دانه سویا در تنظیم هورمون های زنانه موثر است.

معنای واژه یائسگی در زبان انگلیسی خبر از قطع یک مرحله کلافه کننده در زندگی می دهد. یائسگی مرحله ای از زندگی است که همه زنان آن را در میانسالی تجربه می کنند. این دوران زن را به لحاظ فیزیولوژیکی و روانی دچار بحران های عمیقی می کند. در واقع  زنان وارد یک مرحله جدیدی از زندگی می شوند که به خودی خود فاقد جنبه توصیفی مشخص برای حالتی است که زن به خود می گیرد یا باید بگیرد. این مرحله از زندگی زنان علاوه بر تغییرات روحی، با برخی تغییرات متابولیکی و هورمونی در بدن همراه است. در این بخش، ساعد نیوز قصد دارد در خصوص تاثیر دانه سویا در جلوگیری از عوارض دوران یائسگی و برخی بیماری های دیگر مطالبی را بیان کند.

یائسگی با چه علائمی در زنان آغاز می شود؟

در شروع بلوغ و تولید هورمون زنانه (استروژن)، تخمدان ها و دستگاه ها و سلول های مختلف بدن دخیل هستند. بدین معنا که قبل از تولید استروژن از مولکول کلسترول، ابتدا پیش هورمون مردانه (آندروستدیون) که ماده اولیه مورد نیاز برای تولید استروژن است ترشح می شود. حال در صورتی که این ماده به هر دلیلی زیاد تولید شود یا جذب سلول های تخمدان نشود، علائم ثانویه مردانه مانند جوش صورت، پررنگی موهای زهار و بدن، و حتی پررنگ و ضخیم تر شدن موهای صورت و پشت لب به همراه افزایش مقدار این موها در زنان به وجود می آید. این حالت در شروع یائسگی هم ایجاد می شود و به علت انجام نشدن فرایند تخمک گذاری، میزان این هورمون در خون افزایش می یابد که به صورت پرمویی و جوش صورت در زنانی که در این سن قرار دارند بروز می کند. 
عوارض دوران قبل از یائسگی قطعا شدیدتر از علائم دوران یائسگی است. درواقع، در کوتاه مدت و شروع این دوران، کاهش ترشح استروژن عوارض بسیار شدید ایجاد می کند و فرد دچار تغییرات فشار خون، عصبانیت، زودرنجی و افسردگی می شود. عارضه دیگر بروز تغییرات وازوموتور است.
 به این معنا که در این دوران، سیستم اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک به درستی کار نمی کند و از نظم خارج می شود، و این امر گاهی به طور نامنظم باعث گشاد شدن و در مواردی هم تنگی عروق می شود که ربطی به عوامل محیطی مثل سرما و گرما ندارد. به همین دلیل این افراد گاهی در زمستان دچار تعریق می شوند یا در تابستان احساس سرما می کنند. مجموعه این عوامل آثار منفی زیادی بر مسائل خانوادگی و اجتماعی فرد به جا می گذارد.

تحقیقات نشان داده است که با انجام برخی فعالیت های ورزشی و برخی تغذیه های خاص می توان از بروز برخی علائم و عوارش دوران یائسگی جلوگیری کرد.

دانه سویا 

اختلاف نظر فراوانی بین کارشناسان در خصوص خواص دانه سویا وجود دارد زیرا بخش گسترده‌ای از این دانه به صورت تراریخته درجهان کشت و اصلاح ژنتیکی شده است.

دانه سویا حاوی ۴۰ درصد پروتئین و ۲۰ درصد روغن است و از آن در تولید خوراک، مکمل‌های ویتامینی و نیز برخی کاربرد‌های صنعتی استفاده می‌کنند. دانه سویا را می‌توانید به صورت خام، بوداده، شیر سویا، درخوراک‌هایی، چون سوپ، سالاد و یا به شکل غذاهایی، چون توفو و تِمپه مورد استفاده قرار داد.
از روغن سویا نیز برای پخت و پز و طعم بخشیدن به سالاد می‌توان استفاده کرد. سویا دارای پروتئین بالا، ویتامین C، فولات، فیبر، کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم و تیامین است.

نقش دانه سویا در دوران یائسگی

تحقیقات نشان داده است که مواد موجود در سویا از سرطان های وابسته به هورمون مانند سرطان سینه و سرطان پروستات جلوگیری می كنند. مصرف سویا باعث كاهش عوارض ناشی از یائسگی از جمله گر گرفتگی می شود. معمولاً  برای كاهش این عارضه در این دوران ، داروهای هورمونی تجویز می شود. سویا دارای موادی است كه بدون ایجاد مشكلات ناشی از استروژن (هورمون زنانه كه در داروها هم هست) حالت گر گرفتگی را در خانم ها كاهش می دهد. البته برای داشتن این اثر بایستی سویا به طور مداوم مصرف شود.
در دوران قبل از یائسگی نیز بسیاری از زنان دچار بعضی اختلالات هورمونی می شوند كه به علت شرایط فیزیولوژیك بدن است. بررسی ها نشان داده مصرف سویا در این دوران نیز، می تواند سطح هورمون بدن زنان را تنظیم كند.
سویا می تواند از پوكی استخوان دوران یائسگی جلوگیری كند. تحقیقات نشان داده است كه سویا اثر محافظتی بر روی سطح استخوان حیوانات دارد، ولی صد در صد ثابت شده نیست.

سویا در درمان واژنیت نیز موثر است كه یك التهاب دستگاه تناسلی و از ناراحتی های شایع این دوران است. علت واژنیت كاهش سطح هورمون استروژن است و تا حدودی با اثرات مشابه هورمونی مواد موجود در سویا ، این عارضه بر طرف می شود.

از دیگر خاصیت‌های دانه سویا می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. سلامت قلب و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی

پژوهش‌ها نشان می‌دهند مصرف سویا می‌تواند سبب کاهش کلسترول بد خون (LDL) و تری گلیسیرید خون شود، زیرا از تجمع چربی در شریان‌های خونی جلوگیری می‌کند.
مصرف سویا همچنین سبب افزایش کلسترول خوب خون (HDL) می‌شود، این کلسترول به از بین بردن چربی درشریان‌های خونی کمک می‌کند.

2. برطرف کردن چاقی و اضافه وزن در بانوان

کارشناسان در پژوهش‌های خود روی بانوان میانسال یائسه دریافتند، آن دسته از بانوان که سویا مصرف کرده‌اند کمتر دچار چاقی و اضافه وزن شده‌اند.
پس از یائسگی، به دلیل کاهش سطح استروژن خون، بانوان در معرض ابتلا به برخی بیماری‌ها ازجمله سرطان سینه و چاقی قرار می‌گیرند و مصرف سویا می‌تواند به تنظیم هورمون دربدن آن‌ها کمک کند.

3. جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه

در گذشته برخی از کارشناسان اعتقاد داشتند مصرف سویا به وسیله بانوان می‌تواند سبب ابتلای آن‌ها به سرطان سینه شود، اما بررسی‌های جدید نشان می‌دهند سویا سبب ابتلا به این بیماری نمی‌شود هرچند که نیاز به پژوهش‌های بیشتری دراین باره است.
کارشناسان در تحقیق‌های خود دریافتند مصرف روزانه ۱۰ الی ۲۰ میلی گرم سویا می‌تواند سبب جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه شود.
یکی از دلایل کاهش ابتلا به سرطان سینه در کشور‌های شرق آسیا مصرف بالای سویا در رژیم غذایی اهالی آن منطقه است.
همچنین بانوان مبتلا به سرطان سینه نیز با مصرف سویا طول عمر بیشتری پیدا می‌کنند و امید به زندگی آن‌ها افزایش می‌یابد.

مضرات مصرف سویا 

با وجود مزایای سلامتی بالای سویا، مصرف بیش از حد آن می‌تواند برروی عملکردغده تیروئید بانوان اثر بگذارد و سبب افزایش سطح هورمون تستوسترون (TSH) دربدن آن‌ها شود.
سطح بالای هورمون تستوسترون می‌تواند سبب کم کاری غده تیروئید و مشکلات ناشی از آن شود.
کارشناسان به بانوان توصیه می کنند برای مصرف سویا ابتدا با پزشک متخصص مشاوره انجام دهند به ویژه اگر داروی خاصی مصرف می کنند یا سابقه ابتلا به آلرژی غذایی دارند زیرا دربرخی افراد مصرف سویا سبب آلرژی می شود.