چک صیاد و مجازات عدم ثبت چک در سامانه صیاد

سامانه صیاد چیست ؟

صیاد در واقع سامانه ای است که برای صدور یکپارچه چک فعالیت دارد. هدف از ثبت چک در سامانه صیاد ، نظارت بر تقاضای صدور دسته چک، منع از صدور دسته چک برای افراد فاقد صلاحیت، استعلام و پیگیری وضعیت چک و امکان اعتبار سنجی صاحبان حساب و امضاء است. لازم به ذکر است که مدت اعتبار چک های صیادی طبق قانون، تا حداکثر ۳ سال از زمان دریافت دسته چک اعلام شده است.

ویژگی های استفاده از سامانه صیاد

چک در واقع یک دستور پرداخت در قالب سند تجاری است که طبق ماده ۲ قانون صدور چک، از سال ۱۳۹۷ و با اصلاحات صورت گرفته در این زمینه در سال ۱۴۰۰، باید برای اطمینان از صحت چک، آن را در سامانه صیاد ثبت کنید. در این حالت ۳ طرف صادر کننده چک، دارنده چک و شخصی که دستور پرداخت چک را می دهد (معمولا بانک این وظیفه را بر عهده دارد)، برای صدور و وصول چک نقش دارند. سامانه صیاد که برای ثبت چک استفاده می شود ویژگی هایی دارد که در ادامه به آن ها اشاره شده است.

• با کمک این سامانه در بخش اعتبار پرداختی، می توان جریان چک برگشتی و روند پرداختی چک ها را رصد کرد.
• با وجود استفاده از سامانه صیاد دیگر نیازی به مراجعه حضوری به شعب بانکی برای صدور دسته چک نیست و فرد از طریق بانک مرکزی اعتبار سنجی می شود و در صورت داشتن صلاحیت، دسته چک برای او صادر خواهد شد.
• با سامانه صیاد، تنش اعتباری کاهش می یابد و در عین حال قدرت نظارت بر فرآیند صدور چک ها نیز افزایش می یابد.
• چک ها همگی متحدالشکل هستند، روی آن ها لوگوی بانک مربوطه ثبت می شود و امکان جعل چک وجود نخواهد داشت.
• امکان بررسی میزان اعتبار صادر کننده چک از طریق سامانه صیاد توسط ذینفع وجود دارد.

تفاوت قوانین چک های قدیمی و جدید

در قانون جدید بانک مرکزی که زیرمجموعه قانون صدور چک مصوب مورخ 13 آبان ماه 1397 مجلس شورای اسلامی است، چک ها به صورت الکترونیکی مدیریت می شوند یعنی تمامی مبادلات مربوط به چکهای صیادی به صورت یکپارچه، الکترونیکی و در سامانه صیاد صورت می گیرد. هدف از این یکپارچگی الکترونیکی، جلوگیری از بروز و کاهش تخلف های متعدد در حوزه صدور چک است. در قانون چک های قدیمی و جدید تفاوت هایی وجود دارد که در ادامه این بخش از مطالب به آن ها اشاره شده است:

• بر اساس قوانین قدیم، برای دریافت دسته چک نیازی به ثبت نام در هیچ سامانه ای نیست، اما برای دریافت دسته چک های جدید بایستی در سامانه صیاد ثبت نام کنید.
• رنگ چک های جدید به بنفش تغییر کرده است.
• رنگ بندی و محتوای همه چک ها برای بانک های صادر کننده یکی است و تنها با چاپ لوگو هر بانک تفاوت آن ها مشخص می شود که این مورد نیز در قانون جدید لحاظ شده است.
• چک های قدیمی و جدید شناسه ۱۶ رقمی را دارند، اما تفاوت آن ها در این است که در چک های جدید که در سامانه صیاد بایستی ثبت شوند، یک عبارت تاکیدی نیز درج شده است.
• در چک صیادی از بارکد ۲ بعدی استفاده شده است و به این ترتیب برای اسکن و اعتبار سنجی صادر کننده قابل استفاده هستند.
• در چک های جدید تاریخ اعتبار بر روی برگه ها قید می شود که در این حالت فقط صاحب دسته چک مجاز به استفاده از آن تا زمان مشخص شده خواهد بود.

شکایت از چک ثبت نشده

چک های جدید و بنفش رنگ که دارای عبارت “کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است” مشمول قانون جدید چک می شوند و فرآیند تبادل آن ها با چک های قدیمی متفاوت است. در این نوع از چک ها صادر کننده باید مشخصات چک را هم چون تاریخ، مبلغ، علت صدور، هویت دریافت کننده و هویت خود را در سامانه صیاد ثبت کند. اگر چک صادر شده در سامانه صیاد ثبت نشود، گیرنده نباید آن را دریافت کند. چرا که چک ثبت نشده در سامانه صیاد قابلیت نقد شوندگی را ندارد و به همین دلیل است که گیرنده چک باید به سامانه صیاد مراجعه کرده و از اطلاعات درج شده بر روی چک استعلام بگیرد و آن ها را از طریق قسمت ثبت چک صیاد، تایید کند. همچنین ظهر نویسی و پشت نویسی چک نیز باید در سامانه صیاد انجام شود. در واقع هدف از انجام این کار جلوگیری از جعل چک و در عین حال پولشویی است. لازم به ذکر است که اگر چک های صیاد در سامانه ثبت نشوند، مشمول سازوکارها و الزام های مقرر در قانون چک نخواهند شد و به عنوان یک سند مدنی به این منظور که از شخصی طلب دارید، نقش خواهند داشت. همان طور که در مطالب مکررا اشاره شده چک ثبت نشده در قانون جدید، بی اعتبار است و مزایای قانونی چک را نخواهد داشت. با توجه به این موضوع شکایت از چک ثبت نشده یا مفقودی چک نیز نسبت به چک های ثبت سخت تر خواهد بود و بزرگ ترین مزیت چنین چکی این است که دارنده آن می تواند چک را تنها به عنوان مدرکی که نشانگر طلب او از فرد دیگری است، نزد خود نگه دارد. از آن جایی که صدور چک بدون ثبت در سامانه صیاد از مزایای اسناد تجاری بهره نخواهد برد، اعتباری در حد سند عادی را دارد. به این منظور که برای شکایت از چنین سندی که به صورت رسمی ثبت نشده است، نیاز به مراجعه به دفتر خدمات الکترونیکی قضایی خواهد بود. از این رو بایستی به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی شهر خود مراجعه کرده و شکایت خود را در آن جا تنظیم و ثبت کنید تا برای رسیدگی به دادگاه عمومی ارسال شود. در عین حال بایستی در نظر داشته باشید که برای رسیدگی به مبالغ کمتر از ۲۰ میلیون تومان، درخواست شما به شورای حل اختلاف فرستاده خواهد شد و رسیدگی به مبالغ بیشتر از ۲۰ میلیون تومان در دادگاه عمومی امکان پذیر است.

اگر انتقال چک در سامانه صیاد ثبت نشود، چه کنیم؟

از آنجا که در قانون جدید، نقل وانتقال چک تنها از طریق سامانه صیاد انجام می شود، از این پس ظهرنویسی چک های کاغذی ممنوع شده و انتقال چک مستلزم ثبت مراتب در سامانه صیاد است. اما با توجه به اینکه ثبت در این سامانه به علت آماده نبودن آن و عدم فرهنگ سازی تا پایان سال به تعویق افتاده است و تا پنج روز دیگر بر اساس وعده بانک مرکزی سامانه صیاد رونمایی و ثبت اختیاری در این سامانه انجام می شود. از آنجا که اعتبار چک پیش از صدور آن در سامانه صیاد بررسی و تمام مبادلات آن هم در این سامانه ثبت می شود، امکان شفاف سازی و اعتبار سنجی بالا را برای دسته چک های جدید فراهم کرده است.

صدور چک در وجه حامل ممنوع است

یک نکته مهم درباره نقل و انتقال چک های جدید تنها در سامانه صیاد این است که صدور چک در وجه حامل را ممنوع کرده است. همچنین، چک های جدید قابلیت ثبت در سامانه صیاد را دارند و صادرکنندگان چک می توانند از طریق درگاه های بانکی یا برنامه های موبایلی فعال در حوزه پرداخت کشور، اطلاعات ذی نفع به اضافه مبلغ و تاریخ چک را در سامانه صیاد ثبت کنند. علاوه براین، گیرندگان چک های جدید نیز می توانند به طرق ذکر شده با استعلام وضعیت چک ثبت شده برای ایشان، مراتب تایید دریافت چک را به سامانه صیاد اعلام کنند. در صورتی که گیرنده چک پس از تائید اطلاعات آن متمایل به انتقال چک به شخص دیگری (شخص ثالث) باشد، این امکان در سامانه یاد شده با ثبت مشخصات ذینفع جدید (ثبت شناسه /کدملی وی) برای وی فراهم است.

اگر انتقال چک در سامانه صیاد ثبت نشود، چه کنیم؟

اگر انتقال چک در سامانه صیاد ثبت نشود، باید اطلاعات مربوط به هویت گیرنده جدید (شامل نام و نام خانوادگی/نام شرکت و شماره/شناسه ملی) در ظهر چک پشت نویسی شود. لازم به ذکر است که ثبت در سامانه صیاد که قرار بود از ۲۰ آذرماه اجرایی شود، به علت آماده نبودن سامانه و عدم فرهنگ سازی تا پایان سال به تعویق افتاد اما تا پنج روز دیگر بر اساس وعده بانک مرکزی سامانه صیاد رونمایی و ثبت اختیاری در این سامانه انجام می شود. بقیه موارد قانون چک نیز بر اساس بخشنامه بانک مرکزی اجرایی خواهد شد.

نحوه استعلام اعتبار صادرکننده چک در سامانه صیاد

پیش از این سامانه صیاد تنها قادر به اعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک بود که کاربران در این سامانه، می توانند با ارسال شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک های صیادی به سامانه استعلام پیامکی بانک مرکزی با سرشماره ۷۰۱۷۰۱ از وضعیت اعتباری صادرکننده چک از نظر تعداد و مبلغ چک های برگشتی ثبت شده نزد بانک مرکزی مطلع شوند. لازم به ذکر است که اطلاع رسانی به صورت رتبه بندی شده بر اساس یکی از رنگ های زیر اعلام می شود:

• وضعیت سفید: صادرکننده چک فاقد هرگونه سابقه چک برگشتی بوده یا درصورت وجود سابقه، تمامی موارد رفع سوء اثر شده است.
• وضعیت زرد: صادرکننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
• وضعیت نارنجی: صادرکننده چک دارای دو تا چهار فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۲۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
• وضعیت قهوه ای: صادرکننده چک دارای پنج تا ۱۰ فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.
• وضعیت قرمز: صادرکننده چک دارای بیش از ۱۰ فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی است.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

هر آنچه که باید در مورد چک صیادی بدانید