دولت ترامپ که برجام را توافق بد تعبیر می کند، ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۸ رسما از این توافق خارج شد به این امید که با خروج یکجانبه واشنگتن، این توافق بلافاصله از هم خواهد پاشید و ایران و دیگر اعضای برجام نیز از آن خارج خواهند شد.
این خواسته کاخ سفید اما تاکنون محقق نشده و نشست روز سه شنبه هفته گذشته شورای امنیت نیز حکایت از آن دارد که سایر کشورهای امضای کننده برجام از جمله چین، روسیه، آلمان، انگلیس و فرانسه به دلیل منافع فراوانی که برجام برای آنها داشته و خواهد داشت، همچنان خواستار حفظ این توافق هستند.
نشست هفته گذشته بررسی قطعنامه ۲۲۳۱ در شورای امنیت تبدیل به تقابل خواست جهانی چندجانبه گرایی، همکاری های منطقه ای و بین المللی و تامین منافع اقتصادی ایرانیان در برابر ایران هراسی و قلدرمآبی آمریکا شد.
اذعان بسیاری از مقامات عالی جهان از جمله مقامات عالی تروئیکای اروپایی امضا کننده برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) به فواید بی نظیر برجام در عرصه های اقتصادی-امنیتی در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی ، خود یکی از دلایل محکم دال بر اهمیت برجام به عنوان عنوان شکاهکار دیپلماسی قرن است؛ شاهکاری که بعد از سال های تلاش دیپلماتیک بر سر یک میز مذاکره سخت تحقق یافت، میزی که در یک سمت آن تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی به هدایت دیپلماتی کارکشته با آوازه جهانی به نام محمدجواد ظریف و در طرفت دیگر، نمایندگان و مذاکره کنندگان ارشد شش قدرت بزرگ جهانی شامل آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان(گروه معروف به ۱+۵) حضور داشتند.
در نشست روز سه شنبه گذشته شورای امنیت که واشنگتن تلاش داشت از آن برای همراه کردن اعضای این شورا با خواسته خود مبنی بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران استفاده کند، جاناتان آلن کاردار انگلیس در سازمان ملل متحد بر خلاف تبلیغات رئیس جمهوری آمریکا که برجام را بدترین توافق تاریخ خوانده، گفت: برجام بهترین راه حل موجود است که بر اساس همکاری های منطقه ای و بین المللی به عدم گسترش سلاح های هسته ای و قطعنامه های سازمان ملل متحد کمک می کند.
طبق برجام، تحریم تسلیحاتی ایران بعد از ۵ سال پس از امضای این توافق باید لغو شود؛ به عبارت دیگر، در مهرماه سال جاری، ایران دیگر نباید تحت تحریم های تسلیحاتی باشد اما دولت ترامپ خواستار برهم زدن این بند مهم برجام است.
اهمیت برجام در برقراری صلح و امنیت در منطقه بدان حد است که نیکولاس دو ریوایر نماینده دایم فرانسه در سازمان ملل علیرغم سخنان مایک پمپئو که اجرای یکی از بندهای برجام و لغو تحریم تسلیحاتی ایران را همچون شمشیر داموکلوس بر فراز منطقه می دانست، تصریح کرد: هیچ کدام از ما نباید ریسکی را بوجود آوریم که تنش ها را برگردانده و آنها را در منطقه خاورمیانه افزایش دهد.
رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا که وزارتخانه متبوعش به شدت تلاش می کند تا ائتلافی از کشورهای مخالف برجام را دست و پا کند، با تکرار ادعای «ایران می تواند یک دلال سرکش هسته ای شود و اسلحه را برای دامن زدن به مناقشات بفرستد»، در این جلسه گفت: ایران یک دموکراسی مسئول نیست و می دانیم اگر ایران سلاح داشته باشد، چه کار خواهد کرد. گزارش دبیرکل تایید می کند اسلحه مورد استفاده حوثی ها علیه عربستان از ایران آمده بود. ایران حتی قبل از منقضی شدن این تحریم ها دارد آنها را نقض می کند.
مایک پمپئو در نقش سخنگوی «اسرائیل، عربستان و کشورهای منطقه» گفت که این کشورها خواستار تمدید تحریم تسلیحاتی ایران هستند.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در تضاد با یکجانبه گرایی دولت ترامپ بر چندجانبه گرایی تاکید کرد و گفت: برجام نتیجه ۱۲ سال گفت وگو و دیپلماسی شدید بود و جامعه بین المللی حمایت جدی خود را از این طرح ابراز کرده است. این برنامه اثبات اثربخشی چندجانبه گرایی و موفقیت در منع گسترش سلاح های اتمی و همچنان بهترین راه برای اطمینان از ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران و تامین منافع اقتصادی ملموس برای مردم ایران است.
اهمیت توافق تاریخی ایران و ۱+۵ تا آن حد بود که «کریستف هاسگن» نماینده دائم آلمان در سازمان ملل متحد علیرغم تلاش های آمریکا برای جعل اتحاد مخالفان برجام، تاکید کرد: برجام، یک شاهکار دیپلماتیک است؛ «مارک پستین دی بایسور» نماینده دائم بلژیک در سازمان ملل متحد هم خواستار گفت وگوی منطقه ای در خاورمیانه شد و گفت: ضربه به برجام به هیچ وجه راهی برای گفت وگو درباره موضوعات منطقه ای و خلع سلاح هسته ای نیست.
اولوف اسکوگ نماینده اتحادیه اروپا در سازمان ملل متحد با اشاره به نزدیک بودن سالگرد برجام گفت جامعه جهانی باید این توافق را که نشان دهنده چندجانبه گرایی بین المللی است، حفظ کند. یادآوری این مهم است که پروتکل الحاقی توسط ایران به عنوان بخشی از تعهدات این کشور در برجام اجرا می شود. بنابراین از دست دادن برجام به معنی از دست دادن پروتکل الحاقی خواهد بود.
آمریکا از ۱۸ اردیبهشت ۹۸ که از برجام خارج شد به دشت در تلاش است تا ضمن تشکیل ائتلافی علیه این توافق تاریخی، دیگر اعضای برجام را نیز به خروج از آن ترغیب و تهدید کند. شاید ناامیدی از به ثمر نشستن این تلاش ها بود که موجب شد پمپئو نشست شورای امنیت را در میانه مباحثات ترک کند.
دولت ترامپ که رسما از برجام خارج شده، هنوز هم از دستاوردهای این توافق حتی منهای آمریکا، نگران است زیرا بدرستی واقف است که دستاوردهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی این توافق تاریخی، بیشتر متوجه جمهوری اسلامی ایران و به نفع صلح و ثبات منطقه خاورمیانه است و بیشتر از آنکه برای واشنگتن سودآورد باشد، به سود طرف های اروپایی برجام و چین و روسیه خواهد بود زیرا استقرار صلح، امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه، علاوه بر آنکه راه را بر ادامه حضور اشغالگرانه واشنگتن می بندد و بازار فروش سلاح آمریکا را کساد می کند، خطری جدی برای موجودیت رژیم صهیونیستی محسوب می شود.
رژیم صهیونیستی نیز که ادامه حیات خود را در ناامنی و بی ثابتی منطقه می داند، در کنار دولت ترامپ برای ذبح برجام دست و پا می زند. طرح ادعاها و اتهامات واهی علیه فعالیت های صلح امیز هسته ای تهران که الفبای آن در کاخ سفید و تل آویو نوشته شده، بخشی از توطئه ها برای به مسلخ بردن برجام است.
جمهوری اسلامی ایران با هدف ترغیب تروئیکای اروپایی برای انجام تعهدات برجامی شان مستقل از فشارهای آمریکا، از سال گذشته چند گام در مسیر گاهش تعهدات خود در قبال این توافق برداشته اما رسما اعلام کرده است تمام این گام ها در مدت کوتاه (حتی در مدت چند ساعت) برگشت پذیر است و هر لحظه اروپایی ها به تعهدات برجام خود به ویژه در حوزه انجام فعالیت های بانکی، تجاری و اقتصادی با ایران بطور موثر عمل کنند، تهران نیز بار دیگر به تعهدات خود بازخواهد گشت.
