بیوگرافی و زندگی شخصی و اجتماعی مهدی بازرگان و همسرش + فیلم و عکس های جذاب و دیدنی

زندگی سیاسی و اجتماعی مهدی بازرگان

مهدی بازرگان تبریزی (1286 – 30 دی 1373) سیاستمدار ایرانی بود که از 1357 تا 1358 به‌عنوان چهل و یکمین نخست‌وزیر ایران فعالیت کرد. او عضو جبهه ملی ایران، از مؤسسین حزب نهضت آزادی ایران، استاد دانشگاه، پژوهشگر قرآن، و از 1359 تا 1363 نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی بود. او نخستین دانشیار دانشگاه تهران بود و مدتی بعد استاد و به مدت شش سال رئیس دانشکده فنی دانشگاه تهران شد.

بازرگان با تشکیل دولت محمد مصدق وارد فعالیت سیاسی شد. وی به عنوان معاون وزیر فرهنگ کابینه اول مصدق و سپس توسط مصدق در جریان ملی شدن صنعت نفت به‌عنوان رئیس هیئت خلع ید در صنعت نفت انتخاب شد. پس از کودتای 28 مرداد، فعالیت‌های سیاسی بازرگان گسترش یافت. وی به همراه سید رضا زنجانی داریوش فروهر و سید محمود طالقانی اقدام به تأسیس نهضت مقاومت ملی کردند. بازرگان به همراه اللهیار صالح، باقر کاظمی، غلام‌حسین صدیقی و کریم سنجابی، از مؤسسان جبههٔ ملی دوم بود و کمی بعد با تأیید مصدق و با همراهی یدالله سحابی و طالقانی اقدام به تأسیس نهضت آزادی کرد.

دولت مصدق و کودتا

کریم سنجابی وزیر فرهنگ دولت اول مصدق، بازرگان را به سمت معاون خود تعیین کرد و فعالیت سیاسی بازرگان از آن زمان شروع شد. منصبی که برای بازرگان زیاد طول نکشید چون کمی بعد مصدق او را به سمت رئیس هیئت مدیره خلع ید از شرکت نفت ایران و انگلیس به آبادان منصوب کرد تا این تأسیسات را در کنترل بگیرد. بازرگان بعد از مدتی به دلیل اختلافاتی که با حسین مکی داشت، استعفا کرد. پس از آن ریاست شرکت آب و فاضلاب تهران را بر عهده گرفت و و موفق شد نخستین شبکه لوله‌کشی آب را در تهران احداث کند.

نهضت مقاومت ملی

پس از کودتای 28 مرداد بازرگان به همراه شاپور بختیار و سید رضا زنجانی اولین افرادی بودند که به مخالفت پرداخته و اقدام به تأسیس نهضت مقاومت ملی کردند.

بازرگان در سال 1334 و در پی شناسایی چاپخانه مخفی نهضت مقاومت ملی توسط فرمانداری نظامی تهران، همراه چند تن دیگر به زندان افتاد.

جبهه ملی دوم

جبهه ملی دوم در روز 23 تیرماه 1339 توسط یک هیئت مؤسس 35 نفری شامل سید باقر کاظمی، اللهیار صالح، غلامحسین صدیقی، کریم سنجابی، سجادی، مهدی آذر، اصغر پارسا، ادیب برومند، مهدی بازرگان، کاظم حسیبی، احمد زیرک‌زاده و محمود طالقانی تشکیل شد و روز سی‌ام تیرماه 1339 اعلامیه تشکیل جبهه ملی دوم (جبهه ملی ایران) به‌طور گسترده انتشار یافت.

تأسیس نهضت آزادی

بازرگان در کنگره 1341 جبهه ملی نیز از سوی اعضای کنگره به همراه طالقانی به صورت منفرد (به دلیل عدم تصویب عضویت نهضت آزادی) به سِمَت عضو شورای مرکزی جبهه ملی انتخاب شدند. در این دوره بازرگان و نزدیکان او در جبهه ملی موفق به دست یابی به خواسته‌های خود نبودند و شرایط جبهه ملی به‌طوری شده بود که احزاب مختلف در تصمیمات جبهه ملی دخیل نبودند. این اختلافات باعث شد تا بازرگان تصمیم گرفت مستقل از جبهه ملی عمل کند. وی در سال 1340 به همراه محمود طالقانی و یدالله سحابی، نهضت آزادی ایران را پایه‌گذاری کرد.

مصدق بعدها دربارهٔ جدا شدن نهضت آزادی از جبهه ملی در یک نامه، علت آن را عملکرد اشتباه جبهه ملی و تلاش برای غالب کردن یک حزب بر جبهه ملی دانست.

مخالفت با انقلاب سفید و محاکمه

در سوم بهمن 1341 نهضت آزادی اقدام به انتشار اعلامیه‌ای در اعتراض به انقلاب سفید نمود که با واکنش تند حکومت همراه شد و باعث دستگیری سران نهضت و عده دیگری از فعالان نهضت شد.

محاکمه بازرگان و سران و فعالان نهضت آزادی در سال‌های 1342 و 1343 به اتهام اقدام بر ضد امنیت کشور، ضدیت با سلطنت مشروطه و اهانت‌های گستاخانه به مقام شامخ سلطنت در دادگاه نظامی برگزار شد. در این دادگاه سرتیپ علینقی شایانفر وکالت او را بعهده داشت. این دادگاه پس از 31 جلسه رای به محکومیت متهمان داد و اکثر افراد به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدند. بازرگان نیز به 10 سال زندان محکوم شد. او پس از دوره کوتاهی در زندان قصر به زندان برازجان در استان بوشهر تبعید شد و در سال 1346، پس از پنج سال زندان و تبعید آزاد شد و فعالیت‌های علمی، مذهبی و اجتماعی خود را از سر گرفت.

انقلاب اسلامی

بازرگان در این دوران در تشکیل کمیسیون ایرانی دفاع از حقوق بشر و زندانیان سیاسی نقش مؤثری ایفا کرد. طبق سخنان کریم سنجابی و نیز شاپور بختیار، نامه به شاه که توسط جبهه ملی با امضای سنجابی، بختیار و داریوش فروهر منتشر شد، توسط مهدی بازرگان نوشته شده بود.

وی در جریان انقلاب 1357 تلاش زیادی برای تغییر حکومت به صورتی آرام و با همه‌پرسی داشت و حتی شاپور بختیار از طریق وی (به علت سابقه آشنایی در جبهه ملی) و عباس امیرانتظام حاضر به نوشتن استعفانامه شد و متن آن به تأیید بهشتی و طالقانی رسید و قرار شد که شخصاً با سید روح‌الله خمینی دیدار کند، اما در نهایت قضیه بی‌نتیجه ماند. شاپور بختیار در یک مصاحبه و هم‌چنین در کتاب خاطرات خود (یک‌رنگی) یادآور شد که در روزهای انقلاب در منزل علی‌اکبر سیاسی با بازرگان دیدار کرده‌است.

دولت موقت

پیشنهاد نخست‌وزیری بازرگان را هم مطهری داد، ضمن اینکه خود امام خمینی هم در پاریس همین نظر را داشت.

با پیروزی انقلاب، سید روح‌الله خمینی حکم نخست‌وزیری دولت موقت را به نام بازرگان صادر کرد. اما این دو با هم اختلاف‌هایی داشتند. اولین اختلاف دولت موقت، سر مسئلهٔ همه‌پرسی بود. ابتدا دولت موقت مطرح کرد که جمهوری دموکراتیک باید به رفراندوم گذاشته شود. بعد از این که با این حرکت، مخالفت‌هایی صورت گرفت، بازرگان آن را تصحیح کرد و از عنوان جمهوری دموکراتیک اسلامی حمایت کرد. اما سید روح‌الله خمینی اظهار داشت: فقط «جمهوری اسلامی» نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم

روی جلد مجله امید ایران در تاریخ 13 فروردین 1358: بازرگان «رای آری به جمهوری اسلامی» را در صندوق می‌اندازد، در حالی که در اندیشه «جمهوری دموکراتیک» است.

اکثر وزرای دولت بازرگان را اعضای جبهه ملی ایران و نهضت آزادی ایران تشکیل می‌دادند. از جبهه ملی، افرادی نظیر کریم سنجابی، داریوش فروهر، حسین شاه‌حسینی و غیره در کابینه او حضور داشتند.

در حالی که همفکران نهضت آزادی در مجلس خبرگان قانون اساسی در اقلیت بودند، دولت موقت، برای جلوگیری از تصویب لایحهٔ ولایت فقیه، طرح انحلال مجلس را ارائه داد، اما با واکنش شدید سید روح‌الله خمینی مواجه شد.

استعفا

در 14 آبان 1358 و درست یک روز بعد از آنکه دانشجویان پیرو خط امام، سفارت آمریکا در تهران را تصرف کردند و دیپلمات‌ها و کارکنان را گروگان گرفتند، دولت موقت با نخست‌وزیری مهدی بازرگان استعفا کرد. دولت موقت پیش از گروگانگیری هم با نزدیکان سید روح‌الله خمینی و حزب جمهوری اسلامی اختلاف نظر داشت. در 26 فروردین 58 کریم سنجابی، در اعتراض به «حکومت‌هایی که در حکومت به وجود آمده» از وزارت خارجه استعفا کرد.

فردای استعفای دولت موقت، سید روح‌الله خمینی در حکمی گفت «با اعتماد به دیانت و امانت و حسن نیت» بازرگان استعفای او را قبول می‌کند. او شورای انقلاب را مأمور اداره کشور کرد و از این شورا خواست مقدمات لازم را برای همه‌پرسی قانون اساسی، انتخابات مجلس و تعیین رئیس‌جمهور انجام دهد.

نمایندگی مجلس شورای اسلامی

بازرگان در دوره نخست مجلس شورای اسلامی، به عنوان نماینده تهران، به مجلس راه یافت. مهدی بازرگان در مجلس نطقی را ایراد کرد که طق وی با اعتراض و شعارهای تند نمایندگان طرفدار حکومت روبرو شد.این نطق که پیش از انتخابات مجلس دوم و رد صلاحیت های گسترده منتقدان حکومت انجام شد با حمله فیزیکی نمایندگان طرفدار دولت به مهدی بازرگان نیمه تمام ماند و مدتی بعد با پایان یافتن دوره اول مجلس ، تمامی نامزدهای وابسته به نهضت آزادی رد صلاحیت شده و حکومت مانع شرکت آنها در انتخابات بعدی شد.

بازرگان نیز تا پایان عمر خود در تمام دوره‌های انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ثبت نام کرد اما پس از دوره اول مجلس همواره از سوی حاکمیت رد صلاحیت می‌شد.رد صلاحیت او در انتخابات ریاست جمهوری سال 1364 برای رقابت با سید علی خامنه‌ای منجر به آن شد که برخی مراجع از جمله سید محمدکاظم شریعتمداری، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و محمدصادق روحانی انتخابات را تحریم کنند.

فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی

• مکتب متاع (1335)

• انجمن اسلامی مهندسین (1336)

• انجمن اسلامی پزشکان (1337)

• انجمن اسلامی معلمان(1338)

• انجمن اسلامی بانوان(1338)

• شرکت انتشار (1338)

• شرکت انتشارات قلم(1339)

• مجتمع فرهنگی و مسجد جامع نارمک(1339)

• هنرستان کارآموز (1341)

درگذشت

مهدی بازرگان در 30 دی 1373 در ضمن سفر درمانی، در زوریخ درگذشت و بعد از انتقال پیکر او به تهران و تشییع از مقابل حسینیهٔ ارشاد، در قم دفن شد. بنا به وصیت بازرگان، پیکرش در مقبرهٔ بیات در نزدیکی حرم فاطمهٔ معصومه و در کنار والدین و برخی از اقوامش به خاک سپرده شد. سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در پی درگذشت مهدی بازرگان پیام تسلیت صادر کرد.

آلبوم تصاویر مهدی بازرگان

فیلمی از سخنرانی مهدی بازرگان