آتش تند تحولات در قفقاز جنوبی؛ از مانور مشترک نظامی ارمنستان با آمریکا تا احتمال درگیری نظامی ایران با آذربایجان 

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، دکتر احسان موحدیان کارشناس مسائل قفقاز در گفتگویی اختصاصی با ساعدنیوز و در واکنش به تحولات اخیر در قفقاز جنوبی و حضور نیروهای آمریکایی در خاک ارمنستان و برگزاری مانور مشترک نظامی گفت: در مورد مانوری که توسط ارمنستان و آمریکا انجام می شود چند نکته قابل ملاحظه است. این یک تمرین نظامی است که کمتر از 100 نیرو در آن شرکت دارند. سلاح هایی که در این تمرین نظامی به کار برده شده است، خیلی سلاح های سبکی است. هدف آمریکا از این تمرین نظامی، روسیه زدایی در منطقه و تهدید منافع ایران است. آمریکایی ها از این طریق می خواهند جای پایی برای خودشان در قفقاز باز کنند و به دریای کاسپین و آسیای میانه دسترسی داشته باشند و منافع ایران، روسیه و چین را تهدید کنند. با توجه به گذاری که در جهان رخ داده و قدرت به شرق انتقال پیدا کرده، آمریکایی ها در تلاش هستند تا در این جبهه با ما مقابله کنند. درباره این تمرین نظامی باید در نظر داشته باشیم، آذربایجان و گرجستان در حال گسترش تعامل و همکاری های خود با ناتو و آمریکا هستند. در درجه اول، گرجستان بیشترین سطح همکاری را با ناتو و آمریکا دارد و در درجه بعدی، آذربایجان سطح بالایی از همکاری را با ناتو دارد.

موحدیان افزود: کسانی که تا به حال درباره نفوذ رژیم صهیونیستی در آذربایجان، استقرار سامانه های پهپادی اسرائیل در مرزهای مشترک ایران و آذربایجان، خرید سلاح علیف از اسرائیل و همکاری های نظامی باکو و تلاویو سکوت کرده بودند و چیزی نمی گفتند، اینها صلاحیت این را ندارند که درباره حضور ناگهانی آمریکا در ارمنستان جوسازی کنند. این افراد دنبال جنجال قومی و قبیله ای هستند و مزدور علیف و اردوغان و پانترک های تجزیه طلب هستند که چشم شان را بر همکاری های رژیم صهیونیستی و آمریکا با باکو بستند و حالا برای این که به یک طرف ماجرا حمله کنند، یکهو از خواب بیدار شدند منافع اردوغان و علیف را حمایت می کنند و ارمنستان را مورد انتقاد قرار می دهند.

این تحلیلگر مسائل بین الملل تصریح کرد: ما اگرچه این تمرین نظامی را دوستانه تلقی نمی کنیم و حتی برای ارمنستان هم مثبت ارزیابی نمی کنیم چون ارمنستان را از دوستان واقعی اش از جمله ایران دور میکند، ولی به هر حال ما متوجه این هم هستیم که این همکاری ها در سطح گسترده تر توسط آذربایجان و گرجستان پیگیری می شود. لذا کسانی که درباره همکاریهای آذربایجان و گرجستان با ناتو و آمریکا سکوت کرده بودند الان فریادهایشان خیلی صادقانه تلقی نمی شود.

موحدیان با اشاره به روابط پرتنش روسیه و ارمنستان در چند سال اخیر گفت: روسیه از این مانوور دلگیر است. ارمنستان هم چند گلایه از روسیه دارد. ارمنستان می گوید که من به همراه روسیه عضو CSTO سازمان امنیت جمعی هستیم. وقتی در سال 2020، باکو به ارمنستان حمله کرد، روسیه باید از ما دفاع می کرد. همان طور که در هنگام وقوع کودتای نظامی در قزاقستان، روسیه نیروی نظامی فرستاد ولی در مورد حمله آذربایجان، نیرویی فرستاده نشد. گلایه دیگر ارمنستان از روسیه این است که بر اساس توافق 2020، قرار بود که کوریدور ارتباطی لاچین، ارمنستان را به منطقه آرتساخ یا قره باغ کوهستانی که 120 هزار ارمنی در آنجا زندگی می کنند، وصل کند. الان این مسیر بسته شده است و ایست بازرسی گذاشته است و این 120 هزار نفر با مشکلات جدی در زمینه تأمین مایحتاج روزانه خودشان از جمله آب و غذا و سوخت مواجه هستند. روسیه در برابر باکو هیچ واکنشی نداشته و فقط یک کامیون حاوی 15 تن کمک ها از مسیر جمهوری آذربایجان به آرتساخ رفت. در صورتی که ارامنه خواهان باز شدن مسیر لاچین هستند. این دو مورد ارامنه را ناراحت کرده ودر این زمینه محق هستند ولی این رفتار تمرین نظامی با آمریکا شتابزده است و هیچ کمکی به ثبات ارمنستان نمی کند چون آمریکا هیچ دغدغه ای برای حفظ ثبات و امنیت ارمنستان ندارد. در واقع، ارمنستان برای آمریکا یک زمین بازی است جهت زمین زدن ایران و روسیه و چین. حتی اگر وضعیت داخلی ارمنستان به هم بخورد و حتی اگر آذربایجان دوباره حمله کند، آمریکا دخالت خاصی نخواهد کرد. آمریکا هدف خودش را در زمینه تقابل با ایران، روسیه و چین دنبال خواهد کرد و دغدغه ای در مورد ثبات و امنیت ارمنستان ندارد.

این کارشناس مسائل قفقاز درباره احتمال شعله ور شدن دوباره آتش جنگ در قفقاز جنوبی گفت: در مورد این که آیا درگیری خواهد شد یا نه و این که آیا مرز ایران با ارمنستان قطع خواهد شد یا نه؟ مقام معظم رهبری بارها تأکید کردند که مسیر ارتباطی ما با ارمنستان قدمتی چند هزار ساله دارد. لذا ایران در این مورد با هیچ کشوری شوخی ندارد. بارها هم اعلام کردیم که اگر این مرز قطع بشود و تغییرات ژئوپلتیکی رخ دهد، ایران تحمل نمی کند و دخالت خواهد کرد. باید توجه داشته باشیم که آذربایجان در سال 2020، توجیه اش آزاد کردن خاک اشغالی خودش بود. افکار عمومی را با خودش همراه می کرد. اما این دفعه می خواهد به خاک یک کشور دیگرحمله کند که طبق اسناد و شواهد بین المللی خاک ارمنستان است. لذا یک تجاوز آشکار است. ایران هم می داند که اگر این مسیر قطع شود، در محاصره کشورهای ترک قرار خواهد گرفت و مسیر ارتباطی اش با اروپا قطع می شود و کوریدور شمال به جنوب به خطر خواهد افتاد و ما باید به ترکیه و باکو در زمینه های دیگر باج بدهیم تا این مسیر قطع نشود.

موحدیان افزود: بنابراین، اصلاً به نفع ما نیست که این مسیر قطع شود. کوریدور شمال به جنوب کم اثر می شود و از طریق دالان تورانی قطع می شود. تجزیه طلب ها، وهابی ها و تکفیری ها در مرزهای شمالغرب ایران دست بازتری برای تهدید ثبات و امنیت و وحدت ایران می توانند داشته باشند. ایران همه این ها را می داند و اجازه نمی دهد که تجاوز بشود. فرقی نمی کند که حمله به خاک ارمنستان از لب مرز استان سیونیک اتفاق بیفتد یا 20 کیلومتر بالاتر. به هر حال، ایران ابزارهای نظامی لازم برای مدیریت این تجاوز و مقابله با آن را در هر نقطه ای در اختیار دارد. نقل و انتقالات نظامی که امروز تصاویرش منتشر شد و گشت زنی پهپادی همگی در همین راستا است و نشان می دهد که ایران در این زمینه کاملاً جدی است.

این تحلیلگر مسائل خارجی تصریح کرد: چند تا متغیر وجود دارد که بر روی احتمال حمله یا عدم حمله آذربایجان به ارمنستان تأثیر می گذارد. از یک طرف، آذربایجان به ایجاد آشوب و ناآرامی در ایران دل بسته است. از مرداد ماه دارند تبلیغ می کنند در ایران ناآرامی ایجاد خواهد شد. از طرف دیگر، روی ناآرامی ها در مناطق آذری نشین ایران خیلی حساب باز کرده اند. رژیم صهیونیستی در این زمینه نقشی جدی ایفا می کند. حتی در رسانه هایشان تبلیغ می کنند که برخوردهای خیابانی و درگیری میان افراد باحجاب و بی حجاب را برجسته می کنند تا جو لازم را ایجاد نمایند. روی دریاچه ارومیه هم یک سری دروغ پراکنی کردند وهیچ نتیجه ای نگرفتند.

موحدیان تأکید کرد: آنها منتظرند که در این یکی دو هفته تا بازگشایی مدارس و دانشگاه ها در ایران آشوب هایی رخ دهد و حتی دانشگاه ها ناآرام شود. احتمال چنین آشوب هایی با توجه به دستگیری لیدرهای آشوب طلب و تجزیه طلب ها، به صفر رسیده است. افشاگری هایی که در مورد دروغ هایی که درباره آسیب به جمجمه خانم امینی صورت گرفته است. این افشاگری ها و برخوردها احتمال آشوب را پائین آورده است. از طرفی، گروه های تروریستی تجزیه طلب در مرزهای مناطق کردنشین در حال تخلیه هستند و در سیستان و بلوچستان هم شیطنت ها هم مهار شده است. شانس چندانی را نمی بینم که آنها بخواهند روی آشوب ها حساب باز کنند. بنابراین، متغیر اصلی اقدام باکو برای حمله به ارمنستان همین ثبات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ایران است. این ها به دنبال آن هستند که در ایران آشوب ایجاد کنند اگر نشد یک مشکل اقتصادی ایجاد کنند. باکو، ترکیه و رژیم صهیونیستی علاقمند هستند که ایران درگیر مسائل داخلی شود و تمرکزش از مسائل مرزی با ارمنستان پرت شود. با توجه به این که فقط یکی دو هفته ای تا شروع فصل سرما مانده است و بعد از شروع فصل سرما احتمال درگیری پائین خواهد بود، پیشبینی ام این است که نخواهند توانست کار خاصی صورت دهند. اما حتی احتمال این که درگیری گسترده و حرکات ایذائی شروع شود، بعد از شلوغ کاری رسانه ای، برای جلوگیری از سرافکندگی وجود دارد. مثل شهریور پارسال حملات مختصر و چند روزه ای در نقاط مختلف ارمنستان خصوصاً در آرتساخ داشته باشند، سمت دریاچه سیاه و اشغال منابع آبی در شرق ارمنستان را صورت دهند. اینها همه احتمالاتی است که مطرح است.

این تحلیلگر در پایان گفت: من معتقدم که حتی در صورتی که اتفاقی در ایران نیفتد، این مشکل برطرف نخواهد شد و این مشکل ادامه دار هست تا وقتی که باکو سیاست خارجی خودش را بر اساس نیازها و منافع ترکیه، رژیم صهیونیستی و انگلیس هماهنگ می کند. وضعیت به این منوال ادامه خواهد یافت. منافع خود باکو اقتضاء می کند که ثبات و امنیت حاکم باشد و این کشور از طریق خاک ایران با هزینه نزدیک به صفر دسترسی به نخجوان دارد و ترکیه هم این دسترسی را دارد. شیطنت اینها نشان می دهد که این کشورها اهداف خطرناک و شومی را برای به خطر انداختن منافع استراتژیک ایران در سر دارند. اگر فقط به دنبال تعاملات اقتصادی و سیاسی و فرهنگی معمول بودند، جمهوری اسلامی همیشه استقبال کرده است. اما اگر بخواهند با اشغال جنوب ارمنستان، امنیت و ثبات را تهدید کنند، ایران با قاطعیت واکنش نشان خواهد داد.