آسیب نخاعی چیست؟ 

آسیب نخاعی، آسیبی است که به هر قسمت از نخاع یا اعصاب در انتهای کانال نخاع (cauda equina) وارد شود و اغلب باعث تغییرات دائمی در قدرت ، احساس و سایر عملکردهای بدن در زیر محل آسیب می شود. اگر اخیرا آسیب نخاعی را تجربه کرده اید ، به نظر می رسد همه جنبه های زندگی شما تحت تأثیر قرار گرفته است. شما ممکن است اثرات آسیب دیدگی خود را از نظر ذهنی ، عاطفی و اجتماعی احساس کنید.
بسیاری از دانشمندان خوشبین هستند که پیشرفت در تحقیقات روزی بهبود آسیب های نخاعی را ممکن می کند. مطالعات تحقیقاتی در سراسر جهان ادامه دارد. در این میان ، درمان ها و توانبخشی به بسیاری از افراد مبتلا به ضایعات نخاعی اجازه می دهد زندگی مستقل و مثمر ثمر داشته باشند.

انواع آسیب نخاعی

آسیب نخاعی با توجه به شدت صدمه ای که به اندام های بدن وارد می کند، به دو نوع کلی تقسیم می شود:

• آسیب به اندام های تحتانی : اگر آسیب نخاعی در سطح مهره های سینه ای و پایین تر از آن اتفاق بیفتد، باعث فلج شدن اندام های تحتانی می شود و اختلالاتی را نیز در عملکرد روده­، مثانه، اندام های سینه ای، شکمی و جنسی ایجاد می کند.
• آسیب به اندام های فوقانی : در صورتی که ضایعه نخاعی در ناحیه گردن اتفاق بیفتد، منجر به فلج شدن دست ها و پاها می شود و فرد دیگر قادر به استفاده از آن ها نخواهد بود. هرچه این آسیب به مغز نزدیک تر باشد، شدت ضایعه بیشتر بوده و اندام های بیشتری از بدن را دچار آسیب خواهد کرد. اگر آسیب در ناحیه بین مهره های اول تا چهارم گردنی رخ دهد، باعث ایجاد مشکلات تنفسی شده و فرد را در معرض خطر مرگ قرار خواهد داد.

دسته بندی دیگری از آسیب نخاعی نیز وجود دارد که آن را به دو نوع آسیب نخاعی کامل و ناکامل تقسیم می کند:

• آسیب نخاعی کامل (Complete) : آسیب نخاعی کامل زمانی ایجاد می شود که ارتباط نخاع با مغز قطع گردد. در این صورت عملکرد حسی- حرکتی فرد به طور کامل مختل شده و امکان برگشت آن نیز بسیار ضعیف می باشد. کشش های طولی طناب نخاعی، فشارهای شدید به نخاع و قطع عرضی آن از جمله مواردی هستند که باعث ایجاد آسیب نخاعی کامل می شوند.
• آسیب نخاعی ناکامل (Incomplete): در آسیب نخاعی ناکامل قسمتی از عملکرد حسی و حرکتی حفظ شده و امکان بازگشت آن وجود دارد. این نوع آسیب شامل مواردی چون سندرم براون سکوارد، سندرم طناب پیشین، سندرم طناب مرکزی و سندرم طناب پسین می باشد که منجر به ضعف اندام های حسی – حرکتی می گردد. از دست دادن توانایی احساس گرما، سرما و حس لامسه، از دست دادن کنترل روده یا مثانه، ایجاد تغییر در عملکرد جنسی، درد یا احساس خستگی شدید و تنفس دشوار، از جمله عوارض آسیب نخاعی ناکامل است.

دلایل ایجاد آسیب نخاعی

آسیب های نخاعی اغلب به دلیل بروز یک اتفاق غیرقابل پیش بینی رخ می دهند، اما موارد دیگری چون ناهنجاری های مادرزادی یا بیماری نیز ممکن است باعث بروز این ضایعه شود. دلایل ایجاد آسیب نخاعی عبارتند از:

• سقوط از ارتفاع
• تصادف اتومبیل
• اصابت گلوله
• وارد شدن ضربه با چاقو
• حوادث ورزشی
• رفتار خشونت آمیز
• پرش در بآب کم عمقآب بسیار کم عمق
• برق گرفتگی
• ناهنجاری های مادرزادی مهره ها
• بیماری های مادرزادی
• تورموهای ستون فقرات
• بیماری ام اس
• عفونت شدید مهره ها
• آرتروز ستون فقرات در مراحل پیشرفته

مشکلاتی که باعث آسیب نخاعی می شود عبارتند از:

• شکستگی ستون فقرات
• آسیب دیدگی دیسک ها
• دررفتگی مهره ها
• بیرون زدگی دیسک بین مهره ای
• لغزش و سرخوردن مهره ها
• تنگی کانال نخاعی

علائم آسیب نخاعی چیست؟

توانایی شما در کنترل اندام های خود پس از آسیب نخاعی به دو عامل بستگی دارد: محل آسیب در امتداد نخاع و شدت آسیب نخاع. شدت آسیب اغلب به عنوان یکی از موارد زیر طبقه بندی می شود:

• کامل: اگر تمام احساس (عملکرد حسی) و توانایی کنترل حرکت (عملکرد حرکتی) در زیر آسیب نخاعی از بین برود ، آسیب فرد کامل نامیده می شود.
• ناقص: اگر در زیر منطقه آسیب دیده عملکرد حرکتی یا حسی وجود داشته ، آسیب دیدگی فرد ناقص خوانده می شود. درجات مختلف آسیب ناقص وجود دارد.
• علاوه بر این ، فلج ناشی از آسیب نخاعی ممکن است به شرح زیر باشد:
• تتراپلژی: این به عنوان کوادریپلژی نیز شناخته می شود ، این بدان معنی است که بازوها ، دست ها ، تنه ، پاها و اندام های لگن تحت تأثیر آسیب نخاعی قرار دارند.
• پاراپلژی: این فلج تمام یا بخشی از تنه ، پاها و اندام های لگن را تحت تأثیر قرار می دهد.

تیم مراقبت های پزشکی یک سری آزمایشات را برای تعیین سطح عملکرد عصبی و کامل بودن آسیب انجام می دهد. صدمات نخاعی از هر نوع ممکن است منجر به یک یا چند مورد از علائم و نشانه های زیر شود:

• از دست دادن قدرت حرکت
• از دست دادن یا تغییر احساس ، از جمله توانایی احساس گرما ، سرما و لمس
• از دست دادن کنترل روده یا مثانه
• فعالیت های رفلکس اغراق آمیز یا اسپاسم
• تغییر در عملکرد جنسی ، حساسیت جنسی و باروری
• درد یا احساس سوزش شدید ناشی از آسیب به رشته های عصبی نخاع
• مشکل در تنفس ، سرفه یا پاکسازی ترشحات از ریه ها

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟

هر کسی که ضربه قابل توجهی به سر یا گردن خود وارد کند، نیاز به معاینات فوری پزشکی برای احتمال آسیب نخاعی دارد. آسیب جدی ستون فقرات همیشه بلافاصله مشخص نیست. اگر تشخیص داده نشود، ممکن است آسیب شدیدتری ایجاد شود. بی حسی یا فلج ممکن است بلافاصله اتفاق بیفتد یا به تدریج در اثر خونریزی یا تورم در نخاع یا اطراف آن رخ دهد. زمان بین آسیب و درمان می تواند در تعیین میزان و شدت عوارض و میزان احتمالی بهبودی پیش بینی شده بسیار حیاتی باشد.

عوارض آسیب نخاعی

ابتلای به آسیب نخاعی ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:

• ممکن است فرد مجبور شود تا آخر عمر از ویلچر استفاده کند
• ایجاد دردهای شدید و نوروپاتی
• مشکلات تنفسی
• ضعف عضلانی
• زخم بستر، در صورتی که بیمار هیچگونه فعالیت بدنی ای نداشته باشد.
• تغییر شکل استخوان ها به دلیل نشستن های طولانی
• عفونت مجاری ادراری
• افسردگی و اختلالات روانی

روش های درمان به چه صورت است؟

در صورتی که بیمار با علائم اولیه آسیب نخاعی مواجه شد باید فورا به پزشک متخصص مراجعه کند زیرا آسیب دیدگی نخاع ممکن است عوارض طولانی مدتی از قبیل: فلج شدن و از دست دادن حس در اندام های حرکتی شود. بنابراین درمان سریع این عارضه بسیار مهم است.

• درمان های غیر جراحی: حفظ فشار خون در محدوده تایید شده، نظارت بر مشکلات قلبی و عروقی، درمان به موقع عفونت ها، ورزش ها و فعالیت هایی که ستون فقرات را در تراز خودش نگه می دارد، مراقبت از ریه ها و تنفس سالم به بیمار کمک می کنند که سلامتی خود را بازیابند.
• جراحی : در صورتیی طناب نخاعی توسط یک فتق و دیسک تحت فشار قرار بگیرد. جراح فورا تصمیم به جراحی می گیرد و اقدامات آمادگی بیمار برای جراحی انجام می شود. در صورت درمان با روش های غیر جراحی ممکن است در آینده سبب تشدید درد شوند. و در آن هنگام جراحی بهترین راه درمان است.