به دلیل وجود مدیریت بسیار قدرتمند نتانیاهو بر ائتلاف راست-مذهبی که ریاست اش با خود نتانیاهو هست، از هدر رفتن آراء در بلوک نتانیاهو به شدت جلوگیری شده است.
ساعدنیوز: انتخابات پارلمانی اول نوامبر در سرزمین های اشغالی در حالی برگزار شد که به نظر می رسد، بار دیگر شاهد بازگشت آقای نتانیاهو به قدرت خواهیم بود. این انتخابات در چه شرایطی برگزار شد و چه نتایجی به دست آمده است؟
دکتر منصور براتی: همان طور که اطلاع دارید، دیروز ما شاهد پنجمین انتخابات پارلمانی پیاپی طی چهار سال اخیر در اسرائیل بودیم. این انتخابات در واقع به علت بروز یک بن بست در سپهر سیاسی اسرائیل برگزار شد. دلیل اصلی بروز این بحران سیاسی هم چیزی نبود جز شخص نتانیاهو!
در واقع، در طول سالهای گذشته نتانیاهو رفتار سیاسی خودش را به نوعی تنظیم کرد که بسیاری از احزاب دیگر را در اسرائیل از خودش راند. همین مسأله باعث شد که بسیاری از سران احزاب با او همکاری نکنند. قبل از انتخابات نیز شاهد این بودیم که سران احزاب مختلف اعلام کردند که با نتانیاهو وارد ائتلاف نخواهند شد.
به دلیل همین شکافی که در سپهر سیاسی اسرائیل به وجود آمده، شاهد این هستیم که چندین انتخابات پشت سر هم برگزار شده و انتخابات روز اول نوامبر 2022 ادامه همان بن بست بود.
اما نتایج به نحوی رقم خورد که به نظر می رسد تا حد زیادی این بحران دست کم در کوتاه مدت خاتمه یافته است. راه برای تشکیل کابینه و به قدرت رسیدن یک ائتلاف اکثریتی هموار شده است.
در حالی که 97 درصد آراء عادی شمرده شده، و از آراء ویژه یا دوپاکتی (آراء سربازان، زندانیان، زندانبانان، و مأمورهای دیپلماتیک) که نزدیک به 500 هزار تا هست حدود 80 هزار تا شمرده شده، نتایج از آن حکایت دارد که جناح نتانیاهو موفق شده 65 کرسی را از آنِ خودش بکند.
طبق قوانین اسرائیل، برای تشکیل کابینه 61 کرسی مورد نیاز است و با توجه به کسب 65 کرسی، به نظر می رسد که نتانیاهو از حاشیه امنیت لازم برای تشکیل کابینه برخوردار است و در تشکیل کابینه با مشکلی مواجه نخواهد بود. برخلاف نظرسنجی ها که حاکی از احتمال کسب 60 کرسی توسط حزب لیکود، نتانیاهو توانست با کسب 65 کرسی، مخالفان خودش را با 55 کرسی شکست دهد.
اما خُب ما باید یک مسأله را در نظر بگیریم. از تجمیع آرای دو طرف، به این نتیجه می رسیم که میزان آرای دو طرف برابر است. به عبارت دیگر، همان چیز که نظرسنجی ها به ما نشان می دادند، تقریباً درست است. اما به دلیل عدم وجود یک مدیریت قوی در جناح مقابل نتانیاهو و از سوی دیگر، به دلیل وجود مدیریت بسیار قدرتمند نتانیاهو بر ائتلاف راست-مذهبی که ریاست اش با خود نتانیاهو هست، از هدر رفتن آراء در بلوک نتانیاهو به شدت جلوگیری شده است.
ولی در عین حال، حدود 300 هزار تا از آرای جناح مقابل هدر رفت. این اتفاق چطور رخ داد؟ در قوانین انتخاباتی اسرائیل یک قاعده داریم به نام "آستانه انتخاباتی". آستانه انتخاباتی 3.25 درصد است. یعنی احزابی که در انتخابات شرکت می کنند اگر به اندازه کسب یک کرسی رأی بیاورند، هیچ کرسی به آنها داده نمی شود؛ کرسی دوم هم همینطور است؛ کرسی سوم هم همین طور است؛ یک حزب باید حداقل 3.25 را رأی بیاورد تا بتواند وارد پارلمان شود. معمولاً 3.25 کرسی معادل 4 کرسی خواهد بود.
در بین احزاب جناح مخالف، با توجه به آرای شمرده شده، دو حزب میرتس و یک حزب عربی بلد، در حدود حد نصاب باقی ماندند، و نتوانستند به حد نصاب برسند. حزب مریتس 3.18 رأی آورده و نزدیک است به حد نصاب، ولی به احتمال فرآوان از ورود به پارلمان بازخواهد ماند حزب بلد هم با حدود 3 درصد، 25 درصد فاصله دارد تا حد نصاب انتخاباتی و به دلیل این که این دو حزب در چنین وضعیتی قرار گرفته اند و هر کدام تقریباً 150 هزار رأی دارند، و به دلیل این که این آراء به خاطر قرار گرفتن زیر حد نصاب نمی تواند در پارلمان کرسی داشته باشد، در واقع به اندازه 8 کرسی رها می شود و این 8 کرسی به احزاب اول می رسد. طبیعتاً از این 8 کرسی، 4 کرسی به نتانیاهو می رسد و 4 کرسی دیگر در میان احزاب مخالف نتانیاهو تقسیم می شود.
اما به طور مشخص اگر حزب مریتس و بلد می توانستند به حدنصاب برسند، در حدود 4 کرسی از کرسی های نتانیاهو کاسته می شد و ما شاهد این می بودیم که نتانیاهو در بهترین حالت می توانست 61 کرسی را به دست بیاورد. احتمال این وجود داشت که در حقیقت شاهد 60 کرسی در برابر 60 کرسی باشیم و کرسی ها مساوی تقسیم شود.
این سؤمدیریت به وجود آمده در حزب مخالف نتانیاهو، و عدم توانایی لاپید نخست وزیر دولت فعلی و رهبر جناح مخالف، در هماهنگ کردن بخش های مختلف ائتلاف، تأثیر بسزایی در پیروزی نتانیاهو داشت. اگر حزب کارگر و مریتس یک فهرست مشترک را می دادند و ائتلاف می کردند، قطعاً در این وضعیت نبودند و حزب مریتس هم می توانست وارد کنست شود.
در بین احزاب عربی هم همین موضوع صادق بود. در این دوره شاهد سه فهرست عربی در انتخابات شرکت کردند. حزب بلد از فهرست مشترک عربی جدا شد و حزب رعم هم جدا شده بود. الان حزب بلد حدود 3 درصد از آرای عربی را به هدر می رفت. اگر فرض کنیم که ائتلافی میان بلد و فهرست مشترک عربی شکل می گرفت، نزدیک به 3 کرسی به آورده های این ائتلاف اضافه می شد. و همین مسأله باعث می شد که تا حد زیادی از پیروزی نتانیاهو جلوگیری شود.
دولتی که نتانیاهو تشکیل خواهد داد، تندروترین و راست گراترین دولت تاریخ اسرائیل خواهد بود. این دولت با حضور حزب راست گرای افراطی صهیونیسم مذهبی در حقیقت شکل خواهد گرفت.
ساعدنیوز: با توجه به تقابل راهبردی اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران و تجربه های گذشته در دوره آقای نتانیاهو، در دوره جدید حضور نتانیاهو در قدرت سطح تقابل تهران و تلاویو چگونه خواهد بود و اساساً بازگشت راستگرایان به قدرت در سرزمین های اشغالی چه تأثیراتی در منطقه خواهد داشت؟
دکتر منصور براتی: در مورد تأثیر بازگشت نتانیاهو به قدرت، باید توجه کنیم که این بازگشت به معنای افزایش تنش ها با جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. البته شکست احتمالی نتانیاهو به این معنا نبود که میزان تنش اسرائیل با جمهوری اسلامی کم می شد یا به سمت صلح حرکت می کردیم.
اما نتانیاهو خواستار سطح بالاتری از تنش است و احتمالاً به همین سمت و سو حرکت خواهد کرد. بنابراین، باید به این نکته توجه داشته باشیم که سطح تقابل اسرائیل و جمهوری اسلامی در دوران نتانیاهو به سمت سطوح استراتژیک تر نیل پیدا خواهد کرد. درگیری با محور مقاومت تشدید خواهد شد و در کنار آن، سیاست خرابکاری، ترور و عملیات سایبری که در دستور کار دولت لاپید و بنت قرار داشت، شدت خواهد گرفت.
علاوه بر این، در دوره نتانیاهو شاهد تقابل جدی میان اسرائیل و حزب الله لبنان خواهیم بود و حتی این احتمال وجود دارد که توافق اخیر دریایی لبنان و اسرائیل زیر سؤال برود. البته با توجه به این که آمریکایی ها میانجی این توافق دریایی هستند، احتمال رخ دادن این موضوع کم است.
موضوع دیگری که باید مورد اشاره قرار بگیرد، دولتی که نتانیاهو تشکیل خواهد داد، تندروترین و راست گراترین دولت تاریخ اسرائیل خواهد بود. این دولت با حضور حزب راست گرای افراطی صهیونیسم مذهبی در حقیقت این اتفاق خواهد افتاد. ما از الان می بینیم که در دنیا نسبت به ورود اعضای این حزب به دولت هشدار می دهند. حتی متحدان غربی آمریکا نسبت به این موضوع هشدار می دهند؛ اتحادیه اروپا و حتی در خود آمریکا سیاستمداران نسبت به این موضوع هشدار میدهند. گروه های یهودی آمریکایی نیز نسبت به این موضوع نگران هستند و مایل نیستند که افرادی مانند ایتامار بن گویر و بتسلائل اسموتریچ وارد دولت بشوند و بخواهند در دولت اسرائیل نقش وزارتی داشته باشند.
این مسأله باعث خواهد شد که میان متحدان غربی اسرائیل و دولت تلاویو اختلافاتی به وجود بیاید و اگر لاپید می توانست برنده انتخابات باشد یا به نحوی در قدرت باقی بماند، متحدان غربی اسرائیل در اروپا و نیز دولت آقای بایدن با لاپید ارتباط بسیار خوبی داشتند. این شکاف به وجود نمی آمد. این شکاف با حضور نتانیاهو در قدرت ممکن هست اتفاق بیفتد.
مسأله بعدی که نیاز هست در اینجا مورد تأکید قرار بگیرد این است که دولت لاپید در یک سال گذشته تا حدی به صورت نیم بند حرکت کرده بود به سمت مناسبات بهتر با تشکیلات خودگردان فلسطین؛ این برخلاف سیاست نتانیاهو بود و با بازگشت نتانیاهو به قدرت، سیاست پیشین تشدید خواهد شد. نتانیاهو تلاش خواهد کرد که تشکیلات خودگردان را از معادلات تا حد زیادی حذف کند. این مسأله هم مسأله بسیارمهمی خواهد بود.
در طول یک سال گذشته با حضور لاپید و لیبرمن، قوانین بیشتر رنگ بوی سکولاریستی به خود گرفته بود و دولت جدید تلاش خواهد کرد تا این موضوع اصلاح شود.
ساعدنیوز: دولت آتی به رهبری آقای نتانیاهو چه شکل و شمایلی خواهد داشت و صهیونیست های افراطی مذهبی در دولت آینده بر چه وزارتخانه هایی مسلط خواهند شد و این موضوع چه تأثیری بر زندگی فلسطینان می تواند داشته باشد؟
دکتر منصور براتی: در مورد شکل و شمایل دولت نتانیاهو باید بگوئیم که ما چهار حزب را داریم که برای تشکیل دولت ائتلاف خواهند کرد. یکی از این احزاب خود حزب لیکود به ریاست نتانیاهو است که بخش اعظم وزارتخانه ها را اشغال خواهد کرد. حزب صیهونیسم مذهبی که 14 کرسی به دست آورده است و سومین حزب موفق در انتخابات اسرائیل قلمداد می شود و برای اولین بار است که راست افراطی چنین موقعیتی را در اسرائیل به دست آورده است؛ بخش مهمی از دولت را به خودش اختصاص خواهد داد. احتمالاً آقای اسموتریچ وزیر دفاع و بن گویر وزیر امنیت داخلی و رئیس پلیس اسرائیل در دولت نتانیاهو خواهند بود.
در نتیجه این اتفاقات، مدل برخورد اسرائیلی ها با عرب های ساکن اسرائیل و فلسطینی ها بسیار شدیدتر از دوران لاپید و بنی گانتس خواهد بود. در حقیقت، با حضور دو حزب مذهبی در قدرت ما شاهد مذهبی تر شدن قوانین در اسرائیل خواهیم بود. در طول یک سال گذشته با حضور لاپید و لیبرمن، قوانین بیشتر رنگ بوی سکولاریستی به خود گرفته بود و دولت جدید تلاش خواهد کرد تا این موضوع اصلاح شود.
وزارتخانه های کشور، بهداشت، و دادگستری در اختیار مذهبی ها قرار خواهد گرفت و این مسأله ممکن است باعث مذهبی شدن قوانین در این حوزه ها شود.
مسأله دیگری که بر آن تأکید شده این است که جناح راست که به قدرت رسیده در حال حاضر فرصت بینظیری را به دست آورده برای این که قاعده برتری دیوان عالی بر پارلمان در اسرائیل را خنثی بکند. در حال حاضر، اگر پارلمان قانونی را وضع کند، و دیوان عالی احساس کند که این قانون با روح قوانین پایه ای اسرائیل در تضاد است، می تواند آن قانون را لغو کند و راستگرایان این را میراث دوره حضور چپ ها در قدرت در اسرائیل می دانند. اعضای حزب لیکود اعلام کردند که اولین تصمیمی که ائتلاف خواهد گرفت، لغو این وضعیت و برتری دادن به پارلمان در برابر دیوان عالی خواهد بود.
** این گفتگو توسط دکتر بیت الله ندرلو دبیر تحریریه ساعدنیوز تهیه شده است.
رمزگشایی از توافق دریایی لبنان و اسرائیل؛ از عقب نشینی اسرائیل تا ایجاد زمینه برای عادی سازی
