در هنگام نگارش مقاله، بایستی تمامی بخش های آن با دقت و بر اساس ترتیب خاصی نوشته شوند. وجود هر گونه اشتباه و خطا در یکی از این بخش ها باعث رد شدن مقاله از سوی داوران مجله خواهد بود. بر این اساس تصمیم گرفتیم تا برخی از اشتباهات رایجی که نویسندگان در نگارش هر یک از اجزای مقاله ممکن است مرتکب شوند را مطرح کرده و نحوه رفع آن مشکلات را بیان می کنیم.
همان طور که در مباحث قبلی گفته شد، مقاله شامل پنج جزء اصلی چکیده، مقدمه، روشها، نتایج، بحث و نتیجه گیری و منابع می باشد که به صورت جداگانه به بررسی هر اشتباهات متداول در هر یک از این اجزا می پردازیم.
اشتباهات متداول چکیده
با وجود اینکه حجم چکیده بسیار کم است اما بیشترین میزان رخداد خطا در این بخش بسیار زیاد است. با توجه به اهمیت زیادی که چکیده مقاله داردف ابتدا به بررسی اشتباهات مهم در نگارش این بخش می پردازیم:
- مقاله بدون چکیده: کلیه مقالات چکیده دارند و شما نیز از این قاعده مستثنی نیستید.
- چکیده مانند مقدمه است: دقت شود که چکیده یک مقدمه نیست بلکه خلاصه ای از کل مقاله است. برای مثال:
برخی از پژوهشگران چکیده هایی مینویسند که شامل ده جمله از اطلاعات پیش زمینه ای است، در حالیکه در آن اشاره ای به نتایج یا بحث و نتیجه گیری نشده است. نگران کافی بودن اطلاعات پیش زمینه ای در چکیده نباشید زیرا اگر مخاطب جزییات بیشتری را بخواهد به مقدمه مراجعه خواهد کرد.
- اطلاعات جا افتاده: معمولاً نویسندگان فراموش میکنند که یک چکیده باید پاسخگوی کلیه سؤالات زیر باشد:
- هدف این پژوهش چه بود؟
- چه روشهایی به کار برده شدند؟
- چه نتایج مهمی بدست آمدند؟
- مفهوم و معنی این نتایج چیست؟
- اطلاعات بیش از اندازه: چکیده باید کوتاه، مختصر و مفید باشد و از پرگویی در آن پرهیز شود. دقت کنید زمانیکه مخاطب به دنبال جزییات باشد، به متن اصلی مقاله مراجعه خواهد کرد. ( بیشتر بخوانید: چگونه یک چکیده جذاب بنویسیم؟)
اشتباهات متداول مقدمه
بعد از بخش چکیده، بخش بعدی در مقاله، مقدمه است که ارائه دهنده سوال پژوهش و اهداف شما می باشد، خطاهای رایجی که در قسمت مقدمه رخ می دهد عبارتند از:
- طولانی بودن پیش از حد مطلب: ارائه توضیحات اضافی در مقدمه که لزومی به ذکر آنها نمی باشد، جز کلیشه ای کردن بخش مقدمه، نقش دیگری ندارد. سعی کنید فقط اطلاعات مرتبط با موضوع را بیان کنند.
- توضیحات ناقص و ناکافی: گاهی نویسندگان اینطور تصور می کنند که چون خودشان به موضوع تسلط دارند پس خواننده مقاله نیز همه چیز را میداند. به همین دلیل مفاهیم را توضیح نمیدهند، اطلاعات پیش زمینه ای کافی را فراهم نمیکنند، به اندازه ی کافی درباره پژوهشهای پیشین بحث نمیکنند. بایستی مطالب بخش مقدمه به گونه ای نوشته شود که بین توضیحات اضافی و اطلاعات کافی تعادل برقرار شود.
- موضوع تحقیق نامشخص و مبهم: در بیشتر موارد، نویسندگان مطالب خوبی را برای بخش مقدمه جمع آوری می کنند اما در آخر کار، نمی توانند سوال پژوهش خود را بصورت روشن و شفاف بیان کنند. برای جلوگیری از بروز چنین اشتباهی، ضروری است درباره محتوای باقیمانده مقاله رک و بی پرده باشید و دقیقاً بگویید مقاله حاضر چه موضوعاتی را پوشش میدهد، چرا و چگونه. عبارتی مانند "This study examines…" و "In this study…" میتوانند ارزشمند باشند.
- لیست کردن مطالب: گاهی مشاهده می شود که نویسنده خود مقدمه را به حالت لیست وارد و بخش بندی شده ارائه می دهد یا برای برخی مطالب عنوان می نویسید. تا حد امکان از آوردن چنین لیستهایی در مقدمه پرهیز کرده و به جای آنها بهتر است پژوهش را توصیف کنید.
- ساختار گیج کننده: اغلب نویسندگان بدون هیچ نظم و سازماندهی، مطالب بخش مقدمه را می نویسند که این کار باعث گیج شدن مخاطب می شود. به طور کلی در هنگام نگارش مقدمه همیشه ساختار ساده زیر را به خاطر داشته باشید:
- حکایت های اول شخص: گاهی اوقات دانشجویان در نوشته های خود سعی دارند مقدمه را با یک داستان سرگرم کننده شروع کرده تا بتوانند مخاطب را جذب کنند چرا که فکر میکنند مقاله علمی یک انشای کلاسی است. از سوی دیگر گزارش اول شخص متعلق به نوشته های علمی نیست. برای مثال نویسنده نباید بگوید «من پی بردم» یا "I found…" بلکه باید بگوید «آن چیز یافت شد... » یا "It was found…" . (بیشتر بخوانید: اصول نوشتن یک مقدمه خوب)
اشتباهات متداول روشها
بخش روش کار با وجود اینکه بسیار ساده به نظر می رسد اما اشتباهاتی رایجی در آن مشاهده می شود که پیشنهاد میشود نویسنده یا نویسندگان مقاله نسبت به آنها آگاه باشند. این اشتباهات به قرار زیر هستند:
- اطلاعات ناکافی: متاسفانه در کمتر نویسنده ای دیده می شودکه مطالب بخش های مختلف مقاله را متعادل نوشته باشد. برای جلوگیری از رخ دادن این خطا پیشنهاد می شود مطلب آموزشی " نگارش روش کار مقاله" مطالعه شود. در ضمن در کنترل و مرور قسمت روشها، همیشه این سؤال را زا خود بپرسید « آیا دانستن فلان چیز برای انجام دوباره آزمایش نیاز است؟ ».
- توصیفهای بیش از حد: در بخش روش ها بیشتر با نمودار ، اشکال و جداول روبرو هستیم. در نتیجه ارائه یک نمودار مناسب ارزش بیشتری از یک توضیح طولانی خواهد داشت. برخی از نویسندگان به ویژه در مقالات مربوط به فیزیک و شیمی، آماده سازی آزمایشهای دارای جزییات را با جملات بدون وقفه و طولانی توضیح میدهند.
- گزارش کردن نتایج: گاهی اوقات، نویسندگان به هر دلیلی از بحث توضیح دادن روش منحرف شده و به گزارش نتایج در قسمت روشها می پردازند.
بحث درباره منابع خطا: تشریح اطلاعات مورد نیاز و ورودی ها متعلق به قسمت روشها نیست. نویسنده نباید درباره دلایل ممکن یا منابع بروز خطا در نتایج بحث کنند چرا که اصلاً در این قسمت از مقاله قرار نیست درباره نتایج و یافته ها بحث شود.
اشتباهات متداول نتایج
شاید اشتباهات رخ داده در بخش مقدمه و چکیده و سایر بخش ها قابل جبران و تغییر باشند اما اشتباه در ارائه نتایج مقاله ، جبران ناپذیر است و از دیدی داوران بزرگ ترین و مهم ترین اشتباهات یک مقاله مربوط به نتایج می باشد. اشتباههای رایج در قسمت نتایج مقاله عبارتند از:
داده های خام: به دلایلی، بعضی از اوقات نویسندگان کلیه داده های خام حاصل از روششان را در قسمت نتایج میآورند. البته شاید در برخی از مواقع نیاز به انجام چنین کاری باشد ولی در اکثرمواقع، در قسمت نتایج، فقط باید نتایج کلیدی و مهم تحقیق مربوط به موضوع تحقیق گزارش شوند که گزارش دهی مذکور میتواند در قالب بیان
میانگینها، درصدها، انحراف معیارها و شاخص هایی از این دست صورت پذیرد.
حشو : اغلب نویسندگان نتایجی را به صورت جدولی نشان میدهند و دوباره همان نتایج را در متن بیان میکنند. در اینجا حشو صورت گرفته است. برای رفع این اشتباه باید نتایج را به صورت جدولی یا شکلهای گرافیکی نمایش داد و سپس از متن مقاله برای شفاف سازی آنها استفاده کرد، نه آنکه تکرار مکررات کرده و به زبانی دیگر همان
نتایج را بیان کرد.
بحث و نتیجه گیری: معمولاً نویسندگان، قسمت نتایج و قسمت بحث و نتیجه گیری را با یکدیگر ترکیب میکنند. تعداد بسیار اندکی از مجلات اجازه چنین کاری میدهند. بنابراین بحثها و نتیجه گیری نباید در قسمت نتایج بیان شوند. این موضوع شامل بحث در مورد منابع یا علل بروز خطا نیز میشود که نباید در قسمت نتایج آورده شوند.
عدم استفاده از شکل یا جدول: قسمت نتایج باید شامل حداقل یک جدول باشد. نویسنده حتماً داده هایی برای ارائه کردن دارد و این موضوع ربطی به این ندارد که نویسنده با چه نظمی مینویسد. البته تعداد کمی از مقالات علمی، کامپیوتری و ریاضی از این قاعده مستثنی هستند. (بیشتر بخوانید: چگونه نتایج مقاله خود را بنویسیم؟)
اشتباهات متداول بحث و نتیجه گیری
اشتباهاتی که باید از بروز آنها در قسمت بحث و نتیجه گیری جلوگیری شود به قرار زیر هستند:
- ترکیب شدن با نتایج: در بسیاری از مقالات مشاهده شده است که نویسندگان مطالب بخش نتایج را با قسمت بحث و نتیجه گیری ترکیب کرده اند. این دو قسمت نمیتوانند با هم ترکیب شوند زیرا اهداف مختلفی را دنبال میکنند. قسمت نتایج مربوط به گزارش دادن نتایج بوده و قسمت بحث و نتیجه گیری مربوط به تفسیر و تعبیر است. دقت شود که در اکثر مجلات این دو بخش بصورت مجزا از یکدیگر نوشته می شوند.
- نتایج جدید: بعضی اوقات نویسنده نتیجه جدید را در قسمت بحث و نتیجه گیری گزارش میکند، نتیجه ای که قبلاً در قسمت نتایج گزارش نشده است. باز هم یادآور میشویم که کلیه نتایج باید در قسمت نتایج گزارش شوند. اگر هم، نیاز است نتیجه ای در قسمت بحث و نتیجه گیری بیان شود باید قبلاً در قسمت نتایج گزارش شده باشد.
- نتیجه گیری های دور از ذهن: بعضی از مواقع، نویسندگان نتایج بیش از اندازه بزرگ و جامعی را از پژوهش کوچکشان میگیرند. این مورد فقط میتواند در مقالات اصلی پیشگام (به اصطلاح خودمانی مقالات خفن) اتفاق بیفتد که به ندرت پیش میآید پژوهشگران تازهکار بتوانند چنین مقالاتی بنویسند.
- نتایج ناتمام : بسیار دردناک است اگر بعد از ماه ها پژوهش با این جمله مواجه شویم « نتایج ناتمام است». بنابراین نیاز است نتیجه گیری مناسبی از پژوهش داشته باشید تا در فرآیند داوری با چنین جملات دردناکی روبرو نشوید.
- منابع داده ای دوپهلو: برخی از مواقع، نویسندگان قسمت بحث و نتیجه گیری را بسیار پیچیده بیان میکنند به گونه ای که نمیتوان به راحتی تشخیص داد کدام نتیجه گیری مربوط به آنها و کدام نتیجه گیری مربوط به مقالات دیگر است.
- اطلاعات از قلم افتاده: گاهی اوقات نویسندگان از آوردن اطلاعات مهم و حیاتی در قسمت بحث و نتیجه گیری صرف نظر میکنند. (برای اطلاعات بیشتر بخش نگارش بخش بحث و نتیجه گیری را مطالعه کنید)
