دعوای ممانعت از حق چیست؟

ممانعت از حق چیست؟

یکی از دعاوی شایع در مورد تصرف املاک و مستغلات اشخاص، دعوی ممانعت از حق می باشد. به این نحو، که شخص به نحو عدوان و بدون اینکه ادعای خود را نسبت به ملکی اثبات کند مانع تصرف مالک و متصرف قانونی ملک مورد تصرف می شود. در ممانعت از حق، شخصی که ممانعت از حق او قانونی نبوده است به جهت ضرر و زیانی که از ممانعت او به عمل آمده است، از باب مسئولیت مدنی و تسبیب در مقابل مالک ملک، مسئول می باشد و باید منافع از بین رفته ملک را نسبت به مالک جبران کند.

ممانعت از حق در قانون آیین دادرسی مدنی

براساس ماده 159 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب، دعوای ممانعت از حق عبارت می باشد از: درخواست شخصی كه رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری خواستار باشد. در این رابطه باید گفت: حق، قدرت و امتیازی می باشد كه قانون به اشخاص می دهد كه مبادرت به انجام امری و یا خودداری از انجام آن نماید. لذا خارج از مقررات قانونی وجود حق قابل تصور نمی باشد. ممكن است این حقوق از صریح قانون یا قرار داد و یا عرف مسلم نشأت گرفته باشد. قابل ذكر می باشد .نحوه ممانعت در قانون ذكر نشده است. لذا به هر شكلی كه ممانعت صورت بپذیرد به شرط وجود سایر شرایط از مصادیق ماده 159 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب می باشد. در ماده 159 قانون آیین دادرسی مدنی ، دعوای ممانعت از حق تعریف شده است. بر اساس این ماده دعوای ممانعت از حق عبارتست از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد. بنابراین، ممانعت از حق در واقع شرایطی است که دارنده یک حق نمی تواند از حقی که دارد استفاده کند . به عنوان مثال، اگر شخصی اجازه ندهد که از ملک یا زمین مان استفاده نکنیم، باید در قبال او دعوای ممانعت از حق مطرح کنیم.

ارکان اصلی ممانعت از حق

سه رکن اساسی و اصلی طرح دعوی جلوگیری از استفاده حق عبارتند از:

• سابقه استفاده از حق: خواهان دعوی ممانعت از حق، باید ثابت کند که علاوه بر آن که متصرف ملکی که در آن دارای حق می باشد، نبوده بلکه از حق مورد دعوی پیش از این نیز استفاده می کرده است.
• ملک غیر: رکن بسیار مهم دیگر آن است که حق ارتفاق یا انتفاع در ملک شخص دیگر باشد، مثل راهی که برای رسیدن به یک زمین کشاورزی از زمین شخصی دیگر می گذرد. نکته بسیار مهم در طرح دعوی ممانعت، آن است که خواهان دعوی، صاحب ارتفاق یا انتفاع است که می تواند که مالک و یا متصرف ملک باشد. خوانده دعوی نیز مالک یا متصرف ملکی است که در آن حق ارتفاق وجود دارد.
• ممانعت: عبارت از جلوگیری از استفاده از حق. نکته مهم در ممانعت آن است که فردی که مانع استفاده از حق است، مالک یا متصرف ملک است و به جهت استفاده کامل از عین و منافع خود از استفاده از حق ارتفاقی و انتفاعی دیگران جلوگیری می کند. همچنین، در این دعوی ممکن است محل انتفاع و یا ارتفاق از تصرف خواهان خارج شده باشد و یا نشده باشد.

روش های طرح دعوا بابت ایجاد مزاحمت و ممانعت از حق در ملک چگونه است؟

از دو روش می توان برای طرح و اقامه دعوا در این حصوص علیه شخص و فرد مزاحم اقدام نمود که در زیر به طور کامل توضیح می دهیم:

• روش اول: شکایت کیفری در ملک شخصی

اول از هر چیزی شاکی باید دارای سند مالکیت رسمی برای ملکش باشد و اگر سند رسمی ندارد باید شاکی سبق تصرف خود در ملک موضوع شکایت را ثابت کند و اثبات کند که شخص متصرف به طور غیر قانونی و بدون اجازه وی ملکش را تصرف کرده است یا برای او در استفاده از آن مانع و مزاحمت ایجاد کرده است. در این صورت می توان از طریق وکیل متخصص دعاوی ملکی برای تنظیم شکواییه یا انجام مشاوره حقوقی به صورت حضوری استفاده کرد تا با تنظیم یک شکواییه قانونی و اصولی در دادسرا از شخص مزاحم شکایت کیفری نمود. جالب است بدانید که مجازات مزاحمت ملکی در صورت محکومیت، یکماه تا یکسال حبس تعزیری است. همچنین خوشبختانه رسیدگی به این دعوا فوری و خارج از نوبت در مراجع کیفری انجام می شود.

• روش دوم: دعوای حقوقی در ملک شخصی

در این روش مالک باید با تنظیم دادخواست و با ضمیمه کردن تصویر سند مالکیت یا اثبات سبق تصرفش در آن ملک علیه شخص متصرف ضمن طرح دعوا از او مطالبه اجرت المثل ایام تصرف نماید. یعنی متصرف ضمن محکومیت و خروج از ملک باید با نظر کارشناس خسارتی معادل اجاره معمول و مرسوم آم ملک را به میزان مدت تصرف بپردازد که به آن اجرت المثل ایام تصرف گفته می شود.

نکات مشترک رفع تصرف عدوانی، رفع مزاحمت يا ممانعت از حق

نکته مشترک در سه دعوای رفع تصرف عدوانی، رفع مزاحمت يا ممانعت از حق، اثبات سابقه تصرف در گذشته است و نیز وجود سند مالكيت دليل بر اين امر (سابقه تصرف در گذشته) محسوب می شود. نكته مشترک ديگر در هر سه دعوی فوق، اثبات اين است كه موضوع دعوا بدون رضايت متصرف اصلی يا از راهی غيرقانونی، از تصرف وی خارج شده است.

نمونه دادخواست رفع ممانعت از حق

رياست محترم مجتمع قضايی

با سلام احترماً به استحضار می رساند: به موجب کپی سند مالکیت شماره۶۵۴۳۵۶ پلاک و پلاکهای ثبتی شماره۱۲۹۶ / ۳۲۱ بخش ۵ تهران واقع در نشانی تهران فلکه دوم صادقیه خیابان کاشانی پلاک ۱۲ در مالکیت اینجانب قرار دارد. نظر به اینکه خوانده با اقدامات خود دایر بر ذکر موارد اقدامات از استفاده اینجانب از پلاک تحت مالکیتم ممانعت به عمل می آورد و به این وسیله نیز ضمن تضییع حقوق حقه ام موجب ورود، خسارات نیز شده است. فلذا مستنداً به ماده ۱۵۹ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی و صدور حکم به رفع ممانعت از حق و جبران خسارت وارده به انضمام جمیع خسارات و هزینه دادرسی مورد استدعاست.

صلاحیت محلی دادگاه

مطابق با ماده ۱۲ قانون آئین دادرسی مدنی دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجع به آن در دادگاهی اقامه می شود که مال غیر منقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد. توجه شود که در این دعوی ارسال دادخواست به مرجع صالح از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می گیرد، فلذا جهت ثبت و ارسال دادخواست به دادگاه، به همراه مدارک مربوطه و کارت عابر بانک جهت پرداخت هزینه دادرسی، ابتدا به این دفاتر مراجعه نمائید.

هزینه دادرسی

این دعوی از جمله دعاوی غیر مالی است و مستلزم پرداخت هزینه دادرسی مطابق با دعاوی غیر مالی می باشد.

تصرف عدوانی و ارکان تحقق آن چیست؟