به گزارش سایت خبری ساعد نیوز و به نقل از بیو طب، لاپاراسکوپی نوعی روش جراحی نوین است که به طور تقریبی از حدود ۳۰-۲۰ سال پیش رایج شده و مورد استفاده قرار می گیرد.
این نوع جراحی، یک روش درون بین است که طی آن، بدون باز کردن شکم، حفره داخل شکم و لگن کاملا روشن و نمایان می شود.
در این روش به کمک تلسکوپی که همه چیز را بزرگنمایی می کند، جراح دید بهتری خواهد داشت و از این طریق می توان بیماری های مختلفی را تشخیص داد و آنها را درمان کرد.
در گفت و گو با متخصص زنان و زایمان بخوانید:
آیاآندوسکوپی با لاپاروسکوپی فرق دارد؟
چیزی به نام جراحی آندوسکوپی، رشته جوانی است و از سال ۱۹۷۲ در دنیا شروع شده است، در ابتدا شکل تشخیصی داشته ولی بعد ازمدتی، برای درمان هم ازآن استفاده کرده اند.
در زمینه فعالیت ما هم که زنان وزایمان است، شاخه ای از جراحی به نام آندوسکوپی وجود دارد، که شامل۲قسمت :
جراحی با لاپاراسکوپ
جراحی با هیستروسکوپ
در لاپاراسکوپی، جراحی ها با عنوان جراحی شکم بسته نام می گیرند و روش قبلی یعنی باز کردن شکم، درکار نیست.
هیستروسکوپی هم به معنای جراحی داخل رحم است که عدم دسترسی مابه داخل رحم را برطرف کرده و ما می توانیم به کمک هیستروسکوپ، عمل هایی مثل چسبندگی رحم بعد از جراحی ها، وجود فیبروم و پلیپ را درمان کنیم.
مزایای این روش ها نسبت به روش های قبلی چیست؟
برش کمتر و حفظ زیبایی پوست :
در لاپاراسکوپی با استفاده از ۳ سوراخ ۱۰-۵ میلی متری، جراحی انجام می شود و جالب است بدانید که تمام جراحی های زنان نظیر برداشتن رحم، کیست تخمدان و بستن لوله، از این طریق قابل انجام است.
از فواید لاپاراسکوپی کوچک بودن اسکار عمل (جای زخم) است، به عنوان مثال اگر عمل جراحی بستن لوله های رحم به روش جراحی باز انجام شود، باید برش جراحی حداقل به اندازه هفت تا هشت سانتی متر ایجاد شود، اما در این روش با دو سوراخ نیم سانتی متری می توان عمل را انجام داد.
با توجه به این که در روش لاپاراسکوپی اسکار عمل کوچک تر از جراحی باز است، انتظار می رود عوارض و مشکلات پس از عمل نیز کمتر باشد.این مساله از نظر زیبایی به نفع بیمار است
چسبندگی داخل شکمی کمتر :
چسبندگی یکی از مشکلاتی است که پس از عمل جراحی باز ممکن است برای فرد ایجاد شود، اما در لاپاراسکوپی چون شکم باز نمی شود، در معرض هوای محیط قرار نمی گیرد و بافت بدن با لوازمی که هنگام عمل استفاده می شود تماس ندارد، چسبندگی خیلی کمتری ایجاد می کند.
بازگشت سریع به محل کار :
لاپاراسکوپی به او کمک می کند پس از جراحی خیلی سریع تر به زندگی روزمره برگردد و کارهای عادی را از سر بگیرد.
عارضه عفونت کمتر :
احتمال عفونت نیز در این روش بسیار کمتر است.
ترخیص سریع از بیمارستان :
مدت بستری در بخش معمولا ۱۲ تا ۲۴ ساعت
درد کمتر :
دردهای شکمی بسیار کمتر از عمل باز شکمی میباشد.
هزینه داروی کمتر :
دارو مسکن ، انتی بیوتیک ، سرم کمتر نیاز است.
مشاهده و دید بهتر :
همچنین در روش جراحی باز، داخل شکم به خوبی روش لاپاراسکوپی روشن نمی شود و چون اعضای بدن روی هم قرار گرفته اند، ممکن است خیلی از بافت ها بخوبی دیده نشود، اما این مشکلات در لاپاراسکوپی وجود ندارد.
البته باید گفت دمیدن گاز داخل شکم که در روش لاپاراسکوپی انجام می شود، برای برخی افراد خطرناک است، بنابراین افرادی که زمینه بیماری های قلبی یا تنفسی دارند، نباید از این روش استفاده کنند
هیستروسکوپی چیست ؟
هیستروسکوپی بدون بیهوش کردن بیمار و بدون بریدن جایی انجام می گیرد و به خصوص در مورد دختران باکره ای که فیبروم در رحمشان دارند، بدون دست خوردن به پرده بکارت، انجام می شود.
علاوه براین حسن ها، در هر ۲ روش به دلیل دیجیتالی بودن جراحی و سرو کار داشتن با مونیتور و تصویر، جراح می تواند حین عمل از جایی با جای دیگر ارتباط برقرار کند و تصویر را برای مشورت از طریق اینترنت حتی برای دیگر جراحان با هر مسافتی بفرستد.
یا حتی بعد از انجام جراحی، از تصاویر موجود برای آموزش استفاده کند و آنها را سرکلاس ببرد.
آیا این جراحی ها در ایران هم متداول شده است؟
این نوع از جراحی در ایران از سال ۱۹۹۰ به شکل کامل انجام می شود و روزبه روزهم به تعداد مراکزی که این کار را می کنند اضافه می شود.
پذیرش بیماران در رابطه با این نوع جراحی ها در ایران، چگونه است؟
این مسئله از نظرزیبایی در خانم ها بسیار اهمیت دارد چون شکم باز نشده وتنها ۳ تا سوراخ در سطح بدن به وجود می آید که معمولا یکی از آنها هم ناف است و بنابراین بیمار خیلی راحت تر است.
خونریزی، عفونت و استفاده از آنتی بیوتیک ها هم در این روش به مراتب کمتر است.
چه جراحی هایی با این شیوه انجام می شود؟
تقریبا هر نوع عملی که با جراحی باز می شد انجام داد را می توان با لاپاراسکوپی انجام داد.
مثلا جراحی هایی مثل کیست تخمدان یا برداشتن رحم بسیارروتین و متداول انجام می شود و جراحی های جدیدتری مثل سرطان های گردن رحم، تخمدان و… هم می رود که جای خودش را دراعمال جراحی به روش لاپاراسکوپی باز کند.
لاپاراسکوپی در درمان نازایی هم بسیار کارآمد است و مواردی نظیر انسداد وچسبندگی دیواره رحم، I V Fیا کاشت تخمک بارور شده از طریق لاپاراسکوپی انجام می شود و در واقع نوعی جراحی مینیاتوری برای هر نوع بیماری است که نیاز به عمل دارد.
روش جراحی چگونه است؟
در این نوع جراحی، دستگاهی به نام آندوسکوپ وجود دارد که نوکش دوربین بسیار حساسی است و آن را درون شکم می فرستند.
پس از آن، گاز CO2 را وارد شکم بیمار می کنند تا باز شود و از ۲ سوراخ دیگر، ابزارهای جراحی وارد می شود.
مثلا اگر قرارباشد رحم خارج شود، برای خارج کردنش از دستگاه دیگری که مثل چرخ گوشت عمل می کند استفاده کرده یا از طریق واژن اگر بیمار دخترنباشد، رحم خارج می شود.
از لیزر هم استفاده می شود؟
چرا که نه! در واقع لیزر هم یکی از همان ابزارجراحی است و شبیه به یک چاقو عمل می کند و در برخی از بیماری ها مثل آندومتریوز اگر بنا باشد تا برشی انجام شود، از لیزر استفاده می شود که این برش را کم عمق تر و با عارضه کمتر ایجاد می کند.
لاپاراسکوپی برای چه کسانی ممنوع است :
با توجه به این که این روش ممکن است برای برخی افراد و به خصوص مبتلایان به بیماری های خاص، دردسرساز شود، باید نسبت به این مورد نیز دقت داشته باشید.
افرادی که به بیماری های قلبی یا بیماری های انسدادی ریه مبتلا هستند، نباید از این روش استفاده کنند.
بنابراین لاپاراسکوپی برای افرادی که مشکل خاصی ندارند، سالم و در سنین مناسب هستند، هیچ گونه مشکلی ایجاد نمی کند.
انجام عمل جراحی به روش لاپاراسکوپی در سنین بالای ۶۰ سال چندان مناسب نیست.
البته افرادی که تصمیم می گیرند از این روش استفاده کنند، باید به یک پزشک متخصصی مراجعه کنند که در این زمینه تبحر و مهارت دارد.
جدیدترین تحقیقات در دنیای لاپاراسکوپی :
جدیدترین اقدامی که در حال حاضرروی آن کار می کنند، این است که همین ۳تا سوراخ را هم ایجاد نکنند و از سوراخ های طبیعی موجود، نظیر سوراخ دهان، بینی، مقعد، واژن وناف استفاده کنند.
لاپاراسکوپی در نازایی و بیماریهای زنان :
چه زمانی باید لاپاراسکوپی انجام شود؟
برای اینکه بررسی یک زن نابارور تکمیل شود در اغلب موارد به یک لاپاراسکوپی تشخیصی نیاز پیدا می شود.
بطورکلی ، این عمل را پس از بررسی های دیگر ناباروری انجام می دهند.
امّا اگر درد یا مشکلات دیگری مثل سابقه یک عمل جراحی وجود داشته باشد بایستی لاپاراسکوپی را حتی قبل از انجام دیگر اقدامات تشخیصی ناباروری درخواست نمود.
بیشتر پزشکان بعلت آنکه لاپاراسکوپی یک عمل جراحی محسوب می گردد آن را تا زمانی که دیگر بررسی های لازم تکمیل شود به تأخیر می اندازند.
زمان جراحی :
عده زیادی از پزشکان ترجیح می دهند این عمل را در زمان قبل از قاعدگی (هفته قبل از قاعدگی بعدی ) انجام دهند.
همراه نمودن کورتاژ رحم (D&C)[1] اطلاعات ذیقیمتی را در مورد وضعیت تخمک گذاری آن زن در طی همان عمل فراهم می آورد.
عده ای دیگر سعی می کنند که لاپاراسکوپی تشخیصی را در حوالی تخمک گذاری یعنی زمانی که تخمک ها با کمک سونوگرافی به حد بلوغ رسیده اند انجام دهند تا بتوانند رشد فولیکول را بطور مستقیم مشاهده کنند. عده ای دیگر هم لاپاراسکوپی را در حوالی زمان تخمک گذاری انجام می دهند تا بتوانند با تلقیح اسپرم به داخل لوله در همان سیکل (Z I F T) ناباروری بیمار را درمان نمایند.
این کار فقط زمانی قابل اجرا است که هیستروسالپنگوگرافی قبلی بیمار طبیعی بودن لوله ها را تأیید کرده باشد.
احتیاطات لازم قبل از عمل :
بیمار بایستی از چند ساعت قبل از عمل هیچ غذایی نخورد و نیاشامد.
بهتر است به منظور اطمینان از بی خطر بودن بی هوشی یکسری آزمایشات لازم را قبل از عمل درخواست نمود ولی انجام چنین آزمایشاتی در زنان جوانی که از سلامت کافی برخوردار هستند ضرورتی ندارد.
عده ای از پزشکان قبل از انجام لاپاراسکوپی از بیماران خود می خواهند که هیستروسالپنگوگرافی انجام دهند.
این عمل را می توان در کلینیکهای سرپایی هم انجام داد.
برای آنکه بیمار در طی عمل خوابیده باشد و احساس ناراحتی ننماید لاپاراسکوپی را تحت بیهوشی عمومی انجام می دهند.
پروسه عمل لاپاراسکوپی :
قبل از همه چیز بایستی شکم را با بتادین ضدعفونی کرده و آن را با پارچه استریل پوشاند.
یک وسیله مخصوص را از طریق واژن داخل رحم قرار می دهند.
از طریق سوزن نازکی که از زیر ناف وارد شکم شده مقداری گاز دی اکسیدکربن یا اکسیدنیترو یا هوا را به داخل شکم وارد می کنند.
این گاز باعث ایجاد یک فضای کافی در زیر جدار شکم و همچنین بالا راندن روده ها به دور از لگن شده و امکان مشاهده راحت تر اعضای تناسلی لگن را فراهم می آورد.
لاپاراسکوپی را که همانند یک تلسکوپ مینیاتوری به شکل لوله باریکی است از طریق یک برش کوچک زیر ناف وارد شکم می کنند.
در طی عمل لاپاراسکوپی به منظور مشاهده راحت تر و دقیق تر وسیله کوچک دیگری را برای جابجایی اعضای داخل لگن از یک محل دیگر وارد شکم می کنند.
در واقع بعلت آنکه نمی توان تمام اعضای موجود در لگن را بدون وسیله مخصوص دوم بطور کامل مشاهده نمود، بدون ایجاد سوراخ دوم لاپاراسکوپی تشخیصی ناقص خواهد بود.
در طی لاپاراسکوپی تمام لگن شامل رحم ، تمام طول لوله رحم ، تخمدان ها و جداره شکم که پریتوان نامیده می شود بدقت بررسی و مشاهده می گردد.
بعلاوه پزشک باید به موارد دیگری که ممکن است روی این ساختمان ها تأثیر بگذارد مثل چسبندگی ها، اندومتریوز و توده های کوچک دقت کافی بعمل آورد.
در صورت مواجه شدن با موارد غیرطبیعی پزشک می تواند آنها را درمان نموده (لاپاراسکوپی جراحی ) و یا اینکه به کمک گیره های مخصوص بیوپسی تکه هایی از بافت مورد نظر را برای بررسی پاتولوژی جدا کند. سپس به منظور بررسی باز بودن لوله ها رنگ آبی «متیلن بلو» را از طریق رحم وارد لوله ها می کنند.
پس از تکمیل و اتمام عمل گازها را ازشکم خارج کرده و از یک یا دو عدد بخیه برای نزدیک کردن لبه های محل برش استفاده می کنند.
از آنجایی که این برشها کوچک هستند می توان آنها را به کمک چسب به هم نزدیک کرد.
همانطور که قبلاً هم گفته شد، عده ای از پزشکان پس از باز کردن دهانه رحم ، داخل رحم را کورتاژ (D&C) می کنند تا در صورت وجود سل مخفی آن را پیدا کنند و یا چگونگی تخمک گذاری را بررسی نمایند.
برخی دیگر به منظور اطمینان از طبیعی بودن حفره رحم ، هیستروسکوپی تشخیصی را هم در همان زمان انجام می دهند.
یکی از دیگر روش های پیشرفته موجود ویدئو لاپاراسکوپی است .
در این روش یک ویدئو به لاپاراسکوپ متصل شده و آنچه که جراح می بیند بر روی صفحه تلویزیون منتقل می شود.
این روش بسیار خوبی برای ضبط یافته ها و نگاهداری آنها می باشد.
این وسیله بسیار مناسبی برای توجیه و آموزش بیماران است زیرا پزشک می تواند بعداً با استفاده از ویدئو چگونگی و مشکل واقعی بیمار را برای وی توضیح دهد.
پیشرفتهای اخیر این امکان را برای شرکتهای سازنده فراهم آورده است که تلسکوپهای بسیار نازک را تولید کنند.
این تلسکوپها به نازکی یک سوزن هستند و میکرولاپاراسکوپ یا دوربین سوزنی نامیده می شود.
این امکان به پزشکان این فرصت را میدهند تا در مطب و بدون بیهوشی انجام دهند.
البته کیفیت تصاویر بخوبی تلسکوپهای معمولی نخواهد بود.
البته در سالهای اخیر روش جدید هیدرولاپاراسکوپی نیز مطرح شده است که پزشک می تواند از طریق واژن بدون برش شکمی، یک لاپاراسکوپ کوچک و نازک را وارد شکم نموده و لگن را از نظر چسبندگی و وضعیت تخمدان ها بررسی نموده و در صورت نیاز حتی کوتریزاسیون تخمدان را هم انجام دهد.
لاپاراسکوپی جراحی :
بسیاری از علل ناباروری را می توان از طریق لاپاراسکوپی در همان زمان لاپاراسکوپی تشخیصی جراحی و اصلاح نمود.
در طی عمل لاپاراسکوپی جراحی وسایل مورد نیاز دیگر مثل گیره بافت، قیچی ،گیره های بیوپسی ، منعقد کننده ها و نخ های بخیه را از طریق سوراخ لاپاراسکوپ و یا ۲ یا ۳ سوراخ دیگری که در بالای استخوان عانه ایجاد می شود وارد شکم می گردد.
بعضی از ضایعات را می توان با کمک روش های ذکر شده اصلاح نمود.
از این موارد می توان به آزاد نمودن بافتهای نابجای ناشی از اعمال جراحی و یا چسبندگی ها از اطراف لوله رحم و تخمدان ، باز کردن لوله های مسدود و برداشتن کیست های تخمدان اشاره نمود.
می توان نقاط اندومتریوز پشت رحم ، تخمدان یا پریتوان را ضمن عمل لاپاراسکوپی جراحی سوزاند و تخریب کرد.
در شرایط خاص می توان توده های کوچک میوم را خارج کرده و یا اینکه حاملگیهای خارج رحمی را درمان کرد.
در ضمن اعمال لاپاراسکوپی جراحی ، جراح می تواند از سوزاندن الکتریکی (الکتروکوتر)، لیزر و یا بخیه استفاده کند. انتخاب روش مورد نظر بستگی به عوامل مختلفی از جمله تجربه جراح ، محل ضایعه و در دسترس بودن وسایل دارد.
گاهی اوقات انجام یک لاپاراسکوپی «برای بار دوم » توصیه می گردد.
این عمل بیشتر پس از اعمال لاپاراسکوپی جراحی یا جراحی های بزرگ روی لوله درخواست می گردد.
لاپاراسکوپی دوم چند روز پس از عمل اول یا چند ماه پس از آن انجام می شود.
در ضمن این عمل ، پزشک می تواند از اینکه چه مقدار از چسبندگی ها مجدداً تشکیل شده و یا اینکه اندومتریوز چقدر برگشت پیدا کرده مطلع گردیده و درصورت نیاز آن را درمان نماید.
پس از عمل بیمار بایستی ۲ تا ۴ ساعت استراحت کند تا اثرات داروهای بیهوشی خنثی گردد.
بیمار می تواند همان روز مرخص شده و به منزل برود و ۲ تا ۳ روز بعد هم کارهای معمول خود را از سر گیرد.
فعالیت جنسی را می توانند پس از یک هفته و یا بسته به نظر و توصیه پزشک خود شروع نمایند.
ممکن است بیمار پس از عمل احساس ناراحتی مختصری داشته باشد.
این موارد شامل :
تهوع خفیف به علت استفاده از داروها یا روش جراحی .
درد شانه و گردن به علت وجود گاز داخل شکم .
درد محل عبور وسایل از جدار شکم .
احساس گرفتگی گلو و خشونت صدا در مواردی که از لوله تنفسی در هنگام بیهوشی عمومی استفاده شده است .
دردهای شکمی مثل دردهای دوران قاعدگی .
ترشحاتی مثل خون قاعدگی برای یک یا دو روز.
درد عضلانی .
بیشتر این علائم خفیف در عرض یک یا دو روز از بین می روند.
برای چند روز بیمار احساس نفخ شکم دارد.
بروز هرگونه علامت غیرمعمول یا خاص را بایستی فوراً به پزشک خبر دهید.
بجز فواید بسیار زیاد دیگر لاپاراسکوپی باید بخاطر داشته باشید که این روش می تواند جایگزین یک عمل جراحی بزرگ (لاپاراتومی )گردد که نیاز به یک برش بزرگ شکمی و ۴ تا ۶ هفته دوران نقاهت پس از عمل جراحی دارد.
با وجود اینکه پزشک در برابر بیمار از لاپاراسکوپی بعنوان یک «عمل جراحی کوچک » نام می برد، بخاطر داشته باشید که برای بیمار هر عمل جراحی ، عمل بزرگی خواهد بود! لاپاراسکوپی خطرات کمی را بدنبال دارد.
با اینحال وجود برخی شرایط خاص احتمال بروز عوارض را افزایش می دهد.
مثلاً اگر فردی قبلاً عمل جراحی روی شکم و بخصوص عمل جراحی روده انجام داده باشد احتمال خطر در او افزایش می یابد.
از دیگر شرایطی که ممکن است باعث افزایش احتمال بروز عوارض گردد شواهدی از عفونت در شکم ، یک توده بزرگ شکمی و چاقی را می توان ذکر نمود.
بروز عوارض در زنان جوانی که از سلامت کافی برخوردار هستند و تحت عمل لاپاراسکوپی قرار می گیرند نادر بوده و معمولاً در ۳ مورد به ازای هر ۱۰۰۰ عمل جراحی روی می دهد.
این عوارض شامل آسیب به اعضای داخل شکم مثل روده ، یک رگ خونی یا مثانه است .
بیشترعوارض هم در هنگام ورود لاپاراسکوپ از طریق ناف اتفاق می افتد.
درصورت بروز چنین حوادثی در ضمن عمل ، پزشک بایستی یک عمل جراحی بزرگ انجام داده و آسیب وارده را از طریق یک برش بزرگتر شکمی ترمیم نماید.
گاهی اوقات این عوارض پس از اتمام عمل جراحی روی می دهند.
