صدور چک به نام افراد می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد، به همین دلیل انواع مختلف چک از سمت سازمان های ذیصلاح معرفی شده اند؛ چک تضمینی یکی از این انواع بوده که بر جلب اعتماد طرف مقابل طی قرارداد، تاثیر بسزایی دارد. در مقاله «چک تضمین چیست و شرایط ابطال و وصول آن» تحت نظر کارشناسان مجرب و مستند به قوانین مدنی، مراحل و شرایط صدور این چک شرح می شود.
چک نوعی سند با ارزش مالی است که برای پرداخت هزینه ای در آینده، در قبال کالا یا خدماتی که در زمان حال دریافت شده، صادر می شود. چک توسط قانونگذار به انواع زیر تقسیم شده است:
چک حقوقی
چک کیفری
چک شرطی
چک تضمینی
از آنجا که چک تضمینی موضوع مورد بحث مقاله می باشد، در ادامه مطالب برای پاسخ به پرتکرارترین سوالات درباره این نوع چک، اهتمام ورزیده خواهد شد.
می دانیم که چک ها در زمان آینده نقد می شوند، از همین رو امکان کلاهبرداری از طریق آن ها وجود دارد؛ برای ضمانت پرداخت وجه توسط فروشنده ضمن عقد انواع قراردادهای مالی و قربانی چک بی محل نشدن، باید اقداماتی رسمی صورت بگیرد. چک تضمین، همان سندی است که برای اعتمادسازی بین طرفین معامله از طرف بانک صادر می شود؛ بدان معنا که خود بانک مطالبه مبلغ مکتوب در چک در تاریخ موعود را ضمانت می کند.
چک تضمین نوعی چک بین بانکی می باشد و به تبع این موضوع اولین گام برای صدور آن، مراجعه شخص به یکی از شعب بانکی ملی است. به درخواست صاحب حساب، سندی مالی با عنوان چک تضمین صادر خواهد شد؛ برای تحقق این امر، فرم 396 که تحت عنوان فرم «صدور چک رمزدار شهری» نیز شناخته می شود، باید با اطلاعات هویتی و اطلاعات حساب شخص در حضور کارمند بانک تکمیل شود.
پس از تحویل مدارک به متصدی، رسیدی به صاحب حساب داده شده و پس از اخذ امضای ته سوش، چک تضمین به مشتری تحویل داده می شود. این چک که با مهر و سربرگ بانک واگذار می شود، به صورت خودکار ضمانت وجه را انجام می دهد و نیازی به طی شدن مراحل دیگری نیست؛ از آنجا که صادرکننده این چک بانک است، افرادی که دسته چک ندارند نیز می توانند درخواست صدور چک تضمین را ثبت کنند.
با اینکه مراحل ابطال چک تضمینی بسیار دشوارتر از سایر نمونه ها است، لیکن غیر ممکن نیست؛ این چک که طبق قانون جدید نباید در وجه حامل صادر شود، تا مهلتی یک ماهه پس از تاریخ صدور چک امکان ابطال دارد.
بسیاری از افراد ارزش و اعتبار چک تضمین را برابر با پول نقد می دانند، چراکه پس از تنظیم و ثبت دادخواست صدور این چک، مبلغ ذکر شده توسط بانک از حساب شخص کسر می شود!
مامورین رسمی، این مبلغ را تا تاریخ مذکور در صندوق مشخصی به عنوان امانت در بانک نگهداشته و با رسیدن روز موعود، به دریافت کننده پرداخت می شود؛ با این حال نمی توان صد در صد به چک تضمین تکیه کرد، چون مراحل ابطال آن هرچقدر که سخت باشد و مدت زمان اقدام به این هرچقدر امر کوتاه، باز امری شدنی است!
برای مطالبه مبلغ ضمانت شده توسط بانک، دریافت کننده چک باید ابتدا تا تاریخ نگاشته شده در سند مالی صبر کرده و سپس در روز موعود برای وصول مبلغ به شعبه بانکی که چک تضمین را صادر کرده، مراجعه کند. پس از تسلیم اصل چک تضمین و مدارک هویتی دریافت کننده چک به مامورین ذیصلاح، مبلغ درج شده از صندوق امانت کاسته و به حساب مشتری واریز می شود.
گاهی اوقات در راستای انجام کارهای مربوط به وصول چک تضمین، مشکلات حقوقی پیش می آید که رسیدگی به آن ها دشوار است و به دانش مخصوصی نیاز دارد. از همین رو پیشنهاد ما به شما این است که در چنین موقعیتی از یک وکیل مشاوره بگیرید. mastervakil.com یک سایت حقوقی در زمینه معرفی وکلا است که شما می توانید با کمک آن وکلای هر شهر از کرج و تهران تا شیراز و اصفهان و ... را پیدا کنید. برای مشاهده لیستی از وکلایی که می توانند در این حوزه به شما کمک کنند، روی لینک زیر کلیک کنید.
https://mastervakil.com/the-best-criminal-lawyers-in-karaj/
بسیاری از افرادی که آگاهی کافی نسبت به انواع اسناد و چک ها ندارند، ممکن است که تفاوت چک تضمین و چک رمزدار با یکدیگر را ندانند؛ قانونگذار این دو را از هم تفکیک کرده اند:
الف) در چک رمزدار ثبت شدن شماره حساب شخص و کد شعبه بانکی که افتتاح حساب در آن رخ داده، الزامی است؛ اما در چک تضمین اینگونه نیست.
ب) برای وصول چک تضمین اجباری برای مراجعه به همان شعبه بانک که درخواست صدور در آن ثبت شده، وجود ندارد؛ مطالبه آن از هر بانکی ممکن است.
ج) چک رمزدار در وجه شخص واریز می شود؛ علاوه بر واریز در وجه شخص، امکان صدور چک تضمین به وجه حامل نیز در گذشته وجود داشته است، اما بر اساس قانون جدید، واریز وجه حامل ممکن نیست.
از آنجایی که چک تضمین بر اعتمادسازی بین خریدار و فروشنده و سرگرفتن بسیاری از معاملات تاثیر مثبت و مستقیم دارد، شرایط صدور آن برای صاحبان انواع کسب و کار سوال بر انگیز است؛ در این بخش به مهمترین کاربرد های چک تضمین اشاره می شود:
واریز مبلغی به حساب دولتی مانند پرداخت اقساط
واریز مبلغی به حساب اشخاص مثل پرداخت تعهدات مالی مانند نفقه
صدور حواله به شهرستان ها و مناطق دور
واریز مبلغ مشخصی در هر ماه به حساب های پس انداز یا قرض الحسنه جاری
واریز مبلغی به حساب اشخاص تحت عنوان بدهی و دین
پرداخت نقدی به اشخاص
امکان صدور چک تضمین تنها توسط بانک ملی وجود دارد، اما وصول مبلغ چک تضمین و واریز آن به حساب دریافت شونده، از تمامی بانک های معتبر کشور امکانپذیر می باشد. برای وصول این مبلغ از هر بانکی به غیر از بانک ملی، حداقل یک روز کاری زمان لازم است تا بانک وجه امانتی را به حساب شخص واریز کند.
نگارش مبلغ در چک تضمین، با شرایط نگاشتن مبالغ در سایر انواع چک متفاوت است؛ استفاده از وسایل تحریر در ثبت مبلغ چک های تضمینی مجاز نبوده و این بخش با استفاده از رایانه در بخش مربوطه تایپ می شود.
امکان توقیف، برگشت، ظهرنویسی و انتقال این چک به دیگری وجود ندارد؛ بدان معنا که اثبات عدم استطاعت مالی صادرکننده چک در دادگاه، مفقود بودن یا فوت وی، هیچکدام نمی تواند مانع وصول این مبلغ از بانک شود، چراکه هنگام صدور چک تضمین، این مبلغ به صندوق امانات بانک انتقال داده می شود. لازم به ذکر است که این مبلغ تنها با اقدام فرد مذکور در چک به عنوان دریافت کننده ممکن بوده و توقیف این سند مالی توسط بدهکاران هیچ کاربردی برایشان ندارد.
از آنجایی که چک تضمین از طرف بانک صادر می شود، مسئولیت اجرای مفاد مذکور با هیئت مدیره و هیئت عامل بانک ها است.
قوانین مربوط به نحوه ابطال چک تضمینی به شرح زیر است:
در صورت تمایل به ابطال چک تضمینی، ثبت درخواست لغو توسط صادرکننده یا وکیل وی کافی بوده و احتیاجی به ظهرنویسی نیست؛ این اقدامات باید در بازه ای یک ماهه مختوم شود تا اعتبار قانونی داشته باشد.
عدم تحقق دو شرط منجر به باطل شناخته شدن چک تضمین می شود:
فرم 396 باید توسط دارنده حساب امضا شود.
این فرم پس از امضا شخص باید توسط متصدی بانک مهر شود.
بنابراین برای ثبت درخواست صدور چک تضمین، تکمیل فرم باید در یکی از شعب بانک ملی و تحت نظر کارمند رسمی دولت صورت بگیرد.
اگر دریافت کننده چک تضمین تغییر کند (انتقال یا توقیف چک)، مبلغ غیر قابل وصول یا اصطلاحا چک باطل می شود.
کلام آخر
چک تضمین برای اعتمادسازی طرفین نسبت به مسئله پرداخت وجه طی انواع معاملات، به درخواست صاحب حساب توسط بانک صادر می شود؛ زمانی این چک بین بانکی معتبر است که فرم 396 در یکی از شعب بانک ملی، تحت نظر کارمند رسمی مهر و امضا شود. پس از ثبت درخواست، مبلغ مورد نظر از حساب صادر کننده چک کم می شود تا در تاریخ موعد به حساب دریافت کننده واریز شود.
برای باطل کردن چک تضمینی تنها یک ماه فرصت وجود دارد و اقدامات رسمی برای ابطال آن توسط صادرکننده یا نماینده وی امکان پذیر است و نیازی به ظهرنویسی ندارد؛ لازم به ذکر می باشد که امکان برگشت، توقیف و انتقال چک تضمین وجود ندارد.
