موسیقی بلوز چیست؟
بلوز یک گونه موسیقی ساز و آواز است که اصالت آن به سیاه پوستان آمریکایی باز می گردد. اما برخی دیگر این نظر را دارند که ریشه موسیقی بلوز در فرهنگ غرب آفریقا است. زمانی که برده های سیاه آوازهای غمگین و اندوهگین می خواندند، به تدریج این سبک شکل گرفت. آواز خوانی اندوهگین آن ها به نت های Blue معروف است.
تاریخچه موسیقی بلوز
پيدايش سبک موسیقی بلوز ريشه در تاريخ آمريكا، بوي‍ژه آمريكایيان آفريقايی تبار، سنت های موسيقی آفريقايی، ترانه های کارگران آفريقايی-آمريكايی و موسيقی فولک آمريكايی-اروپايی دارد و به قرن نوزدهم و مناطق جنوبی آمريكا (می سی سی پی) بر ميیگردد.
پدر موسیقی بلوز
ویلیام کریستوفر هندی (W . C Handy) یک رهبر ارکستر جاز بود که در شبی از شب ها در سال ۱۹۰۳ در ایستگاه قطاری نزدیک می سی سی پی نشسته بود. هندی به علت تاخیر قطار به خواب رفته بود که ناگهان با صدایی از خواب بیدار شد و خود را یکه و تنها روبه روی سیاه پوست قوی هیکلی دید که در کنار او نشسته و ترانهٔ بداهه ای درباره رفتنش به جنوب می خواند. مرد لبهٔ چاقو را روی سیم های گیتارش می لغزاند و آن را می نواخت. او یک خط از شعرش را سه مرتبه و با آکوردهای مختلف می خواند و با گیتار به آن جواب می داد. هندی بعدها گفت که این عجیب ترین و مرموزترین چیزی که تا به حال شنیده بوده چیزی نبود جز موسیقی بلوز. پس از این اتفاق او شیفتهٔ موسیقی بلوز شد و شروع به جمع آوری و انتشار نت های بلوز کرد. این اتفاق درواقع تولد موسیقی بلوز بود. درواقع این هندی بود که این نوع موسیقی را که سنتی شفاهی بود مکتوب کرد و آن را در دسترس نسل های بعد قرار داد. به همین دلیل او را پدر موسیقی بلوز می دانند. علاوه بر این، هندی از این طریق باعث آشنایی موزیسین های جاز با موسیقی بلوز شد.
سازهای مهم ژانر موسیقی بلوز (Blues)
گيتار، پيانو، هارمونيكا، درامز، ساكسيفون، وكال
ویژگی های موسیقی بلوز
- یکی از ویژگی های بارز و واضح موسیقی بلور، حضور نت های Blue در طی خوانندگی می باشد. این نُت ها در موسیقی بلوز دارای جایگاهی خاص هستند. به طوری که درجات سوم، پنجم و هفتم گام ماژور متعلق به نُت های غمگین و محزون است. اگر نمونه موسیقی های بلوز را گوش کرده باشید، به خوبی متوجه هستید که صدای حاصل از این درجات، بم تر از سایر نُت ها است. پس دور از ذهن نیست که ملودی های بلوز با ملودی های جاز فرق داشته باشد. کمی بعدتر در تاریخ، از سبک موسیقی بلوز بعنوان ندا و پاسخ یاد کردند. بنابراین، نقطه مشترک بین ژانر بلوز با جز و و راک اند رول همان call and response یا الگوی ندا و پاسخ است. گفتنی است که این نوع از نمونه ها در موسیقی بلوز به صورتی است که شنونده پس از شنیدن، حالت روحانی در درون خود احساس می کند.
- در این سبک موسیقی ریتم اهمیت زیادی دارد. در ابتدا ترانه هایی که سیاه پوستان می خواندند ماهیتی آوازی داشت و معمولا هیچ سازی در میان نبود و سیاهان به کف زدن بسنده می کردند، فقط گاهی یک ساز کوبه ای آن ها را همراهی می کرد. در سبک بلوز، هر بند ترانه معمولا سه خط دارد که خط اول و دوم غالبا تکراریست و به یک شکل خوانده می شود تا شنونده آمادهٔ شنیدن خط سوم شود که ملودی آن متفاوت است.
- یکی دیگر از ویژگی های موسیقی بلوز به اشعار، خطوط باس و تنظيم آهنگ مربوط می شود. تاریخ نیز بیانگوی فرم های ساده موسیقی بلوز است که تا دهه 1960 توانست تاثیرات بسزایی در موسیقی آمریکایی داشته باشد.
ساختار قطعات سبک بلوز
- شعر هایی که در سبک بلوز خوانده می شود معمولا دارای سه سطر و دوازده میزان است.
- ابتدا آکورد های اصلی برای سطر اول و چهار میزان اول نواخته می شود.
- پس از آن چهار آکورد برای میزان های پنجم و ششم نواخته می شود و به دنبالش یک آکورد برای میزان های هفتم و هشتم می نوازند.
- سطر آخر متفاوت است و پنج آکورد برای میزان های نه و ده و به دنبال آن یک آکورد برای میزان های یازده و دوازده زده می شود.
- شعر در موسیقی بلوز سه سطر احساسی است. سطر های اول و دوم یکسان هستند البته با آکورد های مختلف، ولی سطر سوم متفاوت است. این ساختار را میزان دوازده بلوز می نامند.
ژانرهای زير مجموعه سبک بلوز (Blues)
كلاسيک بلوز، الكتريک بلوز، بلوز معاصر، کانتری بلوز نظير دلتا بلوز و پيدمونت بلوز؛ اوربان بلوز نظير شيكاگو بلوز و بلوز سواحل غربی و ... از جمله ژانرهای زير مجموعه سبک بلوز (Blues) محسوب می شود.
برخی سبک های مرتبط سبک های زير مجموعه سبک بلوز (Blues) عبارتند از:
رگه، کانتری، جز، آر اند بی (R&B)، راک
سبک های مهم موسیقی بلوز
دلتا بلوز
به سبک قدیمی بلوز گفته می شود که در دلتای رود می سی سی پی در آمریکا رواج داشت. در این دوره یعنی قبل از جنگ جهانی دوم مختص سیاهان بود و معمولا در روستاها یا شهرهای کوچک و در گروه های کوچک سه یا چهار نفره اجرا می شد. این سبک موسیقی ماهیتی آوازی داشت و به همین دلیل گاهی خواننده به تنهایی آواز می خواند و گاهی در کنار آواز خود سازی مثل گیتار یا بانجو هم می نواخت. این ویژگی هم بر آوازی بودن سبک بلوز تاکید می کرد و هم امکان شناخت بهتر تکنیک نوازندگی آن ها را فراهم می کرد. این نحوهٔ اجرا یک بیان شخصی بود که تاثیر زیادی بر شنوندگان و مخاطبان این نوع از موسیقی داشت.
شیکاگو بلوز (بلوز مدرن)
پس از جنگ جهانی دوم و با مهاجرت سیاه پوستان به ایالت های دیگر آمریکا که مهم ترین آن ها شیکاگو بود، بلوز از جمع های کوچک و شهرهای کم جمعیت بیرون آمد و در شهرهای دیگر گسترش یافت. در این دوره موسیقی الکتریک روی کار آمد و استفاده از آمپلی فایرها رایج شد. موزیسین های بلوز نیز به گیتار الکتریک روی آوردند و حتی برای استفاده از سازدهنی آمپلی فایر به کار بردند. نوازندگان بلوز به خوبی توانستند موسیقی سنتی خود را با موسیقی الکتریک شهری وفق دهند و این امر باعث نجات موسیقی بلوز شد. در این دوره، موزیسین ها در بلوز به اجرای گروهی روی آوردند و از سازهایی مثل درامز، گیتاربیس و پیانو نیز استفاده کردند. حتی به واسطهٔ آشنایی بیشتر با موسیقی جاز، سازهای بادی مخصوصا ساکسوفون هم روی کار آمد.
موسیقی بلوز آمریکایی
گفته می شود که موسیقی بلوز آمریکایی در طی تاریخ به یک صورت نبوده است. چنانکه تحول های مختلف در جهان نشان می دهد که موسیقی بلوز آمریکایی در هر دهه دچار تغییر و تحول شده است. این تغییرات به سمت و سوی بهتر شدن، پیش رفته اند.
موسیقی بلوز ابتدا در میان برده های آمریکایی در روستاها رواج داشت. در مراحل بعد، موسیقی بلوز به شهرها راه پیدا کرد. نیو اورلئان، ممفیس و سنت لوئیس جزو اولین شهرهایی بودند که موسیقی بلوز آمریکایی به آن ها راه یافت و رواج پیدا کرد. نیواورلئان یکی از شهرهای آمریکا است که در کرانه رود می سی سی پی قرار دارد. ممفیس هم در جایگاه دومین شهر پُرجمعیت ایالات متحده آمریکا شناخته می شود. سنت لوئیس هم بعد از ممفیس بعنوان پرجمعیت ترین شهر در کشور آمریکا شناخته می شود.
هر آنچه که باید در مورد ژانر موسیقی آر اند بی (R&B) بدانید
