آب انبار وکیل یکی از چندین آب انبارهای کریم خانی است که با زیبایی های خاص و منحصر به فرد خود نظر عده زیادی را جلب کرده است. این آب انبار که مثل آب انبارهای حافظیه، دیوانخانه و هفت تن به دستور کریم خان زند و به منظور تامین آب آشامیدنی مردم شیراز ساخته شده است، دارای معماری بسیار جالب و حیرت انگیزی بوده و در مجموع، امروزه به یکی از مهم ترین جاذبه های شهر شیراز تبدیل شده است.
ویژگی های آب انبار وکیل شیراز
این مجموعه در جنوب حمام وکیل شیراز قرار گرفته و دارای مخزن آب بسیار وسیعی است که امکان دستیابی به آب موجود در آن به وسیله یک پلکان سنگی فراهم شده است. این آب انبار دارای بادگیرهای بلندی است که در قسمت فوقانی آن برای خنک کردن آب و تهویه فضای داخلی آب انبار تعبیه شده اند.
لازم به ذکر است روی بادگیرهای آب انبار به وسیله ی هنر آجر کاری دوره ی زندیه تزئین شده است. این بخش از آب انبار وکیل بسیار شبیه به تزئینات آجر کاری برج کریم خان می باشد که برای گردشگران می تواند بسیار جالب و دیدنی به نظر برسد. کانال های آب رسانی آب انبار وکیل هر یک دارای ارتفاعی در حدود 60 متر و ضخامت نیم متر هستند و از جنس سنگ و ساروج ساخته شده اند.
آب انبارهای کریمخانی
آب انبارهای کریمخانی شامل 4 آب انبار به نام های حافظیه، وکیل، دیوان خانه و هفت تن هستند که در دوره زندیه به دستور کریمخان زند و به منظور تهیه آب آشامیدنی مردم در نقاط مختلف شهر تاسیس شده اند. این چهار آب انبار در فاصله سال های 1178 الی 1173 هجری قمری ساخته شده اند و حدود 300 سال قدمت دارند. طرح و بنای آب انبارهای کریمخانی از معماری زیبای دوره صفویه بهره مند بوده و از نظر ساختمانی بسیار محکم و زیبا هستند.
جالب است بدانید که از اردیبهشت ماه سال 1331 که آب مصرفی مردم شیراز لوله کشی شد، استفاده از این آب انبارها نیز به مرور کاهش پیدا کرده و دهانه آن ها نیز پوشانده شد. در نهایت آب انبارهای کریم خانی در آبان ماه سال 1355 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند و هر کدام از آن ها امروزه به یکی از جاذبه های گردشگری شیراز تبدیل شده اند.
تاریخچه آب انبار وکیل شیراز
آب انبار وکیل شیراز مثل هر آب انبار دیگری برای تامین آب مورد نیاز مردم در فصول مختلف سال از جمله فصل تابستان ساخته شده بود. تاریخ ساخت این آب انبار که به سال ۱۱۸۰ هجری قمری باز می گردد. یعنی همزمان با ایامی که مسجد وکیل شیراز در حال ساخته شدن بود. آب جمع شده در این آب انبار با نمک پاشی تصفیه شده و در اختیار مردم قرار می گرفت. این رویه چندین سال ادامه داشت تا اینکه از اردیبهشت ۱۳۳۱ لوله کشی آب به منازل انجام شد و کم کم آب انبار وکیل و سایر آب انبارهای شهر شیراز از رده خارج شدند.
معماری آب انبار وکیل شیراز
کسانی که با معماری سنتی ایران آشنا هستند، به خوبی می دانند که طرح کلی آب انبار وکیل شیراز از معماری دوران صفویه الهام گرفته شده است. بنابراین، سازه آب انبار وکیل بسیار محکم و بزرگ بوده و مخزن بسیار عظیمی را می توان در آن شاهد بود. به طور کلی، طرح آب انبار وکیل شیراز از راه پله سنگی، مخزنی به شکل مستطیل، بادگیر و پوشش طاق شکل یافته است.
نکته جالب در مورد طرح معماری این آب انبار، بادگیرهای آن است که با استفاده از آجر و به زیباترین شکل ممکن تزئین شده اند. ظاهرا هدف از ساخت این بادگیرها خنک نگه داشتن آب و کمک به تهویه فضای داخل آب انبار بوده است. جالب است بدانید که در اطراف آب انبار وکیل شیراز ساختمان های دیگری نیز وجود داشته که از بین رفته اند. حتی بر روی خود آب انبار وکیل بنایی با نام نقاره خانه قرار داشت که این بنا نیز در گذر زمان رو به نابودی گذاشته است.
موزه گالری آب شیراز
در سال 1395 از آب انبار وکیل به عنوان موزه گالری آب بهره برداری شد. این کار با تصمیم سازمان میراث فرهنگی و با مشارکت انجمن هنرهای تجسمی و سنتی فارس صورت گرفت و دو هدف را دنبال می کرد. هدف از ایجاد موزه آب، آشنایی مردم با سیستم های تهیه و توزیع آب در طول تاریخ استان فارس بود. هنگام بازدید از آب انبار وکیل شیراز، می توانید ماکت های بسیار زیبایی از سیستم های تهیه آب در دوران های مختلف را مشاهده کنید و با زندگی مردم در دو قرن پیش بیشتر آشنا شوید. این ماکت های دیدنی به سفارش سازمان میراث فرهنگی و به دست مهندس فتحی نژاد ساخته و در این موزه گردآوری شده اند.
هدف از برپایی گالری آب نیز فراهم کردن مکانی برای به نمایش گذاشتن آثار هنرمندان کمترشناخته شده بود. آب انبار وکیل شیراز، درعین حال محلی برای برپایی برنامه های مختلف فرهنگی و هنری مانند برگزاری انواع نمایشگاه های هنری، کنسرت موسیقی و اجرای تئاتر است.
آب انبار وکیل شیراز که روزگاری جزو مهم ترین بناهای شهری محسوب می شد، امروز به محلی برای برپایی برنامه های فرهنگی تبدیل شده است. محل اسرارآمیز و هراس برانگیزی که هیچ کس جز سازندگان، درون آن را ندیده بودند، حالا محل گردش و تفریح عده زیادی از گردشگران و دوست داران تاریخ و هنر است.
آدرس آب انبار وکیل شیراز
این آب انبار در میدان توپخانه شیراز واقع شده و برای دسترسی به آن باید خود را به ضلع جنوبی آن برسانید، این بنا همچنین در ضلع شرقی ارگ کریمخان قرار گرفته است. آدرس آب انبار وکیل بدین شرح است: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، ضلع غربی مسجد وکیل، جنب بازار
آشنایی با حرم حضرت شاه چراغ (ع)
