چرا بعضی ها به عالم و آدم حسادت می کنند؟

حسادت واکنشى هیجانى است که از قریب دو سالگى آغاز مى‏شود و با رشد کودک، ممکن است تا بزرگ‏سالى ادامه یابد.حسادت ‏درکودک، پاسخى طبیعى‏ است. کودکان در ابتدا، از احساسات درونى خویش(حسادت) و علل پیدایش و پیامدهاى آن در رفتار خود،آگاهى زیادى ندارند و نمی‏دانند که چرا رفتارهاى آنان تغییر کرده است.ولى با رشد عقلى و در بزرگ‏سالى ، این‏گونه رفتارها آگاهانه میشود .بى ‏تردید ذهنیت‏هاى نادرست، سلامت روان را برهم مى‏زند. یکى از ذهنیت‏هاى نامطلوب، «حسادت‏» است.حسود بودن، ژنتیکی نیست بلکه آموختنی است و خانواده ای که دائما در حال قیاس کردن خود ، زندگی و فرزندانشان با دیگران هستند،قطعا کودکانی حسود تربیت می کنند. خانواده ها برای مقابله با حسادت می توانند با ارضای نیازهای عاطفی و محبت به فرزندشان مانع ایجاد کمبودهای عاطفی و نیازهای معنوی برآورده نشده آنان شوند.

حسادت چیست ؟

حسادت از هیجانات طبیعی است و زمانی به وجود می آید که شخص احساس کند آنچه دارد کمتر از چیزی است که باید داشته باشد. حسادت از عزت نفس پایین فرد ناشی می شود که باعث می شود خود را با دیگران مقایسه می کند.اگر حسادت طبیعی باشد در آن افراد می تواند خود را با شرایط و موقعیت جدید وفق دهد امّا در برخی موارد، میزان حسادت شدّت می گیرد و شروع به منحرف کردن فکر فرد می کند و از جنبه محافظتی خارج شده و جنبه مخرّب به خود می گیرد.این نوع حسادت، غیرعادی یا نا به هنجار است و روان پزشکان آن را حسادت بیمارگونه می نامند.

حسادت از دیدگاه روان شناسی

حسادت نتیجه آن است که فرد احساس آشفتگی ، ضعف و ناتوانی ، پوچی ، آسیب پذیری و ترس شدید می کند . انسان حسود ، علاوه بر این که آنچه دیگری دارد می خواهد ، آرزو و خواسته او این است که طرف مقابلش اصلاً آن چیز را نداشته باشد و از ناراحتی و نداری شخص مورد نظرش احساس رضایت می کند . انسان حسود پشت سر دیگران ، حرف می زند ، با غیبت از فرد ، او را ترور شخصیت می کنند . حسادت رفتار و عملی است که فرد در مقابل عدم موفقیت در رقابت با دیگران ، از خود نشان می دهد . گاه این رقابت های خواسته یا ناخواسته در کنار نقص تربیتی در کودکان و نوجوانان باعث به وجود آمدن حسادت شده و در درون آنها ریشه می دواند و همه ی عمر آنان را آزار می دهد .
در خانواده هایی که بین فرزندان خود تبعیض قائل می شوند و در این کار زیاده روی می کنند ، فرزندان آنان به آسیب پذیری حاد دچار شده و به حسادت شدید می رسند ، آنان حالتی جبران کننده و تلافی جویانه می گیرند و علاقمند هستند آنچه دیگری دارد از او بگیرند و او را از داشتن آن چیز یا موقعیت محروم کنند . حسادت یکی از آن احساساتی است که در شکاف های تاریک قلبمان کمین کرده و در نامناسب ترین موقعیت ها ظاهر می گردد .
انسان همواره علاقه مند به پیشرفت و تکامل بوده و هست . ضمیر ناخودآگاه انسان هایی که روان آنها پرورش کامل نیافته است ، به این نقص آگاه بوده و برای پوشاندن آن تلاش می نماید و چون در اثر ضعف و خود کم بینی قادر به تکمیل خود نیست ، پیشرفت و موفقیت اطرافیان را مورد حمله قرار می دهد و تمام توان خود را برای از بین بردن آن به کار می گیرد . حسادت به خود فرد و هم به اطرافیانش آسیب می رساند .

حسادت از دیدگاه جامعه شناسی

در این مبحث دلایل زیاد به همراه شواهد زیادتری برای اثبات وجود این روحیه ی مخرب در جامعه می توان ارائه کرد . کمی دقت و تامل بیشتر در رفتار خودمان و تعدادی از اطرافیانمان ما را به زودی با این واقعیت تلخ رو به رو خواهد کرد . هرگاه کمبودی در خود احساس کنیم سعی را بر این می گذاریم که آن را رفع کنیم . حالا اگر به هر دلیل نتوانستیم این کمبود را برطرف کنیم (که البته ملاک درک این کمبود مقایسه با دیگران است) ، یکی از راه های مقابله ی منفی با آن جلوگیری از رفع کمبود های دیگران است . این است که اگر بخواهیم ارضا شویم و فرقی نمی کند در هر زمینه ای که موفق نشدیم ، چون معیار موفقیت معمولا از معدل موفقیت های جامعه ساخته می شود ، اگر دیگران کم بیاورند ، مفهوم دیگرش این است که من زیاد آورده ام !!
هر یک نفری که از دور و اطراف من وضع مالی اش خوب شود ، وضع اجتماعی اش خوب شود ، بلافاصله بعد از خو و خانواده اش من شاد می شوم ؛ چون حتی اگر سهمی از آن مستقیما به من نرسد دیگر خیالم راحت است که از من پول قرض نخواهد کرد و یا به علت شرایط اجتماعی بهترش اگر به من کمکش نرسد دیگر نباید دلواپس بیچارگی های خود و زن و بچه اش باشم ، که این خودش آرامش کمی نیست . آرزو می کنم یک روزی بشود که اکثریت ما بتوانیم با این استدلال ریاضی بسیار ساده خود را قانع کنیم که اگر دوستمان، آشنایان و شهروندان ما وضعشان بهتر بشود، مطمئنا سودش غیر مستقیم و حتی اندک به ما هم می رسد و ضررش هرگز !
این بحث ، بحث فردی قضیه است ولی وقتی در سطح جامعه نگاهی وسیع تر بیندازیم ، می بینیم حسودی تبعات بزرگ تر و وحشتناک تری از خود به جا می گذارد که تبعات آن همه جا را فرا می گیرد . اگر حسادت جمعی بستر مناسب را ایجاد نکند حسادت های فردی هرگز نمی توانند در این سطح و با این قدرت اثرگذار باشند .

انواع حسادت

حسادت یک حس آزاردهنده است که آثار روانی، رفتاری و اجتماعی تخریب کننده ای برای خود فرد و دیگران دارد . در ادامه مطلب انواع حسادت را بررسی میکنیم.

حسادت طبیعی

حسادت نیز مانند بسیاری از هیجانات دیگر، تا حدی طبیعی است و حتی می تواند به حفظ روابط کمک کند. فردی که دچار حس طبیعی حسادت است در شرایطی مانند اینکه همسر یا دوستش را با کس دیگری ببیند، دوستش او را به خاطر کس دیگری کنار بگذارد و یا کودک دیگری در خانواده مورد محبت و علاقه بیشتری قرار داشته باشد ممکن است دچار حس حسادت شود اما این فرد می تواند خود را با شرایط و موقعیت سازگار کند و به زندگی عادی خود ادامه دهد. حسادت خفیف در روابط عاشقانه حتی، عواطف را افزایش داده و روابط را قوی تر و پرشورتر می کند و می تواند انرژی مثبتی در رابطه ایجاد کند، زوج را به قدردانی از یکدیگر تشویق می کند و آنها را به کوشش برای جلب رضایت و ایجاد حس ارزشمندی در یکدیگر وامی دارد.

بیماری حسادت

وقتی میزان حسادت زیاد شود، شروع به منحرف کردن فکر فرد می کند و جنبه مخرب به خود می گیرد. این نوع حسادت، غیرعادی یا نابهنجار است و روان پزشکان آن را حسادت بیمارگونه می نامند. حسادت بیمارگونه در برخی موارد حاد ممکن است به خشونت و حتی مرگ بینجامد. حسادت بیمارگونه به دو شکل وجود دارد:

حسادت وسواسی

در حسادت وسواسی، فرد دارای افکار شدید و تکرار شونده ای مبنی بر روراست نبودن یارش است و حتی اگر به این افکار واقعا معتقد نباشد اما نمی تواند فکر کردن درباره آن را متوقف کند و در اکثر مواقع این حسادت عاشقانه باعث به هم خوردن رابطه می شود.

حسادت روان پریشانه

این نوع حسادت خطرناک تر و حادتر است. افرادی که از حسادت روان پریشانه رنج می برند کاملا مطمئن هستند که یارشان به آن ها خیانت می کند و حتی عقیده دارند که شواهدی نیز برای خیانت یارشان وجود دارد، با اینکه در واقع شاهدی دال بر آن وجود ندارد. حسادت روان پریشانه کمتر از حسادت وسواسی شایع است و ممکن است به علت اختلالات دیگری چون اسکیزوفرنی، افسردگی، سومصرف مواد، زوال عقل و ناتوانی جنسی به وجود آید.

حسادت بیمارگونه باید توسط متخصص روانشناسی یا روانپزشک درمان شود. مردم غالبا باور ندارند که حسادت، در شکل حادش، یک نوع اختلال ذهنی است و از دریافت کمک خودداری می کنند. در این موارد ممکن است آن ها را حتی به اجبار تحت درمان قرار داد.

حسادت در انواع مختلفی از روابط ممکن است بروز کند

• دوستی
• رابطه با جنس مخالف
• رابطه با همجنس
• رابطه بین اولیاء و فرزندان
• رابطه بین خواهر و برادرها
• رابطه بین اعضای خانواده

حسادت در چه کسانی شایع تر است؟

• افرادی که توانمندی های خودشان را دست کم می گیرند.
• افرادی که خودشان را توانا می دانند و به موقعیت والای دیگران غبطه می خورند.
• افراد هم سطح و هم طبقه.
• افرادی که پایگاه اجتماعی نزدیک تر دارند.

تفاوت حسادت با غبطه

حسادت کاملا با غبطه متفاوت است. حسادت یعنی دوست دارید هم چیز را بیشتر از دیگران داشته باشید، اما غبطه به این معنا است که دوست دارید همانند دیگران موفق باشید.

علل اصلی و رایج حسادت

حسادت یکی از احساسات پیچیده انسان ها است و این حس نسبت به نوع تفکر افراد علل مختلفی دارد.

حس ناامنی

ناامنی شایع ترین علت حسادت در اغلب افراد است، اینگونه افراد دچار خود کم بینی هستند که به عزت نفس ضعیف یا پایین آن ها اشاره می کند.به عنوان مثال، اطمینان ندارند که خوب و با ارزش هستند و می توانند افرادی را در طول زمان به خود علاقه مند کند.مهم است توجه داشته باشید که ناامنی معمولا در مردان و زنان مطلق نیست. به عبارت دیگر، یک زن ممکن است باهوش و در کار خود قوی باشد، با این حال حسادت در رابطه عاشقانه او ظاهر می شود.

وسواس فکری

برخی افراد وجود دارند که مغز آنها معمولا بیش از حد کار می کند و همیشه نگرانی های جدید می سازد.از آنجا که این سبک تفکر آسیب زا است، گرایش به تفکر زیاد و وسواس فکری در مورد مسائل به ناچار به هر یک از روابط رمانتیک او رسوخ می کند.

شخصیت پارانوئید

همه ی مردان و زنان حسادت دارند، اما حسادت آن ها در واقع ناشی از رویکرد کلی پارانوئید در بسیاری از مسائل زندگی است.در حالی که پارانویا در انتهای این طیف شکل اسکیزوفرنی پارانوئید را می گیرد، اکثر افراد بدبین به سمت انتهای این طیف قرار می گیرند.بسیاری از مردان و زنان دارای برخی ویژگی های پارانوئید هستند، اما به اندازه کافی شدید نیست که بتوان اختلال پارانوئید را به آنها نسبت داد.مردان و زنان با پارانوئید ملایم یا متوسط به سختی به دیگران اعتماد می کنند و اغلب نیت بد خواهانه به انگیزه های دیگران را استنتاج می کنند.

احساس ترس

حسادت از احساس ترس نشأت می گیرد، زمانی که احساس خطر می کنید، دو راه دارید از عامل آن فرار می کنید و یا به مبارزه می پردازید.این مبارزه گاهی به شکل حسادت ورزیدن خود را نشان می دهد و افراد حسود به دلیل اینکه دیگران نسبت به آنان برتری نداشته باشند به تخریب دیگران پرداخته و زیر پایشان را خالی می کنند.

احساس بی ارزشی و عدم اعتماد به نفس

به خطر افتادن حس ارزشمندی از مهم ترین محرک احساس حسادت در افراد است.وقتی که احساس بی ارزشی می کنید، حسادت درون شما به وجود می آید و فکر می کنید با چیزهایی که دیگران دارند، تبدیل به فردی موفق، ارزشمند و دوست داشتنی می شوید.

چطور متوجه شوید فردی حسود است یا خیر ؟

حسادت می تواند به روش های مختلفی خود را نشان بدهد.یک فرد حسود ممکن است:

• بی توجهی نسبت به فرد مقابل را از خود نشان دهد.
• سعی می کند شما را به زمین بزند و به دیگران بگوید که وقت خود را با شما نگذرانند.
• بدون هیچ دلیلی از صحبت کردن با شما گریزان است.

شناخت و درك حس حسادت

حس حسادت، اگر به ندرت و بسته به موقعيتهاي خاص به سراغ ما بيايد، حسي طبيعي است و ميتواند در يك رابطه، مثبت هم واقع شود. اما اگر حسادت شديد و نامعقول شود به مخربترين عوامل براي رابطه دوستانه و عاشقانه تبديل ميشود. آثار حسادت را مي توان به 4 گروه زير تقسيم کرد:

آثار رواني

تاثيري که بر حالات رواني و خلق و خوي فرد تاثير مي گذارد و در او به صورت يک عقده ظاهر مي شود.

آثار رفتاري

شخص را وادار به صدمه زدن مي کند؛ مانند بدگويي، افترا، گروکشي اطلاعات، چوب لاي چرخ گذاشتن. حسادت آن بخش فعال روان را که هميشه آماده آزاررساني و تجاوز به حقوق ديگران است، تقويت مي کند.

آثار ذهني

حسادت مانند هر احساس منفي ديگري، انرژي اي از خود ساطع مي کند که ديگران نسبت به آن بي تفاوت نمي مانند.

آثار اجتماعي

اين آثار معمولا باعث مي شود فرد منفور شود. حسادت چگونه از عشق محافظت ميكند.
حس حسادتي كه خفيف و به ندرت بروز كند، به زوجي كه در يك رابطه عاطفي باشند يادآوري ميكند كه اسير روزمرگي نشده و نگذارند روابطشان فاقد شيريني و ابراز توجه و علاقه روزهاي ابتداي آشناييشان شود. حسادت خفيف زوج را به قدرداني از يكديگر تشويق ميكند و آنها را به كوشش براي جلب رضايت و ايجاد حس ارزشمندي در يكديگر واميدارد. حسادت، عواطف را افزايش داده و روابط عاشقانه را قويتر و پرشورتر ميكند. حسادت در اندازه هاي كوچك و قابل كنترل ميتواند انرژي مثبتي در رابطه باشد اما با شدت يافتن و غير منطقي شدن، ماجرا به كلي تغيير خواهد كرد.

چرا بعضی ها از عاشق شدن می ترسند؟