کلیسای چورا یا موزه کاریه بعد از بنای ایاصوفیه یکی از مهمترین بناهای متعلق به دوره بیزانسی استانبول است. دیوارهای داخلی این بنا با نقاشیهای دیواری و موزاییکهای آبرنگی قرن چهاردهم تزیین شدهاند. بهعلاوه صحنههایی از زندگی مسیح و مریم باکره با رنگهایی درخشان در این دیوارها به تصویر کشیده شدهاند. این نقاشیها و موزاییکها از خیرهکنندهترین نمونههای آخرین دوره هنر بیزانس و نمادی از پویایی آن محسوب میشوند.
کلیسای چورا به سبکی قابل توجه طراحی و ساخته شده است. درب اصلی کلیسا چورا در سمت غربی بنا قرار دارد. در هشتی داخلی نیز دری وجود دارد که شما را به کلیسای کوچکی هدایت خواهد کرد؛ جایی که مقبرههای کوچک و بزرگی در آن قرار گرفته است. کلیسای چورا دارای 6 گنبد است که دو گنبد آن در هشتیهای داخلی و یک گنبد دیگر در کلیسای کوچک و سه گنبد در ساختمان اصلی قرار دارند. بزرگترین گنبد که در سرای اصلی قرار دارد دارای قطری برابر با هفت متر است. درب ورودی کلیسای چورا در سمت غربی بنا این سازه را به دو هشتی خارجی و داخلی در دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم میکند. هشتی خارجی راهرویی 23 متری است که در ابتدای ورود به کلیسا آن را مشاهده میکنید و امتداد آن به هشتی داخلی متصل میشود؛ با رفتن به بخش شرقی آن میتوانید از هشتی داخلی نیز دیدن کنید. این هشتی دارای دو گنبد است که یکی در بخشی شمالی و دیگر میان سرای اصلی و کلیسای کوچک قرار دارند. در هشتی داخلی دو گنبد به چشم میخورد. گنبد جنوبی 3٫74 متر قطر دارد و 24 شیار روی آن قرار گرفته است. بر فراز آن تصویری از مسیح و در شیارها 39 پرتره از اجداد او کشیده شده که نشاندهنده شجرهنامه مسیح است. این شجرهنامه از آدم آغاز میشود. گنبد شمالی هشتی داخلی نیز با قطر 3٫47 متر و با دو ردیف شیار پنج پنجرهای طراحی شده است. در قله آن تصویر مریم باکره و کودکی مسیح دیده میشود و در شیارها اجداد حضرت مریم با شانزده پادشاه خاندان داوود به تصویر کشیده شدهاند. با عبور از هشتی داخلی و دری که به محوطه اصلی کلیسا باز میشود سه گنبد دیگر بنای کلیسای چورا قابل مشاهده است که یکی از گنبدها از دو تای دیگر بزرگتر است. گنبدی که در بالای محراب قرار میگیرد نیز به لحاظ قدمت تاریخی به دوره عثمانی باز میگردد و جایگزین گنبدی شده که بر اثر زلزله فروریخته است.
در سرای اصلی کلیسا موزاییک کاریهای با تصویر حضرت مسیح (ع) و چهره مریم مقدس به چشم میخورند. سرای اصلی کلیسا چورا بهطرز شگفتانگیزی ساده است و سکوت و آرامش را نوید میدهد؛ گویا میخواهد صومعه بودن بنای اصلی را یادآوری کند. محوطه اصلی کلیسا حدود 10 در 15 متر است و کف و دیوارهای آن با سنگهای مرمر پوشیده شده است. علاوه بر این با استفاده از سنگهای سبز، آبی، زرد و صورتی ظاهری غنی به آن داده شده است؛ سنگهایی که از نقاط مختلف آفریقای جنوبی آورده شدهاند. کلیسای کوچک چورا به موزاییککاریهای خیرهکننده و دو لوح از حضرت موسی (ع) شهرت دارد. مضامین نقاشیهای این بخش قدرت رستگاری مسیح و مریم باکره است که نوید نجات و رهایی را به وفاداران میدهد. علاوه بر آن در طاقهای این بخش، موضوع رستگاری در ترکیب با آخرین داوری یا آمدن دوباره مسیح به تصویر کشیده شده است که در آن مسیح به داوری نشسته است و بر مرگ پیروز میشود و صالحان را رستگار میکند. در مرکز کلیسای کوچک کلیسای چورا با گنبد بزرگی روبهرو خواهید شد که بعد از گنبد اصلی با قطری برابر با 4٫5 بزرگترین گنبد بنا محسوب میشود. علاوه بر این، در سرای آن نیز مقبرههای کوچک و بزرگی قرار گرفته که در اصل محلی برای دفن بنیانگذاران این بنا و افراد تاثیرگذار تاریخ بودهاند. از سرای کلیسای کوچک برای برگزاری مراسم مرگ و تدفین نیز استفاده میشود و این موضوع روی موزاییککاریهای این بخش با نمایش صحنههایی از رستاخیز و زندگی پس از مرگ منعکس شده است.
کلیسای چورا پس از فتح استانبول در سال 1453 میلادی بهعنوان کلیسا مورد استفاده قرار گرفت. این بنا در آغاز قرن شانزدهم توسط وزیر بزرگ بیازیت دوم، «هادیم علی پاشا» به مسجد بدل و بعدها به آن آشپزخانه و مدرسهای نیز افزوده شد. متاسفانه در آن سال پس از تبدیل کلیسا چورا به مسجد کاریه بسیاری از نقاشیهای دیواری با کارهای چوبی یا سفید کاری پوشانده شدند و گنبد اصلی بازسازی شد؛ گنبدی که بر اثر زلزله فرو ریخته بود. بعدها در اواسط قرن نوزدهم کلیسای چورا مورد توجه دولت ترکیه قرار گرفت و توسط موسسهای آمریکا در بین سالهای 1948 تا 1958 میلادی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و آثار نقاشی آن دوباره احیا شد. در طی تصمیمات دولت ترکیه در سال 2020 بار دیگر موزه کاریه یا کلیسای چورا به مسجد تغییر کاربری داد.