بیش از دو سال از آغاز روزهایی که شاخص بورس در دام ریزش‌های سنگین گیر افتاده بود می‌گذرد و همچنان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سرمایهگذاران در بازار سرمایه حفظ اصل سرمایه خود است.موضوع این است که پس از ریزش سنگین شاخص در سال99 نهادهای مالی برای جلوگیری از متضرر شدن افراد با همکاری سازمان بورس ، ابزاری را برای حفاظت از اصل سرمایه سرمایهگذاران و حفظ اصل سرمایه در بازارهای ریزشی جهت جلوگیری از متضرر شدن سرمایهگذاران به بازار سرمایه معرفی کردند.
روش‌های تضمین اصل سرمایه
با وجود نوسانات بازار سرمایه و به علاوه روندهای ریزشی که شاخص بورس در سال‌‌های اخیر با آن دست و پنجه نرم می‌کند باید دید سهامداران چگونه می‌توانند در این دوران برای حفظ اصل سرمایه در روندهای نزولی بازار سرمایه اقدام کنند، در ادامه به بررسی برخی از این راهکارها و به علاوه معرفی ابزاری برای برای حفظ اصل سرمایه سرمایهگذاران در بازار سرمایه می‌پردازیم:
خرید صندوق‌های درآمد ثابت
یکی از روش‌هایی که نه تنها اصل سرمایه را حفظ کرده بلکه سود تضمین شده به سرمایه شما تعلق خواهد گرفت صندوق‌های درآمد ثابت هستند. بزرگترین مشکلی که گریبان سهامداران در صندوق‌های درآمد ثابت را می گیرد، جاماندن از موج‌های صعودی بازار است بنابراین صندوق‌های درآمد ثابت یک گزینه برای تضمین اصل سرمایه است که سود معینی به آن تعلق می‌گیرد، البته درصورتی که بازار سرمایه وارد فاز صعودی خود شود، سرمایه‌گذار از رشد بازار بی‌بهره خواهد ماند و تنها در مواقع ریزشی برای فرد مطلوب است.
صندوق تضمین اصل سرمایه
با توجه به ویژگی‌هایی که باعث میشود صندوق‌های درآمد ثابت در مقاطع صعودی بازار از سود بازار جا بماند، ابزار جدیدتری با ویژگی‌های مطلوب بر رفع این مشکل طراحی شده است که صندوق تضمین نام دارد. اساس این نوع صندوق بر مبنای تضمین اصل سرمایه و کسب سود متناسب با موج‌های صعودی بازار سرمایه است بنابراین سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق ها به عنوان یکی از بهترین صندوق سرمایه گذاری به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی از بازار، متحمل زیان نخواهد شد و در نتیجه یکی از بهترین سرمایه گذاری می باشد. در کنار این ویژگی مطلوب سرمایه‌گذار می‌تواند در فازهای صعودی بازار متناسب با شرایط کلی بورس نیز سود دریافت کند.
صندوق تضمین از دو نوع واحد تشکیل شده است. واحدهای عادی واحد‌هایی هستند که اصل سرمایه آن‌ها تضمین شده و واحدهای ممتاز واحد‌هایی هستند که به صورت قابل معامله یا ETF در بازار سرمایه معامله می‌شوند. صندوق تضمین اصل سرمایه از نوع مختلط است و درصد سرمایه‌گذاری بین سهام و اوراق با درآمد ثابت آن 30-70 است. به این معنی که صندوق تضمین
در زمان‌هایی که مدیریت صندوق تشخیص می‌دهد می‌تواند تا 70 درصد دارایی‌های صندوق را سهام و 30 درصد مابقی را اوراق درآمد ثابت وارد کند و در مواقعی که مدیر صندوق تشخیص می‌دهد بازار روند نزولی دارد، می‌تواند دارایی‌های صندوق را تا 70 درصد اوراق با درآمد ثابت تشکیل دهد و 30 درصد مابقی را سهام بخرد.
همین امر باعث میشود که ریسک بالقوه صندوق کاهش یابد. در واقع مدیر صندوق در شرایط مختلف بازار با کم و زیاد کردن وزن سهام در پرتفوی صندوق تضمین باعث کاهش ریسک و افزایش سود صندوق میشود.
واحدهای عادی صندوق تضمین به صورت صدور و ابطال است اما سرمایهگذاران در صورتی می‌توانند از ویژگی تضمین اصل سرمایه خود استفاده کنند که دوره نگهداری واحدهای عادی آن‌ها حداقل 90 روز باشد.به طور خلاصه در صورتی که سرمایه خود را برای 90 روزه واحدهای عادی نگهداری کنند، اصل سرمایه فرد تضمین میشود.
واحدهای ممتاز در صورت رشد ارزش روز دارایی‌های صندوق تضمین، علاوه بر سود خود، از سود واحدهای عادی کارمزد دریافت می‌کنند. کارمزد جبران اصل سرمایه برای واحدهای ممتاز به صورت پلکانی محاسبه میشود تا بازدهی 20 درصد کارمزدی دریافت نمی‌شود اما برای بازدهی بین 20 تا 30 درصد کارمزد 10 درصد، برای بازدهی بین 30 تا 40 درصد، کارمزد 20 درصد و بازدهی‌های بالای 40 درصد 30 درصد کارمزد از سود واحدی‌های عادی برای واحدهای ممتاز محاسبه خواهد شد.واحدهای ممتاز به دلیل دریافت این کارمزد، در صورتی که واحد عادی در صندوق تضمین اصل سرمایه، از اصل سرمایه آن‌ها کاسته شود، باید مابه‌التفاوت ارزش روز واحد عادی با اصل سرمایه آن‌ها را پرداخت کنند.
تفاوت و شباهت صندوق‌های تضمین
در مدل‌های دیگر صندوق تضمین از جمله صندوق تضمین مفید و کیان که این صندوق‌ها نیز مختلط محسوب می‌شوند به این معنا که حداقل 30 درصد و حداکثر 70 درصد از دارایی‌های خود را در سهام و اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند نیز سازوکار ماهیتی مشابه با صندوق تضمین کاریزما که یک صندوق چندضامنی است دارد. ماهیت عملکرد این صندوق‌ها نیز به این شکل است که پس از پذیره‌نویسی واحدهای صدور و ابطالی، صندوق تاسیس شده و فعالیت خود را آغاز کرده است. در صندوق‌های تضمین اصل سرمایه تک ضامنی، آورده اولیه سرمایهگذاران توسط یک شرکت سبدگردان تضمین میشود. در این نوع صندوق‌ها شرکت سبدگردان به عنوان رکن ضامن صندوق تضمین، اصل سرمایه که در حقیقت آورده اولیه سرمایهگذاران است را تضمین می‌کند.
یکی از تفاوت‌های مهم علاوه بر تفاوت در رکن ضامن صندوق تضمین، زمان نگهداشت سرمایه است. برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها باید اطلاع داشته باشیم که دوره نگهداری واحدهای عادی صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما حداقل 90 روز است. در واقع برای اینکه سرمایهگذاران از ویژگی ضمانت سرمایه خود استفاده کنند مدت نگهداشت سرمایه آن‌ها باید 90 روز باشد.دوره نگهداشت سرمایه در سایر صندوق‌های تضمین بیشتر است. در واقع سرمایهگذاران در صندوق تضمین مفید نیز باید توجه داشته باشند که حداقل مدت سرمایه‌گذاری برای این که افراد بتوانند از خاصیت تضمین سرمایه صندوق مفید بهره‌مند شوند و اصل سرمایه آن‌ها تضمین شود 180 روز یعنی دو برابر زمان نگهداشت در صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما است که این مورد یکی از مزایای صندوق تضمین کاریزما به حساب می‌آید. در صندوق کیان نیز حداقل مدت سرمایه‌گذاری برای بهره‌مند شدن از خاصیت تضمین اصل سرمایه صندوق تضمین 365 روز است.
در حال حاضر سه صندوق تضمین اصل سرمایه در بازار سرمایه ایران وجود دارد. اولین صندوق تضمین، صندوق تضمین اصل سرمایه کاریزما است. این صندوق دارای دو نوع واحد عادی(صدور و ابطال) و ممتاز که با نماد ضمان در بازار بورس قابل معامله هستند است. مهم‌ترین مزیت واحدهای عادی صندوق تضمین، حفظ اصل سرمایه در برابر روزهای منفی بازار است علاوه بر این جا نماندن از رشد بازار در مواقع صعود است.مزیت اصلی واحدهای ممتاز که ریسک تضمین اصل سرمایه واحدهای عادی را می‌پذیرند، کسب سود اهرمی در بازار سرمایه است. در واقع هرچه بازار بازدهی بالاتری داشته باشد، صندوق تضمین نیز سود بیشتری کسب کرده و متناسب با این سود واحدهای ممتاز هم بیش از بازدهی صندوق، کسب سود می‌کنند.
در زمان فعلی شاید تنها راهکار حفظ اصل سرمایه، صندوق‌های درآمد ثابت باشد و این صندوق‌ها می‌توانند اصل سرمایه افراد سرمایه‌گذار را حفظ کنند اما به دلیل ماهیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت که نمی‌توانند در سبد خود درصد بالایی سهام داشته باشند و در روزهایی که بازار سرمایه روند صعودی دارد، این صندوق‌ها از این روند جا می‌مانند. بنابراین دغدغه اصلی بسیاری از سرمایهگذاران این است که چگونه می‌تواند هم از بازدهی بازار استفاده و هم اصل سرمایه خود را حفظ کنند.
صندوق تضمین اصل سرمایه بهترین راه برای حفظ اصل سرمایه و کسب بازدهی متناسب با بازار سرمایه است.
