توافق ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دیپلماتیک بعد از سال ها تقابل و درگیری در پی حمله گروه های خودسر به سفارت عربستان سعودی در تهران، یکی از اتفاقات مهم در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی ایران در سال 1401 است. این توافق به دلیل اهمیت زایدالوصفش می تواند بسیاری از معادلات منطقه ای و حتی بین المللی را تحت تأثیر قرار دهد. علی حیدری کارشناس مسائل قفقاز در یادداشتی به تبعات این توافق برای ترکیه می پردازد:
مهمترین موضوع هفته گذشته در منطقه را باید توافق ایران و عربستان بعد از 7 سال دانست که دو رقیب مهم منطقه ای بعد از جنگهای نیابتی در سوریه، عراق و بخصوص یمن وارد روند عادیسازی روابط شدند که این البته ناشی از شکست عربستان در رقابت با ایران و نیز نیاز ایران برای بهبود وضعیت منطقه ای و به تبع آن بهبود وضعیت داخلی بود. همه کشورهای منطقه از این اتفاق استقبال کردند بخصوص کشورهای عربی که از فشار این جنگ دوجانبه خارج میشدند. اما ماجرا درباره ترکیه متفاوت است.
آنکارا طی سالهای گذشته سیاست منطقه ای خود را بر قرار گرفتن در ائتلاف مقابل ایران قرارداده بود. از همکاری با عربستان در یمن و فروش تجهیزات برای این جنگ و تروریست نامیدن انصارالله، همکاری منطقه ای با اسرائیل، مشارکت در بیانیه های ضد ایران شورای همکاری خلیج فارس تا تلاش برای کنار زدن ایران در معادلات افغانستان از طریق همکاری با امارات و قطر و نفوذ آنها نزد حاکمان جدید افغانستان.
حضور دو سفیر آکادمیک و دانشگاهی ترکیه در ایران طی سالهای گذشته نیز نشان میدهد که آنکارا قصدی برای نزدیکی بیشتر با ایران در این اوضاع منطقه ای را نداشته و ترجیح میداد به جای ارتباط با کشوری که قواعد حاکم بر منطقه را به چالش میکشد، وارد رابطه با طیفی شود که هم پول دارند، هم حمایت غرب را، و هم در وضعیت نامطلوبی که ترکیه اردوغان دارد، مثل همیشه یکی به نعل یکی به میخ بزند و امتیازی از این بابت کسب کند. توافق شکل گرفته اما وضعیت را دگرگون کرد.
همانطور که عادیسازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل وضعیت را برای ترکیه تغییر داد و این کشور را از نقش و امتیاز سنتی خود به عنوان پلی بین اسرائیل و این کشورها خارج کرد. حالا ایران با عربستان به توافق رسیده، در یمن گشایشهایی شکل خواهد گرفت، بیانیه های ضد ایرانی کاهش خواهد یافت و در سوریه، یمن، بحرین و حتی افغانستان موقعیت ایران بهتر از قبل خواهد شد.
در این بین، ترکیه دیگر نمیتواند مطاعی که در اختیار دارد(قدرت نظامی و سیاسی منطقه ای) را با قیمت بالا به کشورهای عربی و حتی اسرائیل و آمریکا بفروشد. سیاست ترکیه در قبال منطقه و حتی دنیا، فروش موقعیت ژئوپلتیک، سیاسی و نظامی به بالاترین قیمت است.
این تجارت در محیطهای مبهم و تنش آلود رونق بیشتری دارد و زمانیکه شرایط به حالت عادی بازگردد، منافع ترکیه متاثر میشود. بر همین اساس نباید آنکارا را به اندازه پایتختهای عربی مانند بغداد، منامه، مسقط، ابوظبی و حتی بیروت، خوشحال از این اتفاق دانست.
