آیا استرس باعث ناباروری و نازایی می شود؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، استرس عاملی است که سلامتی را به مخاطره می اندازد.چرا که باعث اختلال خواب ،ایجاد مشکل در روابط بین فردی و اجتماعی ،اختلال در زندگی مشترک و روابط جنسی و در کل کاهش کیفیت زندکی میشود.افرادی که در محیطهای پر استرس شاغل هستند بیشتر دچار ناباروری میگرند. شواهد جدید نشان میدهد که استرس بر باروری اثر میگذارد.استرس میتواند سبب توقف تمایلات جنسی، کاهش تعداد دفعات فعالیت جنسی و در نتیجه کاهش باروری شود. همچنین بسیاری از زنان در پاسخ به نگرانی ناشی از نازایی شروع به تغذیه بیش از حد نموده که این خودسبب افزایش سلولهای چربی و اختلال در تعادل هورمونی میشود.استرسهای محیطی در خانمها یکی از عوامل مهم درکاهش تخمک گذاری و ایجاد ناباروری می باشد.

تأیید ارتباط بین انواع استرس و ناباروری

برخی از مطالعات علمی، بین استرس و باروری رابطه ای پیدا کرده اند. محققان بریتانیایی روی ۲۵۰ زن تحقیقی انجام دادند. این زنان قصد بارداری طبیعی در دوره ای شامل شش چرخهٔ قاعدگی را داشتند. روز ششم هر چرخه، از بزاق این افراد برای بررسی مقدار هورمون های استرس آلفا آمیلاز و کورتیزول نمونه برداری کردند.

همچنین، این محققان در این دوره شش ماهه به این زنان دستگاه بررسی تخمک گذاری دادند. با این ابزار، زنان می توانستند بهترین زمان بارداری را بررسی کنند و دریابند که بهترین زمان رابطه جنسی برای بارداری چه موقع است.

این تحقیق نشان داد زنانی که مقدار زیادی هورمون آلفا آمیلاز در بدن خود دارند، بیش از زنان دیگری که سطح این هورمون در آنها زیاد نیست، طول می کشد تا باردار شوند.

البته باید گفت زنانی که بیش از دیگران هورمون استرس کورتیزول داشتند، سریع تر از زنان دیگر با مقدار کمتر این هورمون، باردار شدند. به عبارت دیگر، ارتباط هورمون استرس با ناباروری در این تحقیق، روشن و واضح نیست.

همچنین محققان مراکز تحقیق میشیگان و تگزاس تحقیقی انجام دادند تا بفهمند آیا وجود هورمون های آلفا آمیلاز و کورتیزول در بزاق می تواند زمان باردار شدن را طولانی کند یا خیر. این بررسی بر روی ۴۰۰ زن انجام شد که می خواستند باردار شوند.

این محققان دریافتند زنانی که مقدار بالای هورمون آلفا آمیلاز در بدن خود داشتند، ۲۹ درصد از ویژگی باروری شان کم شده بود و نسبت به زنان دارای کمترین مقدار این هورمون، زمان بیشتری برای باردار شدن لازم داشتند. البته این تحقیق هم بین مقدار کورتیزول و زمان بارداری، رابطه ای پیدا نکرد.

استرس های ناشی از مشکلات اجتماعی ـ اقتصادی هم می تواند اثری منفی روی باروری داشته باشد. در پژوهشی مشخص شد زنانی که در برابر موضوعات استرس آور اجتماعی ـ اقتصادی قرار می گیرند، از ذخایر تخمک کمتری برخوردار هستند.

در یک تحقیق جداگانۀ دیگر معلوم شد زنانی که نمرهٔ اثر نامطلوب دوران کودکی آنها بیشتر است (یعنی در کودکی دچار ضربه های روحی شده اند) بیش از زنان دیگر در بزرگ سالی، با نازایی و قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی مواجه می شوند.

تأثیر استرس بر باروری مردها

استرس روی باروری مردها هم اثر منفی می گذارد. در فراتحلیل ۵۷ مطالعات تحقیقاتی مختلف، که روی بیش از ۳۰ هزار مرد انجام شده بود، معلوم شد استرس روان شناختی می تواند از تعداد و مقدار حرکت اسپرم ها بکاهد و تا حدی شکل عادی اسپرم را تغییر دهد. البته در این بررسی ها مشخص نشد که آیا استرس مردها روی باردار شدن زن ها هم اثر منفی می گذارد یا خیر.

در تحقیق دیگری معلوم شد وجود دو رویداد اضطراب آور در زندگی مردها می تواند از کیفیتِ منی آنها بکاهد و آن را تا زیر استانداردهای ارائه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) پایین آورد.

در بررسی های دیگری مشخص شد وقتی مردها در معرض استرس قرار می گیرند، مقدار هورمون تستوسترون در آنها کم می شود. البته نمی توان به راحتی مشخص کرد ابتدا کدام یک روی دیگری اثر می گذارد: آیا مقدار کم تستوسترون است که حساسیت فرد را به رویدادهای استرس آور افزایش می دهد؟ یا حوادث اضطراب آور از مقدار ترشح هورمون تستوسترون می کاهد؟

تأیید نبودِ ارتباط بین استرس و ناباروری

در هیچ کدام از بررسی ها، ارتباطی بین استرس و کاهش باروری پیدا نشد. در تحقیقی در بریتانیا از ۳۴۰ زن داوطلب در آزمایش خواسته شد که به مدت شش ماه یا تا وقتی که باردار شدند، به خاطره نویسی روزانه بپردازند. آنها باید در هر چرخه از قاعدگی شان، تمام لحظاتی را که استرس می گرفتند، یادداشت می کردند (دفتر خاطرات استرس).

آنها همچنین پرسش نامه ای را پر کردند تا مقدار استرس شان ارزیابی شود. در این تحقیق، سن زنان، مصرف سیگار، مقدار کافئین مصرفی آنها و دفعات رابطهٔ جنسی شان نیز در نظر گرفته شد. این بررسی هیچ ارتباطی بین افسردگی، استرس و اضطرابی که خود زن ها گزارش داده بودند با زمان بارداری شان پیدا نکرد.

محققان در بررسی دیگری اثر منفی استرس روی نرخ موفقیت در بارداری های با استفاده از لقاح مصنوعی را ارزیابی کردند. در این بررسی، مقدار استرس بیش از ۲۰۰ زن در شروع اولین چرخهٔ لقاح مصنوعی، قبل از شروع لقاح مصنوعی، سپس ۴، ۱۰ و ۱۸ ماه پس از آن کاملا بررسی و ارزیابی شد.

احتمال شکست در بارداری لقاح مصنوعی در زنانی که پیش از لقاح مصنوعی افسرده یا مضطرب بودند، بیش از زنانی نبود که افسردگی و اضطراب نداشتند. این تحقیق نشان داد، در واقع، شکست در لقاح مصنوعی عامل مهمی در آشفتگی روحی زنان است. البته این نکته تعجب برانگیز هم نیست.

محققان این بررسی توصیه کردند باید ازنظر روحی و روانی به بیمارانی که در لقاح مصنوعی شکست می خورند، کمک شود. اما پیشنهادی ندادند که با تمرکز روی کاهش استرس، می توان موفقیت درمان را بالا برد.

شاید متقاعدکننده ترین بررسی در این مورد، فراتحلیلی از ۱۴ بررسی باشد که بیش از ۳۵۰۰ زن در آن بررسی ها شرکت داشتند. محققان در این ۱۴ بررسی می خواستند بدانند که استرس عاطفی چقدر در موفقیت درمان های مربوط به تولیدمثل مانند لقاح مصنوعی، اثر منفی می گذارد. محققان در این فراتحلیل، ارتباطی بین آشفتگیِ روحی پیش از درمان و نرخ موفقیت لقاح مصنوعی پیدا نکردند.

بنابر نتایج این فراتحلیل، باید به زنان و پزشکان قبولاند که استرس عاطفی ناشی از مشکلات باروری یا حوادث بد دیگر زندگی است که با درمان ناباروری هم زمان می شوند و این استرس نیست که احتمال بارداری را به خطر می اندازد.

نتایج متناقض و بررسی نهایی

بررسی هایی وجود دارد که تأکید می کنند استرس روی باروری اثری منفی دارد. اما تحقیقات دیگری انجام شده است که خلاف این موضوع را گزارش می دهند. واقعا کدام یک درست هستند؟

حقیقت این است که هر دو نوع بررسی می توانند درست باشند. استرس می تواند زمانِ باردار شدن را طولانی کند اما این مدت زمان می تواند چند هفته یا حداکثر چند ماه باشد. در ضمن، این مدت زمان برای اینکه در فرد موجب ناباروری شود و خود را به شکل ناتوانی در باردار شدن پس از یک سال تلاش نشان دهد، کافی نیست.

به ویژه در بررسی های مربوط به لقاح مصنوعی مشخص شد که استرس نمی تواند اثری روی موفقیت یا شکست لقاح مصنوعی داشته باشد. با توجه به فرایند استرس آور لقاح مصنوعی و آشفتگی عاطفی ناشی از ناباروری بسیاری از زوج ها، این خبر می تواند برای آنها خبر خوبی باشد.

مراقبت از خود در برابر استرس

استرس چه روی باروری اثر منفی داشته باشد، چه نداشته باشد، باید یاد بگیریم از خودمان در برابر آن مراقبت کنیم. هیچ کس با وجودِ استرس یا نگرانی نمی تواند احساس خوبی به زندگی داشته باشد. بنابراین هر کاری که باعث می شود ما از پسِ استرس بهتر برآییم، ارزشمند است.

همچنین اگر استرس اثر مستقیم روی فرایند لقاح مصنوعی و موفقیت در آن نداشته باشد، می تواند موجب پیگیری نکردن درمان ناباروری در شما شود. در واقع، بیشتر زوج ها به دلیل آشفتگی عاطفی و استرس، درمان های مربوط به لقاح مصنوعی را قبل از اینکه به نتیجه برسند، متوقف می کنند.

تمام پزشکان می گویند اگر شما قصد انجام لقاح مصنوعی دارید، برای افزایش شانس بارداری باید حداقل ۶ چرخهٔ لقاح مصنوعی انجام دهید. در کشورهایی که انجام دادن لقاح مصنوعی تحت پوشش بیمه قرار دارد، ۴۰ درصد زوج ها پس از انجام دادن یک بار لقاح مصنوعی، درمان را متوقف می کنند و ۶۲ درصد زوج ها پس از ۴ بار انجام لقاح مصنوعی، دست از آن می کشند.

محققان در بررسی های خود، علت این اقدام زوج ها را جویا شدند. آنان دو دلیل اصلی استرس عاطفی و درک ضعیف از روند درمان را عامل متوقف کردن درمان ناباروری می دانستند.

از لحاظ تئوری، زوج هایی که برای انجام یک یا حتی بیشتر از دو بار لقاح مصنوعی آمادگی روحی دارند، احتمال بچه دار شدن آنها افزایش می یابد.

استرس و ناباروری

در اینکه ناباروری موجب استرس در فرد می شود، تردیدی وجود ندارد. اما این موضوع که استرس روی ناباروری اثر دارد یا ندارد، هنوز روشن نیست. تحقیقات نشان داده است که استرس می تواند اثر منفی روی هورمون های تولیدمثل بگذارد و زمان باردار شدن را طولانی کند. اما تاکنون هیچ نوع تحقیقی نتوانسته است فقط استرس را عامل ناباروری بداند.

اگر شما برای بارداری تازه اقدام کرده اید یا در میانهٔ راهِ درمان های باروری هستید، باید بدانید که «خیلی تلاش کردن»، حتما منجر به برطرف شدن مشکلات باروری نمی شود؛ استرس در این باره نیز جلوی بارداری تان را نمی گیرد. با این حال، مسلّما استرس حال تان را بد می کند و شما با استرس احساس خوبی نخواهید داشت. بنابراین از خودتان در برابر استرس مراقبت کنید و از این لحاظ با دوستان تان یا افرادی که آگاهی کامل دارند، راهنمایی بخواهید.