دیر به دنیا آمدن نوزاد چه خطرات و عوارضی دارد؟ 

اغلب نوزادان طی هفته های ۳۹ تا ۴۰ بارداری به دنیا می آیند. اگر نوزاد تا هفتۀ ۴۲ به دنیا نیاید، بارداری طولانی مدت یا پست‏ ترم (Postterm) نامیده می شود. بارداری طولانی مدت می تواند خطراتی را برای مادر و جنین ایجاد کند و نیاز به مراقبت های پزشکی خاص دارد. هرچند نباید خیلی نگران این موضوع باشید ولی بهتر است در این مطلب با مشکلات بارداری دیرتر از موعد و مراقبت های پزشکی لازم برای تولد کودک در این شرایط آشنا شوید.

علل و عوامل زایمان دیررس

علت اصلی زایمان دیررس هنوز به طور دقیق مشخص نیست. معمول ترین علت زایمان دیررس، اشتباه در محاسبه تاریخ بارداری است. همچنین اگر خانمی سابقه زایمان دیررس داشته باشد، احتمال زایمان دیرتر از موعد در بارداری بعدی او افزایش می یابد. از جمله عواملی که می توانند خطر زایمان دیررس را افزایش دهند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زایمان دیرتر از موعد در بارداری قبلی؛
• BMI بالای مادر با خطر بارداری طولانی تر و افزایش احتمال القای زایمان همراه است. هم افزایش وزن مادر قبل از بارداری و هم افزایش وزن مادر در طول بارداری، خطر زایمان دیر هنگام را افزایش می دهد؛
• وجود سابقه ژنتیکی؛ به این معنی که میزان زایمان دیررس در مادرانی که خودشان با زایمان دیرهنگام به دنیا آمده اند، افزایش می یابد؛
• سن بالای مادر.

تشخیص زایمان دیررس

تعیین سن بارداری مهم ترین راه تشخیص زایمان دیرتر از موعد و پس از هفته چهل بارداری است. اندازه رحم، تاریخ شنیدن اولین صدای قلب جنین و احساس اولین حرکت جنین همگی از عوامل تائید کننده سن بارداری هستند. اغلب در اوایل بارداری و برای ارزیابی رشد جنین و سن بارداری، از سونوگرافی استفاده می شود. اگر تا پس از هفته چهلم بارداری حاملگی ادامه یابد، ممکن است برای مشخص نمودن وضعیت مادر و جنین و وجود مشکلات و علائم زایمان از جمله درد زایمان پس از هفته چهل بارداری، بررسی هایی انجام گیرد، از قبیل سونوگرافی، NST (تست بدون استرس؛nonstress test )، BPS و تخمین میزان مایع آمنیوتیک.برخی از راه های تشخیص وجود مشکلات احتمالی عبارتند از:

• شمارش حرکات جنین: شمارش حرکات جنین شامل پیگیری حرکات جنین است. تغییر در تعداد حرکات جنین، نشان دهنده استرس جنین در داخل رحم مادر است.
• انجام تست NST: NST یا تست بدون استرس، تستی است که در آن ضربان قلب جنین با افزایش حرکات جنین مورد بررسی قرار می گیرد. ضربان قلب جنین به همراه حرکات جنین نشانه دهنده سلامت جنین است.
• تست بیوفیزیکال پروفایل (BPS): تست بیوفیزیکال پروفایل ترکیبی از NST و سونوگرافی، برای ارزیابی ضربان قلب جنین و سلامتی جنین است.
• سونوگرافی: سونوگرافی یک تست تشخیصی است که با کمک امواج صوتی، تصاویری از عروق خونی، بافت ها و اندام های جنین ایجاد می کند. از سونوگرافی برای مشاهده اندام های داخلی در هنگام فعالیتشان و ارزیابی جریان خون اندام ها استفاده می شود. سونوگرافی در دوران بارداری برای پیگیری رشد جنین انجام می شود.
• سونوگرافی داپلر: داپلر نوعی سونوگرافی است که با کمک امواج صوتی، میزان جریان خون جنین را اندازه گیری می نماید.

مشکلات بارداری طولانی مدت

اگرچه دلیل طول کشیدن حاملگی به طور دقیق مشخص نیست، اما اگر مادر در بارداری های قبلی سابقۀ بارداری طولانی داشته باشد یا در خانوادۀ او سابقۀ بارداری طولانی مدت وجود داشته است، می تواند احتمال این مشکل را در بارداری اخیر بالا ببرد. تأخیر بیش از دو هفته ای زایمان می تواند با خطرهایی برای جنین و مادر همراه باشد.آمار مرده متولد شدن یا کمی پس از تولد مردن نوزادانی که پس از هفتۀ ۴۳ بارداری به دنیا می‏ آیند، بسیار بیشتر از نوزادانی است که در موعد تعیین ‏شده به دنیا آمده اند. مشکلات احتمالی ناشی از زایمان دیرتر از موعد شامل موارد زیر است:

• جدا شدن جفت
• مشکلات تنفسی نوزاد
• مرده به دنیا آمدن جنین
• کاهش سطح مایع آمنیوتیک
• مشکلات ناشی از بزرگ جثه شدن جنین
• کاهش یا توقف رشد نوزاد به دلیل کمبود جا در رحم
• دیسترس جنینی منجر به کاهش ضربان قلب کودک
• ورود اولین مدفوع جنین یا مکونیوم (Meconium) به مسیر تنفسی او

درصورتی که بارداری طولانی مدت دارید، نگرانی به خاطر دیر به دنیا آمدن فرزندتان امری طبیعی است، اما زیاد سخت نگیرید، زیرا تا زمانی که پزشک از سلامت فرزند شما اطمینان دارد، می توانید بدون نگرانی منتظر تولد کودک خود بمانید.

مشکلات جدی رفتاری و عصبی در نوزادانی که دیر به دنیا آمدند

کودکانی که دیر به دنیا می آیند، دو برابر احتمال ابتلا به ADHD بالینی را تجربه می کنند.زایمان به عنوان پیش از دوره (قبل از 37 هفته)، مدت دوره (37-42 هفته) یا پس از دوره (بعد از 42 هفته) طبقه بندی می شوند. تحقیقات نشان داده است که :"هر دو نوزاد پس از زایمان و قبل از زایمان در معرض خطر بیشتر مشکلات رفتاری و عاطفی در 18 و 36 ماه قرار داشتند که این شرایط تقریبا از وزن و قد مادر، قومیت، درآمد خانواده، مصرف الکل، سیگار کشیدن، سطح تحصیلات و روانپاتولوژی مادر تاثیر میگیرند.

عوارض خطرناک و جدی دیر به دنیا آمدن نوزادان

نتایج مطالعات در این زمینه بسیار متفاوت است، طبق بعضی مطالعات نشان داده شده است که زایمان بعد از دوره خطر ابتلا به آنسفالوپاتی و مرگ در اولین سال زندگی نوزاد را افزایش می دهد، اما در برخی مطالعات دیگر بیان شده که این نوزادان از نظر جسمی، ذهنی، و بیماری فرقی با کودکان دیگر ندارند.اما در مقاله دیگری، بیان شده است که در سن پنج سالگی، 13٪ از نوزادانی که دیر به دنیا آمده اند، دچار مشکلات عصبی می شوند.نزدیک به 5 تا 10 درصد تولدها دیرتر اتفاق می افتد، حتی در کشورهای صنعتی. انگلستان کمترین نرخ را در این بین داراست با نرخ 3.6٪. تاخیر در تولد در بین زنانی که القاء شده اند رایج است.

از 114،783 زن که القاء شده اند، 13،643 (11.9٪)از نوزادان با تاخیر به دنیا آمده اند . با این حال، فقط 8188 (2.3٪) نوزاد متولد شده از 361،323 از زنانی که به صورت طبیعی باردار شده اند دیر به دنیا آمده اند، در حالی که فقط 1،010 (1.6٪) از کودکان که به صورت سزارین متولد شده اند با این مورد مواجه بوده اند.

چگونه طولانی شدن حاملگی، ممکن است کودک را تحت تاثیر قرار دهد؟

یافته های این تحقیقات کاملا قابل اعتماد است [ما] می دانیم که تولد پس از تاریخ موعد با انواع مشکلات همراه است. اگر تولد کودک شما، بیش از حد طول بکشد، احتمال بیشتری دارد که با کاهش وزن یا اختلالات عصبی مواجه بشود؛به این دلیل که نوزاد بیشتر در رحم باقی می ماند و بیشتر احتمال دارد که جفت به حالت طبیعی برسد. این تحقیقات مهم و جالب و شامل اطلاعات مفید هستند. که موجب اگاهی مادران از عواقب تاخیر در تولد نوزاد می شود.

القای زایمان در بارداری طولانی مدت

بعد از هفتۀ ۴۱، پزشک وضعیت بارداری را تحت نظر خواهد گرفت تا در صورت شروع نشدن زایمان در موعد مقرر، اقدامات لازم را انجام دهد. معمولاً بعد از هفتۀ ۴۱، پزشک هفته ای دو بار با آزمون بیوفیزیکال، وضعیت سلامت جنین و میزان مایع آمنیوتیک را تحت نظر قرار می دهد. درصورتی که وضعیت جنین و حجم مایع آمنیوتیک مناسب باشد و مادر قصد سزارین نداشته باشد، پزشک می تواند برای شروع زایمان طبیعی کمی بیشتر صبر کند.

در این مدت، پزشک وضعیت دهانۀ رحم را نیز بررسی خواهد کرد و تا هفتۀ ۴۲ منتظر باز شدن دهانۀ رحم و شروع انقباضات خواهد ماند. اگر در این مدت تغییری در دهانۀ رحم ایجاد نشود، پزشک ممکن است تصمیم به شروع زایمان به روش القا بگیرد. در القای زایمان، پزشک با تجویز داروهایی به باز شدن دهانۀ رحم کمک می کند و همچنین با تزریق اکسی توسین باعث شروع انقباضات و درد زایمان می شود. تیم پزشکی طی فرایند زایمان، مراقبت های لازم را از نوزاد انجام خواهد داد، مخصوصاً اگر نوزاد مکونیوم خود را دفع کرده یا سطح مایع آمنیوتیک خیلی پایین باشد.