آیا ایران دکترین برنامه هسته‌ای خود را تغییر خواهد داد؟

  یکشنبه، 23 اردیبهشت 1403 ID  کد خبر 388373
آیا ایران دکترین برنامه هسته‌ای خود را تغییر خواهد داد؟
ساعدنیوز: در دکترین جدید هسته‌ای، ایران است که در ترسیم گزاره‌ها، ثوابت، پیش شرط‌ها و حتی مدل‌های هر گونه توافق یا تفاهم، ابتکار عمل را در دست خواهد داشت.

به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از مشرق نیوز، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی از احیای تفاهم اسفندماه 1401 میان تهران و آژانس خبر داده و به صورت غیر مستقیم، آن را پیش شرط و گامی مؤثر جهت تنظیم مؤلفه‌های فرامتنی مذاکرات هسته‌ای قلمداد نموده است.

رفتار شناسی گروسی در تهران چندان غامض و مجهول به نظر نمی‌رسد: او تفاهمی که حداقل دو بار توسط آژانس نقض شده را مجدداً احیا کرده و متعاقباً، آن را به مثابه یک پیش شرط و مؤلفه تاثیرگذار در مذاکرات احتمالی جدید تلقی کرده است.

از سوی دیگر، گروسی تلاش کرده است محتوای سفر او به ایران تاحدود زیادی محرمانه باقی مانده و از به کارگیری لحن هشدارآمیز یا حتی مبهم همیشگی خود در قبال پرونده موسوم به «موارد ادعایی» اجتناب کند.

در گزارش قبلی پایگاه خبری و تحلیلی مشرق تحت عنوان «نقشه راه گروسی در ایران پس از عملیات وعده صادق» ، به رویکرد و اهداف سفر مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران اشاره کردیم، اکنون قصد داریم ابعاد دیگری از این ماجرا را مورد تحلیل قرار دهیم.

چهارگانه‌ای برای تفسیر سفر فرامتنی گروسی

در تفسیر رویکرد، رفتار و گفتار رافائل گروسی در تهران، نکات پنج گانه ای وجود دارد که نباید آنها را نادیده انگاشت:

نخست اینکه گروسی از احیای تفاهمی سخن می‌گوید که آژانس بین المللی انرژی اتمی دو بار (در سالهای 2022 و 2023 میلادی) آن را رسماً زیر پا گذاشت و با اصرار بر بازرسی‌های فراپادمانی نامتعارف، مانع از اجرایی شدن آن گردید؛ بنابراین، شاهد ترسیم یک نقشه راه جدید با آژانس نبوده و از احیای یک روند سخن می گوییم.

دوم اینکه گروسی تا قبل از جنگ غزه و خصوصاً تحق عملیات غرور آفرین وعده صادق از سوی جمهوری اسلامی ایران، نه تنها اصراری بر احیای تفاهم مذکور نداشت، بلکه در مواضع غیررسمی و خصوصی خود در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی آن را غیرعملیاتی و کان لم یکن تلقی می‌کرد.

سوم اینکه رافائل گروسی در دیدارهای قبلی خود با مقامات سازمان انرژی اتمی کشورمان به جای کلید واژه «تفاهم با تهران»، بر روی «پروژه مهار هسته‌ای ایران» از طریق به کارگیری ابزارهای سلبی (از جمله استناد تروییکای اروپایی به مکانیسم ماشه و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد) تکیه می‌کرد. با این حال گروسی این بار تلاش کرده است عیار سلبی اظهارات خود را کاهش داده و «تفاهم» را به صورت ماهوی «مثبت» قلمداد کند.

چهارم اینکه مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی احیای تفاهم قبلی را نه در بستر مناسبات ایران -آژانس، بلکه معطوف به صحنه مذاکرات احتمالی جدید تعریف کرده است. از این رو تفسیر فنی مطلق تفاهم اخیر، آن هم بدون توجه به بستر و فرامتن بازی گروسی خطاست.

حلقه مفقوده تفاهم با آژانس

در این میان باید بر روی حلقه مفقوده تفاهم با آژانس بین المللی انرژی اتمی تمرکزی ویژه نماییم: تفاوت «حل و فصل» با «مختومه سازی پرونده موسوم به موارد ادعایی» .جمهوری اسلامی ایران قویاً تاکید دارد که تفاهم مارس 2023، ناظر بر «حل و فصل موارد ادعایی» نیست، بلکه «مختومه سازی» آن اصالت و موضوعیت دارد.

بر این اساس، بررسی اسناد ادعایی و بازرسی‌های محدودی که در قبال مکانهای اعلامی آژانس صورت می‌گیرد، باید منتج به «ختم پرونده‌ها» و از بین رفتن آثار حقوقی، فنی و سیاسی آنها شود. با این حال آژانس بین المللی انرژی اتمی تا قبل از تحولات ماههای اخیر، قویاً بر روی «حل و فصل» پرونده تاکید داشت.

منظور از حل و فصل پرونده به لحاظ حقوقی، باقی ماندن آثار پسینی آن است؛ یعنی آژانس قصد داشته راه را برای صدور حکم محکومیت ایران در پرونده مذکور و مواجهه کشورمان با عواقب این محکومیت باز نگاه دارد.

ایران در حال حاضر، بیش از گذشته (به واسطه اقتدار میدانی -منطقه‌ای و پیشرفتهای هسته‌ای خود) اصرار دارد که تفاهم با آژانس بین المللی انرژی اتمی فقط در گروی مختومه سازی پرونده خواهد بود و اگر چنین اقدامی از سوی گروسی و همراهانش رخ ندهد (با در آن به مانند گذشته خللی به وجود آید) اساساً این تفاهم دیگر موضوعیتی برای ایران نخواهد داشت.

گزاره‌های اساسی چیست؟

پس از وقوع عملیات وعده صادق، آمریکا و تروییکای اروپایی با دو گزاره عینی مواجه شده‌اند که تجمیع آنها هم بر روی کاغذ و هم در عمل برای آنها دشوار است:

گزاره نخست اینکه ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد، صدور قطعنامه جدید علیه ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، اصرار آژآنس و غرب بر عدم مختومه شدن پرونده‌های ادعایی و منتج به خروج ایران از ان پی تی و تسریع روند تبدیل غنی سازی 60 درصدی به 90 درصدی خواهد شد. در طول یکسال اخیر، واشنگتن، تروییکای اروپایی و آژانس بین المللی انرژی اتمی هر سه به این نتیجه رسیده‌اند که ابزارهای ایران در مواجهه با فشارهای سیاسی و منطقه‌ای غرب به مراتب بیشتر و بازدارنده‌تر از حد تصور آنهاست.

گزاره دوم اینکه «برجام مرده» دیگر حاصیت خود را از دست داده است. در چنین شرایطی این توافق باید با یک سند دیگر جایگزین شده یا بتوان در قالب یک «الحاقیه یا اصلاحیه» آن را تبدیل به توافقی دیگر کرد. برجام هم اکنون به لحاظ عملیاتی کاملاً از دست رفته اما اما به لحاظ حقوقی پابرجاست. در صورت استمرار شرایط کنونی، کشورمان به لحاظ حقوقی می‌تواند به بند غروب آفتاب در سند قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد و مفاد معطوف به عادی سازی پرونده هسته‌ای ایران استناد کند.

از این رو غرب تصمیم دارد هر گونه الحاقیه، اصلاحیه یا توافق جدیدی را معطوف به از بین بردن بند غروب آفتاب نماید. با همه این اوصاف، تدوین توافق جدید به شدت پرهزینه و چالش برانگیز است، از این رو غرب به دنبال یک «تفاهم» است که بتواند آن را به مثابه گزینه‌ای میان «ابطال مطلق برجام» و «بهره مندی ایران از بند غروب آفتاب» تعریف کند.

دستان بسته آژانس و غرب

آژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی است اگر مدل مذاکرات تغییر یابد و به جای احیای توافق سال 2015 میلادی، یک تفاهم مکتوب یا حتی غیراعلامی میان طرفین رخ دهد، دیگر دلیلی برای اصرار ایران بر مختومه سازی پرونده‌های ادعایی وجود ندارد. با این حال جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده است که فارغ از مسئله مذاکرات هسته‌ای (و سبک و سیاق تفاهم یا توافقی که حتی امکان عدم دستیابی به آن نیز وجود دارد) ، مختومه سازی موارد ادعایی مطالبه‌ای ثابت و غیر قابل تغییر از سوی کشورمان محسوب می‌شود. فراتر از آن، بدون مختومه سازی پرونده‌های ادعایی علیه کشورمان از سوی آژانس، اساساً امکان انعقاد توافق یا تفاهمی با طرف مقابل وجود ندارد.

نکته پایانی اینکه طبق آنچه منابع غربی مدعی هستند، مقامات آمریکایی در پیامهای غیرمستقیم خود از طریق بازیگران واسطه گر منطقه‌ای خواستار «همکاری ایران و آژانس» به مثابه پیش شرط احیای مذاکرات و رسیدن به یک مدل مشترک (در قالب احیای برجام، انعقاد توافق ثانویه یا تفاهم غیراعلامی) شده‌اند.

با این حال خط مشی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان در قبال این مطالبه آمریکایی‌ها کاملاً مشخص است: اینکه همکاری‌های فراپادمانی با آژانس بین المللی انرژی اتمی، به صورت بالقوه می‌تواند یکی از خروجی‌های نهایی مذاکرات باشد، نه آنکه به مثابه یک «پیش شرط بالفعل» برای آغاز یا استمرار مذاکرات مورد توجه قرار گیرد!

قطعاً اصرار ما بر روی این خط قرمز حساس و سرنوشت ساز سبب خواهد شد تا در نهایت، وزن هرگونه تصمیمی که در توافق (حتی در قالب عدم به نتیجه رسیدن مذاکرات) صورت گیرد، به سود منافع ملی کشورمان سنگینی کند.

با توجه به طرح مطالبه برگزاری مجدد مذاکرات هسته‌ای ازسوی آمریکا و عبور رسمی و مبارک کشور از دیپلماسی التماسی، هم اکنون ایران است که در ترسیم گزاره‌ها، ثوابت، پیش شرطها و حتی مدلهای هر گونه توافق یا تفاهم، ابتکار عمل را در دست خواهد داشت؛ این ابتکار عمل ممکن است با ایجاد تغییراتی جدید در دکترین هسته‌ای ایران معنا و مفهومی جدید یابد، سیگنال‌های خاص رئیس شورای راهبردی روابط خارجی برای اهل فن معنای ویژه دارد.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
ساغر عزیزی بازیگر نقش فرح پهلوی: فحش‌هایی در اینستاگرام به من می‌دهند که برای آنها خیلی گریه کردم من فرح دیبا نیستم با سیاست هم کاری ندارم (282 نظر) رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسی روستایی (274 نظر) توئیت داریوش ارجمند خطاب به رهبر معظم انقلاب با دیالوگی از نقش مالک اشتر: ای کاش قادر بودم، علی را به روزگاری ببرم که مردمش قدر همچون او را می دانستند+عکس (241 نظر) امیر نوری و حاشیه‌های پستش راجع به مهاجرتش به اسرائیل: من از رژیم‌صهیونیستی پیشنهاد دریافت کردم اطلاعات زیادی دارم؛ ما رفتیم بای بای+عکس (216 نظر) نگاهی به میز صبحانه مفصل و رنگارنگ خانه رضا گلزار با هنر چیدمان آیسان خانوم / تزئین زیبای بشقاب با انار وحشی و آووکادو+عکس (116 نظر) دانش‌آموزی که رهبر شد؛ نگاهی به چهره مهربان رهبر معظم انقلاب در کلاس ششم ابتدایی+عکس (108 نظر) نصرالله رادش: سیگار می‌کشم تا زشتی‌هایم دیده شود! دوست دارم همه بدانند علاوه بر قیافه ام من این زشتی ها را دارم! +فیلم (88 نظر) محمدرضا گلزار: می‌دانم خواننده خوبی نیستم؛ به فرض که صدایم خوب نیست چرا اینقدر دغدغه فکریتان شده است؟! (78 نظر) آخرین جشن تولد ساده آیت الله هاشمی رفسنجانی با حضور همسرشان در طبقه دوم خانه/ مبلمان راحتی بدون زرق و برق، کیک شکلاتی و زیر میزی هنری زیبا+عکس (67 نظر) خلاقیت خنده دار عروس دست پا چُلفتی برای تزئین سالاد حماسه آفرید/ هنر نزد ایرانیان است و بس🤣+عکس (46 نظر) جشن تولد مجلل الهام حمیدی توسط همسرش +عکس/تزئین زیبای کیک با مروارید طلایی رنگ 👌 (45 نظر) نفیسه روشن: 4 سال هست از هم جدا شدیم از طرف همه کسانی که در موردت بد حرف زدن ازت عذر میخوام تو با شعورترین مرد دنیا بودی، جز تو مردی ندیدم خوشبختیت آرزومه (43 نظر) خلاقیت هوشمندانه مادر باهوش برای زودتر خشک شدن فرش خیس حماسه آفرید/ وقتی عزرائیل خیلی هواتو داره+عکس🤣 (43 نظر) الهام حمیدی: 2 تا بچه‌هام چون پشت سر هم به دنیا اومدن، کم‌کار شدم؛ همسرم مشوق منه و خیلی دوست داره من کار کنم+ویدیو (41 نظر) (فیلم) مولوی عبدالحمید در جلسه معارفه استاندار جدید سیستان و بلوچستان: ما همه یکی هستیم و با هم هستیم / این فیلم رو به اینترنشنالی‌ها نشون بدید (40 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
خوشتیپ شو؛ معرفی کامل انواع شلوار جین مناسب هر تیپ و استایلی / 10 مدل شلوار جین که برای استایل شیک باید بشناسید؛ مام استایل برای کدوم اندام خوبه؟
رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص محلی مرد برای مرد و زن برای زن و یا مرد در بین زنان و زن در بین مردان چیست؟
حواشی خنده دار و زیبای کنسرت خوانندگان پرطرفدار ایرانی/ از سجده شکر حامیم تا عرفان طهماسبی و ماکان بند+فیلم
3 مورد از مضرات مصرف پاستیل که نمی‌دانستید / پاستیل خوراکی با ارزش غذایی صفر؛ دلیلی برای پوسیدگی دندان
سرطان پستان در مردان/علت و روش های درمانی
چرا قیمت سکه کاهشی شد؟
اولین واکنش یک مقام دولتی به موضوع دختر برهنه دانشگاه علوم و تحقیقات: موضوع این دختر امنیتی نیست!
عراقچی: وقت آن است که اتحادیه اروپا به این طنز پایان دهد
دردسرهای یک جشن فامیلی در وزارت ورزش با ساز و آواز و کراوات / کیهان: پزشکیان این انتصاب را لغو کند
پیشنهاد پیشکسوت پرسپولیس برای تراکتور: ترابی را بدهید، یاسین سلمانی را بدهیم!
روش رنگ کردن مو با قهوه و ماست در خانه+ جزئیات و نکات مهم
خودکشی بخاطر بد شدن کاشت ریش!
سه سوته پنکیک اسپاگتی تابه ای درست کن /عالی و خوشمزه
دنیای سلامت؛ بهترین زمان مصرف ویتامین D، صبح یا شب؟
مدیریت افکار عمومی و سیاست‌گذاری به سبک دولت پرزیدنت پزشکیان
منتخب روز   
رقابت مضحک بازیکنان استقلال برای گرفتن پیراهن نیمار / از ناصر خان حجازی و پرویز خان پورحیدری رسیدیم به این آبروریزی! خودکشی بخاطر بد شدن کاشت ریش! افشای محل زندگی شهید سیدحسن نصرالله برای اولین بار در تلویزیون از زبان عراقچی+ویدیو/ ساختمانی مسکونی در داخل شهر پسر نوجوان 16 ساله به قصد انتقام از خاله‌اش، دختر او را مورد حمله شدید با چاقو قرار داد / جزئیات پرونده جنایت فامیلی؛ داداش چرا مرا می‌زنی؟ حرفت را گوش می‌کنم و دیگر کار بدی انجام نمی‌دهم... دوران کودکی چهره‌های سیاسی کشور در این خانه‌های ساده اما باصفا گذشته؛ از رهبر معظم انقلاب و شهید رئیسی تا حسن روحانی و سردار حاج قاسم سلیمانی+عکس محاکمه دوباره مردی که متهم به تجاوز به 9 زن شد زندانی اعدامی پس از آزادی از زندان در خواب سکته کرد... / پدر و مادر شایان برای رضایت همه زندگی‌شان را فروخته بودند! بازی در نقش پلیس برای گروگانگیری و سرقت های سریالی / خاطره گویی تبهکار سابقه دار در مراسم جشن تولد ‌راز باند مخوف را فاش کرد! دستگیری عامل جنایت در چیتگر پسر 17ساله بدون گواهینامه، جان خود و 4 دوست نوجوانش را در تصادف گرفت صحنه های آخرالزمانی سیل مرگبار در والنسیای اسپانیا با 205 کشته در حال حرکت به سوی کاتالونیا + ویدئو / عکس جزئیات پرونده دختر سارق که هدف او آزادی برادرش از زندان بود / اخاذی به قیمت یک عمر در زندان ماندن