آشنایی با ویژگی های کلیسای استودان سدلک در پراگ!

کوتنا هرا یکی از شهرهای جمهوری چک است که در 70 کیلومتری شرق پراگ واقع است. رشد و توسعه این شهر از سال 1300 میلادی به واسطه کشف معادن غنی نقره در نزدیکی آن سرعت گرفت و این شهر به مرور زمان به سمت این معادن گسترش یافت. بخش اعظم نقره مورد نیاز کشورهای اروپایی جهت ضرب سکه، در آن زمان توسط این معادن تامین می‌شد. همزمان با رشد کوتنا هرا کلیساهای جدیدی ساخته شد و بسیاری از نمونه‌های قدیمی و فرسوده مرمت شد. کلیسای سانتا باربارا که یکی از مشهورترین کلیساهای قرون وسطی است، در همان زمان و از محل نذورات معدنچیان بنا گردید. پیش از آن کلیسای دیگری در شهر سدلک ساخته شده بود. سدلک شهری کوچک در حومه کوتنا هورا است که با مرکز آن 2 کیلومتر فاصله دارد و شهرت امروزی آن به واسطه همین کلیسا و ویژگی عجیب آن است. برای تزئینات داخلی این محل از استخوان‌های 40000 انسان که پیش‌تر در محوطه کلیسا به خاک سپرده شده بودند، استفاده شده است. این استودان از مهم ترین مراکز گردشگری در جمهوری چک است و سالانه حدود 200 هزار نفر از آن بازدید می‌کنند.

تاریخچه کلیسای استودان سدلک

هنری راهب بزرگ کلیسای صومعه سیسترسی سدلک به فرمان شاه اوتاکار دوم، پادشاه بوهم در سال 1278 به سرزمین مقدس فرستاده شد. در هنگام بازگشت از زیارت، او مقداری از خاک سرزمین مقدس را با خود به ارمغان آورد و آن را به عنوان تبرک در این گورستان پاشید. این کار او باعث شد که گورستان سدلک به محلی محبوب برای دفن مردگان در اروپای مرکزی مبدل شود. در سالهای میانی قرن چهاردهم با گسترش مرگ سیاه یا طاعون در اروپای مرکزی و هم چنین در خلال جنگ‌های محلی اوایل قرن پانزدهم هزاران نفر در این گورستان به صورت دسته جمعی به خاک سپرده شدند.

در حدود سال 1400 میلادی، کلیسایی با معماری گوتیک در مرکز این گورستان بنا نهاده شد، و استخوان‌های یافت شده در گورهای دسته جمعی —که در هنگام ساخت کلیسا کشف شده بودند— در سرداب و همچنین شیروانی کلیسا به امانت سپرده شدند. بر طبق روایات، بعد از سال 1511 استخوان‌های انباشته شده توسط یک راهب نیمه‌کور به صورتی مرتب در کلیسا چیده شد.

در سال 1870 میلادی منبت‌کاری به نام فرانتیشک رینت (František Rint) از سوی خانواده شوارتزنبرگ (Schwarzenberg) استخدام شد تا کلیسا را با استخوان‌ها تزئین کند که این تزئینات تا بحال در این کلیسا موجود است. گفته شده است که در تزئینات این کلیسا از استخوان‌های 40٬000 انسان استفاده شده است.

درباره کلیسای استودان سدلک

هنری راهب بزرگ کلیسای صومعه سیسترسی سدلک به فرمان شاه اوتاکار دوم، پادشاه بوهم در سال 1278 به سرزمین مقدس فرستاده شد. در هنگام بازگشت از زیارت،او مقداری از خاک سرزمین مقدس را با خود به ارمغان آورد و آن را بعنوان تبرک در این گورستان پاشید. این حرکت نمادین، نقطه آغاز رونق شهر و شهرت کیلسای آن شد. گورستان کلیسا در مدت کوتاهی تبدیل به یکی از پرطرفدارترین گورستان‌ها در اروپای مرکزی شد و بسیاری از مردم جهت تدفین مردگان خود از شهرهای اطراف و حتی کشورهای دیگر به آنجا می‌آمدند. آنان معتقد بودند خاک مقدس این مکان چون سپری در برابر عذاب الهی است و روح مردگان را به سوی بهشت و نعیم جاودان آن هدایت می کند. بدین ترتیب جنازه‌ها و استخوان‌های بسیاری در این مکان انباشته شد. در سال‌های میانی قرن چهاردهم با گسترش مرگ سیاه یا طاعون در اروپای مرکزی و هم چنین در خلال جنگ‌های محلی اوایل قرن پانزدهم هزاران نفر در این گورستان به صورت دسته جمعی به خاک سپرده شدند.

در سال 1318 میلادی بیش از 30000 نفر در آنجا دفن شده بودند و کلیسا در محاصره مردگان و استخوان‌های آنان قرار گرفته بود. در سال 1511 میلادی مسئولین مذهبی کلیسا تصمیم گرفتند گورستان جدیدی در مکان گورستان قبلی بسازند و بدین منظور یک راهب نیمه بینا عهده‌دار جمع آوری استخوان‌های قدیمی از زیر خاک و انباشتن آنها در استودان کلیسا شد. استخوان‌های یافت شده در گورهای دسته‌جمعی (که در هنگام ساخت کلیسا کشف شده بودند) در سرداب و همچنین شیروانی کلیسا به امانت سپرده شدند. این استخوان‌ها سال‌ها در انتظار بودند تا در سال 1870 میلادی یک ایده عجیب را عملی سازند. در این سال یک هنرمند به نام فرانتیسک رینت توسط دوک شوارتزنبرگ استخدام شد تا فضای داخلی کلیسا را با این استخوان‌ها تزیین کند. این تزئینات اکنون نیز در این کلیسا به چشم می‌خورد.

از جام‌های ساخته شده با استخوان لگن و ران گرفته تا یک تاج خانوادگی بزرگ که برای گرامیداشت شوارزنبرگ ساخته شده است. اما شاهکار کلیسا سقف آن است: چلچراغی بسیار بزرگ از جنس استخوان‌های انسان. در ساخت این چلچراغ تلاش شده که حداقل یک بار از تمام استخوان‌های بدن انسان استفاده شود. همچنین در انتهای هر یک از هفت شاخه‌ آن یک جمجمه سالم قرار دارد که به جهت بیرون خیره شده‌اند، گویی تا همیشه نگهبان این کلیسا هستند.

به این ترتیب با استفاده از استخوان کامل انسان معماری داخلی این بنا دگرگون شد و فضایی عجیب و منحصربه‌فرد شکل گرفت. شاید بتوان این کلیسا را به نوعی یک استودان بزرگ به حساب آورد. نکته قابل ذکر این است که اکثر استخوان‌ها مربوط به مردگانی است که به طور طبیعی از دنیا رفته‌اند و اسکلت آنان سالم از زیر خاک بیرون آمده است. بدین ترتیب کلیسایی که به لحاظ ویژگی‌های معماری یک بنای عادی به حساب می‌آید، با این ایده منحصربه‌فرد و وحشتناک، تبدیل به بنایی شاخص شده است که هر ساله گردشگران بسیاری از اقصی نقاط جهان به دیدن آن می‌آیند. شاید بتوان گفت سدلک تنها شهر دنیاست که زندگی و رونق خود را مدیون مردگان است.