با موزه فرش ایران و تاریخچه آن آشنا شوید

موزه فرش ایران

موزه فرش ایران در شهر تهران و در کنار پارک لاله قرار دارد. این موزه که در سال ۱۳۵۶ ساخته شده است، فرش های متنوعی را از سراسر ایران به نمایش می گذارد که قدمت آنها از قرن شانزدهم تا به امروز است. موزه فرش تهران یکی از معدود موزه های جهان است که فقط در زمینه فرش تخصص دارد. این موزه فرش های ایرانی که در سراسر دنیا به خوبی شناخته شده اند را جمع آوری کرده و فرصتی نادر و مهیج را برای بازدید و قدردانی از آنها در کشور فراهم می کند. در سال های اول تاسیس موزه، تعداد محدودی فرش وجود داشت، اما با گذشت سال ها این تعداد بسیار افزایش یافته است.

تاریخچه موزه فرش ایران

موزه فرش ایران از موزه هایی است که به دستور فرح پهلوی در استان تهران بنا شد و در بیست و دوم بهمن سال ۵۶ توسط وی افتتاح گردید. موزه فرش ایران در ضلع شمالی پارک لاله در شهر تهران واقع شده است و وسعت آن نیز دوازده هزار متر مربع است. شروع ساخت این موزه در سال ۱۳۴۰ شمسی بود که با هدف گالری فرش ساخت آن آغاز شد ولی این بنا تا سال ۱۳۵۵ به مدت پانزده سال به صورت ناتمام ماند و در همان سال تعمیرات آن آغاز شد و یک سال و نیم بعد یعنی در بهمن ۵۶ ساختمان تکمیل و افتتاح شد.

هدف از تشکیل این موزه این بود که محلی برای تحقیق و پژوهش در مورد پیشینه ، کیفیت تاریخی هنر و صنعت فرش مخصوص ایرانی باشد. در موزه فرش شاهد نگهداری فرش های ارزشمند و نفیس ایرانی هستیم که به وسیله هنرمندان معروف بافته شده است. در کنار فرش ها آثار ارزشمند دیگری از جمله گلیم ها نیز نگهداری می شود.

معماری ساختمان موزه فرش ایران

ساختمان موزه فرش ایران معماری بسیار زیبا و جذابی دارد که با دیدن آن دار قالی برای بازدیدکنندگان تداعی می شود ، ساختمان موزه فرش به وسیله یکی از مشهورترین معماران ایرانی عبدالعزیز فرمانفرمائیان طراحی و پیاده شده است. وی از اولین ایرانیانی بود که در خارج از ایران و در رشته معماری تحصیل کرده است. فرمانفرمانیان در سال ۱۳۳۰ در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس فارغ التحصیل شد و ویژگی طراحی های وی اهمیت به اصالت طراحی ساختمان بوده است.

موزه فرش ایران از شاهکارهای این معمار ارزشمند محسوب می شود و وی در طراحی این ساختمان هنر و اصالت ایرانی را بر پیکر ساختمان موزه فرش پیاده کرده است. از نمای خارجی ساختمان به راحتی می توان به راز درون ساختمان پی برد در حقیقت شاهد یک نوع هماهنگی بین نمای بیرونی و درونی هستیم که در نوع خود یک شاهکار هنری محسوب می شود.

ساختمان موزه فرش

ساختمان موزه در فضای ۳۴۰۰ متر مربعی می باشد. این ساختمان از دو تالار تشکیل شده و از تالارها به منظور نمایش فرش های دستبافت و گلیم ها استفاده می شود. کاربرد این دو تالار از هم متفاوت است. تالار طبقه اول به طور معمول برای نمایشگاه های موقتی و فصلی مورد استفاده قرار می گیرد و تالار طبقه همکف برای نمایشگاه دائمی است در این تالار در حدود صد و پنجاه تخته فرش و قالی وجود دارد که از شاهکارهای معماری ایرانی محسوب می شوند. این قالی ها اکثرا متعلق به مهمترین مراکز قالی بافی در ایران از جمله تبریز ، اصفهان ، کاشان و کرمان می باشند.

نمای بیرونی این موزه شبیه دار قالی است و تار و پود یک فرش را برای بیننده تداعی می کند که برای سایه انداختن بر روی دیوارهای خارجی، باعث کاهش تأثیر آفتاب گرم تابستان بر دمای داخلی می شود. کتابخانه موزه شامل هزاران کتاب به چند زبان از جمله فارسی، انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و عربی است. این کتاب ها مجموعه ای از مهمترین و نادرترین نشریات و تحقیقات در مورد فرشهای ایرانی هستند. علاوه بر این، این مجموعه شامل کتب فرهنگی در زمینه دین، ​​هنر و ادبیات است که در دسترس محققان، دانشجویان و هنردوستان قرار دارند.موزه فرش به کانون علاقه مندان به هنرهای کهن، هنر بافندگی و همچنین مورخان و محققان تبدیل شده است. ورودی موزه نقشه ای از مراکز نمادین بافندگی ایران مانند کرمان و تبریز را نشان می دهد. هر از گاهی، یک بافنده فرش ایرانی در جایی از موزه نشسته است تا نحوه بافتن فرش را به بازدید کنندگان نشان دهد. این موزه همچنین ابزارهای مختلف بافندگی، مواد رنگی را به نمایش می گذارد، به طوری که بازدید کنندگان نه تنها خود فرش ها، بلکه نحوه ساخت فرش ها را نیز تجربه می کنند.

اجناس موجود در موزه

مجموعه موزه فرش شامل بسیاری از فرش های کمیاب و فرش های زیبا، از جمله فرش های معروف ترین مراکز بافندگی کشور است. فرش های ارزشمندی که از قرن ۹ بافته شده اند و تا امروز قدمت دارند.

موزه فرش نه تنها مجموعه ای از کتابهای گرانبها را در دسترس عموم قرار داده است، بلکه کلاسهای زیادی را نیز به عموم ارائه می دهد. این کلاسهای آموزش فرش بافی که برای زنده نگه داشتن هنر قالی و گلیم طراحی شده اند همه چیز را از قالیبافی، مفهوم نقوش فرش ها تا ترمیم فرشهای آسیب دیده ایرانی را آموزش می دهند.

معیار نگهداری فرش ها در موزه فرش

همان طور که گفته شد در طبقه همکف موزه فرش ایران در حدود ۱۵۰ نوع فرش و قالی نگهداری می شوند که در طرح ها و سبک های گوناگونی هستند. در نگهداری انواع فرش ها و گلیم ها در این موزه به قدمت و مرغوبیت آن ها توجه می شود و در کنار آن ویژگی خاص فرش ایرانی نیز از نظر رنگ های به کار رفته ، نوع طرح و بافت ، نقشه و… نیز برای نگهداری فرش ها در نظر گرفته می شود.

در این موزه فرش های با ارزشی نگهداری می شود که قدمت آن ها از قرن ۹ ام هجری تا به امروز می باشد و برای کسانی که در زمینه هنر و خصوصا فرش پژوهش می کنند یک منبع بسیار ارزشمند محسوب می شود. امکانات خوبی در این موزه برای بازدیدکنندگان فراهم شده است و در برخی موارد فیلم ها و اسلایدهایی برای آگاهی بیشتر آن ها پخش می شود.

اهداف موزه فرش ایران

پژوهش در سوابق ، تحولات و كیفیت تاریخی هنر و صنعت فرش ، خاصه در ایران ، گردآوری و خریداری نمونه انواع قالی های دست بافت ایرانی و برگزاری نمایشگاه های موقت از فرش ایران و سایر نقاط جهان ، از اهداف موزه فرش ایران به شمار می آید.

ویژگی های موزه فرش ایران

از ویژگی های موزه فرش ایران قالیچه دست بافت ارزشمند و بی نظیر ایرانی ، كار فرش بافان كاشان ، در اندازه های 130 در 220 سانتی متر، معروف به قالیچه میرزا كوچك خان جنگلی است كه این شخصیت روحانی ملی را در لباس نظامی مسلح به تفنگ و اسلحه كمری ، قطار فشنگ نمایش می دهد.

قدیمی ترین فرش شناخته شده در جهان قالی 2500 ساله پازیریک است كه در 1949 م ، در جنوب سیبری كشف شد و آن را بافت ایران در دوره هخامنشی دانسته اند. آشكار است كه قالی بافی در ایران در دوره هخامنشی وجود داشته و در قرن پنجم پیش از میلاد، دوره ای طولانی از تكامل را پشت سر گذاشته است .

قالی ایرانی پیوسته به عنوان یكی از اصیل ترین هنرها مورد توجه بوده و طیف وسیعی از طرح ها و نقوش زیبا را در برداشته است . در میان قالی ها با طرح های گوناگونی كه در آن ها به كار گرفته شده ، قالی های تصویری جایگاه ویژه ای دارند. بافت این قالی ها اواخر سده نهم هجری مجدداً آغاز شد و تا به امروز ادامه یافته است .

در موزه فرش ایران نمونه هایی از قالیچه های تصویری شاهنامه بایسنغری به نمایش درآمده است كه گوشه هایی از ادبیات ، اسطوره ، مذهب و فرهنگ و هنر غنی ایران را نشان می دهد. این آثار همه در كارگاه قالی بافی استاد موسوی سیرت ، به یاری هنرمندان جوان ایرانی و ذوق و سلیقه استاد دنیا دیده و تكنولوژی كامپیوتری آفریده شده اند.

در واقع چند عامل اصلی را در به وجود آمدن این 26 قالیچه می توان متذكر شد: اول تهیه طرح و نقشه از روی نسخه اصلی ، دوم تنظیم رنگ ها و عمل آوردن مواد رنگی گیاهی و شیمیایی روی پشم های مرغوب ، و بالاخره مهارت قالی بافان هنرمند بافنده این آثار كه به مدت پنج سال مستمر، روزانه گاه تا 12 ساعت به كار بافت قالی اشتغال داشته اند.

از نكات جالب این قالیچه ها هم زمانی امر طراحی و بافت را می توان متذكر شد. قالیچه ها حاشیه ندارند، اما یك حاشیه تشعیری با الهام از نقوش سنتی برای آن ها انتخاب شده كه هر دو قالی یك نقش مشترک دارند. در بالای حاشیه ، درون كتیبه هایی نام مجلس مربوط به آن قالیچه و نام هنرمندان آمده است.

آشنایی با موزه فرش ترکیه و فرش هایی که در آن نگهداری می شود