چطور معتبر بودن یک مجله را تشخیص دهیم؟

با توجه به اینکه در سالهای اخیر تعداد نشریات جعلی و نامعتبر افزایش یافته است از این رو توصیه میشود حتما قبل از اینکه مقاله خود را به مجله سابمیت کنید ابتدا از اعتبار مجله اطمینان حاصل فرمایید در این مطلب به شما نحوه اعتبار سنجی مجلات معتبر را آموزش خواهیم داد.

اعتبار سنجی مجلات

اعتبار مجلات ارتباط مستقیم با امتیازات چاپ مقاله دارد و برای اینکه شما از چاپ مقاله در یک ژورنال مشخص امتیاز لازم را کسب کنید باید مجله ای که انتخاب می کنید معتبر باشد و قابل تایید موسسات و وزارت های مربوطه باشد. مجلاتی که توسط موسسات و سازمان های مربوطه منتشر می شوند سالانه اعتبار سنجی می شوند و باید هر سال از اعتبار آنها اطمینان حاصل فرمایید که آیا مجله اعتبار کافی دارد یا خیر؟ برای اطمینان از اینکه آیا مجله شما دارای اعتبار و تاییدیه های لازم می باشد می توانید طبق روش های زیر هر یک از ژورنالهای معتبر داخلی و خارجی را اعتبار سنجی کنید.

اعتبار سنجی مجلات چه اهمیتی دارد؟

به خوبی می دانید برای انتشار تولیدات علمی خود در قالب مقالات نیاز به ژورنالهای معتبر و تخصصی داخلی و خارجی دارید اما ژورنالها به شرطی امتیاز آور می باشند که دارای اعتبار باشند. ژورنالهای معتبر داخلی و خارجی را باید قبل از سابمیت مقاله اعتبار سنجی کنید تا از اعتبار آنها اطمینان داشته باشید. چنانچه مجله اعتبار لازم را نداشته باشد علی رغم تمام تلاش هایی که برای سابمیت کرده اید سابمیت مقاله هیچ سودی نخواهد داشت. باید مجله ای که مد نظر دارید را قبل از هر چیز اعتبار سنجی کنید تا کیفیت کافی داشته باشد. درجه اعتبار مجلات با یکدیگر متفاوت می باشد و شما باید مجله ای را انتخاب کنید که قابل تایید وزارت علوم, وزارت بهداشت و یا دانشگاه آزاد اسلامی باشد. در مورد مجلات نامعتبر و جعلی، توجه داشته باشیم که با اعلام لیست جدیدی از مجلات نامعتبر و جعلی از سوی هر سه نهاد اعلام شده، سیاهه های قبلی از درجه اعتبار ساقط می شوند و سیاهه ی جدید جایگزین می گردد و ملاک سنجش اعتبار مجلات قرار می گیرد. در بلک لیست ( Black List) اعلام شده، مجلات نامعتبر تاریخ ورود به سیاهه را دارند و از تاریخ ذکر شده به بعد چاپ مقاله در این مجلات هیچ امتیازی را شامل نمی شود. اما برای مجلات جعلی هیچ تاریخی ذکر نمی گردد، از این رو تمامی مقالات چاپ شده در این مجلات نامعتبر محسوب می گردد.

پایگاههای علمی تامسون رویترز

چندین سال قبل، تعداد جوایز نوبل گرفته شده توسط محققین، تعداد پژوهشگران استنادشده و همچنین تعداد مقالات چاپ شده در مجلات مشهوری همچون نیچر و ساینس بعنوان معیارهای ارزیابی و رتبه بندی دانشگاهها مطرح بوده اند. اما بعدها معیار دیگری به نام “ISI” نیز در مجامع علمی مطرح شد که امروزه مهم ترین و معتبرترین نمایه برای مجلات علمی به حساب می آیند. ISI توسط اوگن گارفیلد در سال 1962 ارائه و در سال 1992 در اختیار موسسه تامسون رویترز قرار گرفت. یکی از زیرمجموعه های این شرکت WOS است که مجلات را پس از بررسی بر اساس معیارهای تعریف شده برای مجلات ISI، نمایه می کند. در WOS دو نوع مجله وجود دارد: یک گروه از مجلات دارای ضریب تأثیر یا ایمپکت فکتور بوده و تحت عنوان JCR نامیده می شوند. گروه بعدی مجلات بدون ضریب تاثیر هستند که ISI Listed خوانده می شوند. مجلات JCR به دلیل داشتن شاخص ایمپکت فکتور در مقایسه با مجلات ISI Listed معتبرتر هستند. البته نمایه شده یک مجله در پایگاه تامسون رویترز می تواند مقطعی باشد و اگر مجله ای معیارهای لازم را نداشته باشد و یا به دلیل کاهش بار علمی و ضعف در داوری مقالات، از لیست مقالات ISI کنار گذاشته می شود. برای اطمینان از نمایه بودن یک مجله در WOS می توانید به آدرس اینترنتی زیر مراجعه کنید:

http://ip-science.thomsonreuters.com/mjl/#journal_lists

پایگاه علمی PubMed

PubMed یک جستجوگر قوی در موضوعات و مقالات حوزه پزشکی و زیست شناسی است که با نام پایگاه Medline فعالیت می کند. کتابخانه دارویی ایالات متحده آمریکا (NLM) و مؤسسات ملی سلامت برای بازیابی اطلاعات از این پایگاه داده استفاده می کنند. شروع فعالیت پایگاه PubMed از سال 1996 بوده که دسترسی به داده های آن برای کاربران رایگان می باشد.
برای اطمینان از نمایه بودن یک مجله در PubMed میتوانید به آدرس اینترنتی زیر مراجعه کنید:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/nlmcatalog/

پایگاه علمی اسکوپوس SCOPUS

مؤسسه اسکوپوس بعنوان یک پایگاه استنادی معتبر در جهان است که اطلاعات کتابشناختی حدود 22000 حوزه علمی را در خود ذخیره کرده است. این پایگاه نزدیک به 20000 مجله معتبر را نمایه می کند. مالک اصلی این پایگاه، شرکت هلندی الزویر است که داده های خود را از طریق اشتراک گذاری آنلاین در اختیار متقاضیان قرار می دهد.
برای اطمینان از نمایه بودن یک مجله در اسکوپوس میتوانید به آدرس اینترنتی زیر مراجعه کنید:

http://www.scimagojr.com/journalsearch.php

مرکز استنادی علوم جهان اسلام ISC

این مرکز در سال 1383 در شیراز تاسیس شد که هدف آن ارزیابی و نمایه کردن مجلات علمی کشورهای اسلامی بود. این مرکز علاوه بر ارزیابی مجلات داخلی، مجلات بین المللی متقاضی را نیز مورد بررسی قرار داده و برای این مجلات ضریب تأثیر جداگانه ای اختصاص میدهد. به بیانی دیگر ISC همان نمونه ایرانی ISI است که در حال حاضر حدود 57 کشور اسلامی در آن عضو هستند. قابل ذکر است که این پایگاه به ارزیابی مجلات انگلیسی، فارسی و عربی می پردازد.
برای اطمینان از نمایه بودن یک مجله در میتوانید به آدرس اینترنتی زیر مراجعه کنید:

http://mjl.isc.gov.ir/Default.aspx?lan=en

نحوه بررسی مجلات jcr

برای آگاهی از اعتبارسنجی مقالات می توانید از این سایت ها استفاده کنید. لیست ژورنالهای معتبر jcr در این سایت ها قرار داده شده است. می توانید با مراجعه به این سایت ها مجله مورد نظرتان را با کد ISSN و یا عنوان مجله جستجو کنید.

scimagojr.com
bioxbio.com
citefactor.com

نحوه اعتبار سنجی مجلات داخلی و خارجی

برای اعتبار سنجی مجلات چند روش مختلف وجود دارد که در این بخش مهم ترین روش های اعتبار سنجی مجلات را براش شما عزیزان آموزش خواهیم داد. روش های معروف بررسی اعتبار مجلات به ترتیب زیر می باشد:

چگونه مجلات جعلی و نامعتبر را شناسایی نماییم؟

نام مجله را به طور کامل در گوگل جستجو کنید. یعنی فقط یک یا چند کلمه اصلی را جستجو نکنید بلکه تک تک لغات اسم و عنوان مجله را به صورت کامل در گوگل درج کنید.
اگر اسم ادیتور مجله را می دانید، اسم ادیتور را نیز در گوگل جستجو کنید.
وبسایت این گونه مجلات معمولا خیلی شبیه به مجلات اصلی طراحی می شوند و فقط ممکن است در یک حرف متفاوت از هم باشند، پس وبسایت این گونه مجلات را با دقت زیاد بررسی کنید تا دچار اشتباه نشوید.
برخی از مجلات جعلی و نامعتبر، انواع مقالات علمی و تخصصی را در حوزه های مختلف می پذیرند در حالی که مجلات معتبر معمولا در یک حوزه اختصاصی فعالیت می کنند.
این گونه مجلات معمولا در بخش آرشیو خود، انبوهی از مقالات چاپ شده را دارند تا به نوعی اثبات کنند که جزو مقالات جعلی نیستند ولی شما می توانید عنوان یکی از مقالات را جستجو کنید و مطمئن شوید که قبلا در مجله ای به چاپ رسیده است یا نه. این نشان می دهد که این گونه مجلات حتی مقالات را نیز می توانند از ژورنال های معتبر کپی کرده و یا به بیان بهتر سرقت نموده و تلاش می کنند که خود را معتبر جلوه دهند.
قدمت تاسیس وب سایت مجلات نشانه بارز جعلی بودن یا نبودن آن ها می باشد.تاریخ تاسیس وب سایت مجلات جعلی یا نامعتبر معمولا به چند سال گذشته برمی گردد.
بسیاری از این مجلات به منظور جذب پژوهشگران، ایمیل خود را به آن ها می دهند، در حالی که مجلات معتبر به هیچ عنوان به کسی ایمیل خود را نمی دهند.
برخی از این گونه مجلات ISSN ندارند.

برای تشخیص اعتبار ژورنالهای تخصصی می توانید با مراجعه به سایت آنها و دریافت لیست انتشار یافته توسط آنها از اعتبار مجله اطمینان حاصل فرمایید. فقط دقت داشته باشید که لیست ها هر سال به روز رسانی می‍ شوند. دقت فرمایید که مراجعه به سایت های جعلی و نامعتبر نیز ممکن است باعث اشتباه شود و نتوانید ژورنال مناسبی را انتخاب کنید. حتما به آدرس سایت هایی مراجعه فرمایید که توسط نهادهای زیر تایید شوند و توسط آنها انتشار یابند.

مرکز برنامه ریزی و سیاستگذاری پژوهشی وزارت علوم و تحقیقات فناوری (https://rppc.msrt.ir/fa)
دفتر گسترش تولید علم دانشگاه آزاد اسلامی (http://rvp.iau.ir/sp/)
مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی وزارت بهداشت، درمان و اموزش پزشکی (http://blacklist.research.ac.ir/)

برای جستجوی مجلات معتبر می توانید از نشانه های اینترنتی زیر برای هر یک از مجلات استفاده کنید: