دسترسی به برج‌ها آسفالت بوده و در طول فصل بهار بسیار سرسبز است.

خلاصه

برج‌های خرقان، دو برج آجری مربوط به دوره سلجوقی هستند که از معروف‌ترین جاهای دیدنی قزوین محسوب می‌شوند. این دو برج که حدود 29 متر از یکدیگر فاصله دارند، در یک کیلومتری روستای حصار ولی‌عصر در شهرستان آوج استان قزوین واقع شده‌اند. برج‌های خرقان در 23 خرداد 1356 به شماره 1395 در آثار ملی ایران به ثبت رسیدند.


دیدگاه ها

  دیدگاه ها
نظر خود را به اشتراک بگذارید
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
آخرین ویدیو ها