کَندُوان (به ترکی آذربایجانی: گۆندوْغان، Gündoğan) یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی واقع در شهرستان اسکو است که از پیشینه تاریخی هفت هزار ساله برخوردار است. این روستای تاریخی دارای جاذبه های گردشگری است و در ۱۸ کیلومتری شهر اسکو واقع شده است.
معماری کله قندی روستای کندوان در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۵۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. با توجه به سنگی بودن خانه ها، در زمان های قدیم نام این مکان تاریخی «کندجان» بود (محلی برای حفظ جان) که در حال حاضر نیز در شناسنامه متولدین کندوان از واژه کندجانی استفاده شده است.
چرا بازدید از روستای کندوان پیشنهاد می شود؟
روستای کندوان، یکی از سه روستای صخره ای جهان است و از میان این سه روستا تنها روستایی است که مردم از دیرباز در آن سکونت گزیده و زندگی می کنند. این روستا از آب و هوای بسیار تمیز و خنک برخوردار است و از میان خریداران بلیط هواپیما تبریز در فصل های بهار و تابستان بیشترین بازدیدکنندگان را دارد. مردم آذربایجان شرقی، سایر شهرهای ایران و گردشگران خارجی که نام و آوازه روستای کندوان را شنیده اند، به بازدید از کندوان آمده و خود را با تماشای منظره جذاب و شگفت انگیز خانه های کندویی و کله قندی شگفت زده می کنند. آب روستای کندوان خواص معدنی فراوانی دارد و برای بسیاری از بیماری های گوارشی مفید و موثر بوده و خاصیت درمانی دارد. کسانی که به این روستا سفر می کنند، از آب روستا برای عزیزان و دوستان خود به نیت شفا و درمان می برند. تماشای جریان زندگی مردم روستایی در آن خانه های عجیب و زیبا در دل کوه بسیار جذاب و جالب است. زندگی در این روستا به زیبایی جریان دارد و حتی گذراندن تنها یک روز در آن امید به زندگی را افزایش می دهد.
سوغاتی های این روستا تمامی ندارند و یکی از دیگری خوشمزه تر و متنوع تر هستند. از خوراکی های رنگارنگ گرفته تا صنایع زیبای دستی می توانید به عنوان سوغاتی از روستای کندوان تهیه کنید. عسل طبیعی، جزو اصلی ترین سوغاتی های این روستا است و کره محلی، خشکبار،گردو، بادام،دوشاب (شیره انگور)، ادویه جات، عرقیجات، کیف های دستباف سنتی، روسری های کلاقه ای، گلیم، جاجیم و ... از دیگر سوغاتی های با ارزش روستای کندوان هستند.
واژه کندوان از کجا آمده است؟
اگر قرار باشد درباره روستای کندوان صحبت کنیم، بهتر است معنی اسمش را هم بدانیم. اما قبل از آن بدانید که قدیمی ترهای روستا اینجا را به اسم «کندوجان» هم می شناسند. گروه اول می گویند «کندوان» یک کلمه ترکی است که از ترکیب دو بخش «کند» به معنی روستا و «وان» که پسوند مکان است، ساخته شده است. بعضی ها هم معتقدند کندوان از ترکیب «کندو» یا به زبان محلی «کندی» به اضافه «ان» که نشانه جمع است، به وجود آمده است. کندو یا کندی (یا کندوج) ظرف های مخروطی یا استوانه ای شکل با ارتفاع ۲ تا ۳ متر هستند که قدیم ترها در روستاها از گل می ساختند و برای نگه داری آرد، گندم و بقیه غلات از آن استفاده می کردند. از آنجایی که شکل کندو خیلی شبیه به خانه های صخره ای روستای کندوان است، به نظر من به خاطر همین شباهت ظاهری به این روستا کندوان گفته می شود.
آب و هوای روستای کندوان چطور است؟
آب وهوای روستای کندوان مثل آذربایجان سرد، کوهستانی و نیمه مرطوب است و ۲۲۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. پاییز و فصل سرما زودتر از جاهای دیگر به کندوان می رسد. تقریبا از اواسط شهریور ماه هوا سردتر می شود و باران های پاییزی شروع به باریدن می کنند. هر چه جلوتر برویم و به زمستان نزدیک شویم تحمل هوای سرد و یخبندان های طولانی واقعا سخت می شود.
معرفی روستای کندوان تبریز
کندوان یکی از شگفت انگیزترین روستاهای صخره ای ایران و جهان و از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی است که در دل صخره های کله قندی جای گرفته است و به روستای کله قندی نیز شناخته می شود. این روستای ییلاقی و تاریخی، در پای دامنه های کوه آتش فشانی سهند و در کنار رودخانه کندوان قرار دارد. کوهستانی بودن منطقه سبب ایجاد جویبارهایی در سطح مناطق شیب دار شده است که به سمت دره حرکت می کنند و سرشاخه های اولیه این رودخانه را تشکیل می دهند. در اطراف این روستا مراتع سرسبز زیبایی وجود دارد که عشایر زیادی را به آن جا می کشاند. سراسر شرق دره را نیز درختان بید كوهستانی، گردو، نارون و بادام تشكیل می دهد.ویژگی شاخص کندوان معماری صخره ای و منازل روستایی آن است که از طریق حفر سنگ های کله قندی معروف به کران پدید آمده استویژگی شاخص کندوان، معماری صخره ای و منازل روستایی آن است که از طریق حفر سنگ های کله قندی معروف به کران پدید آمده است. این صخره های کله قندی در اثر فعل و انفعالات آتش فشانی کوه های سهند ایجاد شده اند. توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی، به وسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال متمادی شکل گرفته و به فرم کران درآمده است و چنین منظره اعجا ب آوری در یکی از خوش آب وهواترین نقاط ایران ایجاد شده است.
روستای کندوان در اردیبهشت ۱۳۷۶ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. از ویژگی های دیگر این روستا، که آن را در میان روستاهای معروف صخره ای جهان مانند «گورمه» ترکیه و «داکوتای» آمریکا زبانزد کرده، جریان زندگی در آن است. در حالی که این روستاها متروکه و خالی از سکنه هستند؛ مردمان کندوان همچنان به مانند گذشته در داخل خانه های سنگی که درون صخره ها کنده اند، زندگی می کنند؛ به همین علت، کندوان یکی از نمونه های زنده معماری صخره ای و در حال سکونت دنیا محسوب می شود.
علت شکل گیری روستای کندوان
شکل گیری روستای کندوان و صخره های کله قندی آن مرهون موهبت طبیعت و فعالیت آتشفشانی کوه سهند است. ارتفاعات سهند یکی از مهم ترین كوه های آتشفشانی خاموش ایران است. از دهانه های قلل آتش فشانی سهند و دیگر كوه های آتش فشانی، طی هزاران سال، مواد مذاب بیرون جهیده است. این گدازه ها در طی قرون متمادی روی هم انباشته شده و به تدریج روی آن ها پوسته ای از سنگ توف (Tuff) در طبقات مختلف ایجاد شده است.صخرهای کله قندی روستای کندوان حاصل فعالیت های آتفشانی سهند است که در طی زمان در اثر عوامل طبیعی به این شکل در آمده اند.
توف ها و گدازه های آتش فشانی، به وسیله باد، باران و برف در طی هزاران سال متمادی تغییر شكل یافته و به فرم كران در آمده است و كم كم قسمت های كم مقاومت و كمتر سخت كران، ریخته و بخش های سخت تر باقی مانده و وضعیت كنونی را ایجاد کرده است كه بیشتر به معجزه طبیعت شباهت دارد. باد و باران مفرط به خصوص در كران های بخش ورودی روستای كندوان بیشتر مؤثر بوده و صدمه زیادی به آن ها وارد كرده است؛ در صورتی كه در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپه های مرتفع، كران ها بلندتر و سالم تر باقی مانده اند.
معماری روستای کندوان
روستای کندوان از صخره هایی تشکل شده است که بعدها مردم برای زیستن در داخل آن ها اقدام به حفاری درون صخره ها کرده و برای خود خانه های مسکونی ایجاد کرده اند. همین امر نیز باعث جذابیت بیشتر روستای کندوان شده است. معماری خانه های روستایی در کندوان به شکل صخره های مخروطی یا کله قندی می باشد و بنا بر ادعای برخی باستان شناسان قدمت روستای کندوان به دوره های پیش از اسلام برمی گردد. صدها انبار، آغل و اتاقک در دل تپه های بلند کندوان حفر شده اند که ارتفاع برخی از این تپه ها به ۴۰ متر می رسد. قرار گرفتن روستای کندوان در یکی از مناطق خوش آب و هوای ایران و آذربایجان شرقی از مثبت ترین ویژگی های آن است.
در روستای کندوان، دسترسی به کران ها و خانه های بالا تر از طریق پله هایی از بدنه خود کران ها امکان پذیر است. مردم روستایی از طبقات همکف معمولا به عنوان اصطبل استفاده می کنند و طبقات دوم، سوم و چهارم را به عنوان سکونت گاه مورد استفاده قرار می دهند. برخی از مردم طبقات چهارم را به عنوان انبار استفاده می کنند.
در خارج از کران ها و محیط مسکونی و کنار معابر آبریزهایی وجود دارند که چندین خانواده از یک آبریز به طور مشترک استفاده می کنند. این آبریزها چندین انباره و محل نشیمن دارند که تعداد آن ها بستگی به شیب زمین دارد. از آن جایی که کران ها از قطر و ضخامت زیادی برخوردارند، ایجاد نورگیر در طبقات پایین چندان آسان نیست. به همین دلیل اکثر نورگیرها در طبقه های بالایی قرار دارند. پنجره های منزل همه از جنس چوب و شطرنجی شکل هستند و در برخی از آن ها قطعات کوچک شیشه به کار رفته است.
در روستای کندوان مسجد، مدرسه، حمام و آسیاب وجود دارند و بزرگ ترین کران روستا متعلق به مسجد است. اغلب کران ها به دلیل فرم های مخروطی شکلشان دارای چندین طبقه هستند که از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند. معمولا کران ها از دو طبقه و در برخی موارد از سه یا چهار طبقه تشکیل شده اند.
در روستای کندوان از چه چیزهایی می توان بازدید کرد؟
اگرچه خود شهر تبریز دارای جاهای دیدنی بسیاری می باشد اما روستای کندوان که در فاصله ۱ ساعتی از این شهر قرار دارد از طبیعت ییلاقی بسیار زیبا، آب و هوای خنک و دلنشین و یک رودخانه آبی بزرگ برخوردار است. گردشگران معمولا در اطراف رودخانه و محل های مخصوص بساط پیک نیک پهن می کنند. گردشگران می توانند در این روستا از خانه های مخروطی شکل روستاییان بازدید کنند، به داخل خانه ها بروند، چیدمان منازل را ببینند، با مردم روستا و سبک زندگی آن ها از نزدیک آشنا شوند. از فروشگاه های سوغاتی فروش بازدید و خرید کنند. به طبقات بالای روستا بروند و عکس های جالب و منحصربه فرد بگیرند. از آب معدنی روستا بنوشند و برای عزیزان خود نیز یک بطری از این آب را تهیه کنند.
گذراندن یک روز در روستای کندوان بسیار لذت بخش و خاطره انگیز خواهد بود. برای کسانی هم که به یک روز بسنده نمی کنند، یک هتل مجلل صخره ای در روستا در نظر گرفته شده است. گردشگران در این هتل اقامتی متفاوت در درون کران های صخره ای تجربه خواهند کرد. اتاق های صخره ای هتل دارای امکانات مجهز چون تخت، چای ساز، سرویس بهداشتی، تلویزیون و ... هستند.
از اینکه در این مطلب همراه ما بودید متشکرم . . .