مقایسه کردن به مرور باعث کاهش اعتماد به نفس در فرد می شود و حس نا امنی و ناامیدی را در فرد به وجود می آورد. این روند آنقدر ادامه پیدا می کند که فرد به افسردگی و اختلالات اضطرابی مبتلا می شود و بهداشت جسمی و روانی او به مخاطره می افتد. از همین رو بسیاری از افرادی که به جلسات مشاوره و روان درمانی مراجعه می کنند به دنبال راهی هستند تا بتوانند از این مقایسه ها دست بردارند. شما بیشتر خودتان را با چه کسی مقایسه می کنید؟ اگر پاسخ این سؤال را نمی دانید، به آخرین باری فکر کنید که در رسانه های اجتماعی می گشتید. از خودتان بپرسید دیدن کدام عکس ها باعث شد غبطه بخورید و به این فکر کنید که زندگی تان یکنواخت و کسل کننده است یا اینکه نتوانسته اید در زندگی به موفقیت هایی که می خواسته اید برسید؟ قدمت مقایسه کردن خود با دیگران به اندازه قدمت بشر است و انسان از وقتی خود را شناخته شروع به مقایسه کردن خود با دیگران کرده است. در این مقاله می خواهیم ببینیم چطور می توانیم از مقایسه کردن خود با دیگران دست برداریم. با ما همراه باشید.
دلایل اصلی مقایسه خود با دیگران
دوست داشتن خود اولین قدم در خودشناسی است. مقایسه چیزی است که برای همه افراد اتفاق می افتد اما مقایسه زیاد می تواند علل مشخصی داشته باشد که در ادامه به برخی از مهم ترین دلایل آن اشاره خواهیم کرد.
1. عدم اعتماد به نفس کافی
زمانی که خود کم بینی و عدم اعتماد به نفس در افراد وجود داشته باشد، گرایش به مقایسه خود با دیگران به طور طبیعی شکل می گیرد و روز به روز قوی تر می شود. شاید علت این امر این است که می خواهیم بدانیم چرا نمی توانیم مانند دیگرانی باشیم که از نظر ما موفق و یا کامل هستند. جالب است بدانید بسیاری از افرادی که دائماً درگیر مقایسه خود با دیگران هستند لزوماً افراد شکست خورده و ناموفقی نیستند بلکه به خاطر عدم اعتماد و اطمینان کافی نسبت به خود و انتخاب هایشان نمی توانند موفقیت های خود را ببیند و دائماً از نظرشان دیگران بهتر عمل می کنند. اگر این افکار و احساسات در شما نیز به میزان زیادی وجود دارد لازم است که برای ارتقا و بهبود اعتماد به نفس خود کاری انجام دهید. مراجعه به روانشناس و شرکت در جلسات روان درمانی کمک زیادی در این زمینه به شما خواهد کرد.
2. کمال گرایی افراطی
کمال گرایی یکی از ویژگی های شخصیتی است که می تواند منجر به انجام مقایسه زیاد درباره خود با دیگران شود. در کمال گرایی فرد می خواهد همه چیز را به بهترین شیوه انجام دهد. این ویژگی باعث می شود هیچ گاه از کارها و فعالیت های خود راضی نباشید. توجه کنید که برای موفقیت و سلامت جسم و روان لازم است که در کنار دوست داشتن خود از رفتارهای خود نیز رضایت داشته باشید. عدم رضایت از خود، شما را درگیر مقایسات آزاردهنده ای خواهد کرد. معمولاً تغییر و تعدیل ویژگی کمال گرایی توسط خود فرد دشوار است و نیاز به مداخلات حرفه ای از جانب روانشناس دارد.
3. عدم داشتن روحیه انعطاف پذیر
برخی از افراد روحیه و دید انعطاف پذیری ندارند. به همین خاطر برای رسیدن به موفقیت و پیشرفت فکر می کنند که تنها یک راه مشخصی وجود دارد. این افراد این مسئله را در نظر نمی گیرند که موفقیت هر کس به شرایط و توانایی های خود او بستگی دارد و افراد در زندگی برای رسیدن به موفقیت باید مسیر منحصر به فرد خودشان را پیدا کنند. در نظر نگرفتن این موضوع باعث می شود که شما دائماً به دنبال یک راه حل کلی باشید و همیشه برای رسیدن به پیشرفت خودتان را باید با دیگران مقایسه کنید تا با استفاده از معیارهای آن ها بتوانید به نتیجه مشابهی دست یابید.
معایب مقایسه کردن خود با دیگران
مقایسه کردن مداوم خود با دیگران باعث حس بی کفایتی نسبت به خود می شود و فرد هر تلاشی که می کند به چشمش نمی آید. این روند به مرور باعث افسردگی و انزوا در فرد می گردد و همواره موفقیت ها و دستاوردهای فرد پشت دیگران پنهان می ماند. علاوه بر این حس ناامنی نیز وجود فرد را فرا می گیرد و عزت نفس و اعتماد به نفس او را کاهش می دهد. مهم ترین عوارض مقایسه خود با دیگران نیز از دست رفتن زندگی حال و عدم لذت بردن از آن است که بهداشت جسمی و روانی افراد را به خطر می اندازد.
چند راهکار عملی برای مقایسه خود با دیگران
مقایسه کردن خود با دیگران ممکن است که در افراد به عادتی ذهنی تبدیل شود. اما حتی در این صورت نیز شما با استفاده از برخی راهکارها می توانید یک بار برای همیشه به این مقایسه ها پایان دهید. در ادامه به بعضی از این راهکارها اشاره کرده ایم. توجه داشته باشید که این راهکارها، راه حل هایی عمومی هستند که می توانند باعث تغییر رفتار در شما شوند. اگر مشکل شما بسیار شدید است و احساس می کنید این مقایسه ها عملکرد زندگی تان را مختل کرده است ترجیحاً باید به یک متخصص روانشناس مراجعه کنید. در ادامه، به پنج گامی که باید در این راه بردارید اشاره می کنیم.
۱. تمرکز بیرونی را به تمرکز درونی تغییر دهید
برگرداندن نگاهتان از بیرون به درون کار آسانی نیست، اما ارزش امتحان کردن را دارد. باید دست از مقایسه کردن خود با دیگران بردارید، زیرا فقط خودتان می توانید به خودتان اعتبار ببخشید. ممکن است این کار کم ارزش به نظر برسد، اما بسیار مؤثر است.
اگر تاکنون این ایده را امتحان نکرده اید یا از تصور اینکه با خودتان تعامل داشته باشید می ترسید، مطمئنا اجرای این ایده در زندگی تان خیلی سخت خواهد بود. بهترین کار برای شروع این است که با مدیتیشن یا هر روش دیگری که می شناسید با خودتان خلوت کنید. سپس با این پرسش پیش بروید که «اثرات بیرونی ای که خواسته یا ناخواسته اجازه داده ام من را هدایت کنند چه هستند؟» به موقعیت هایی فکر کنید که باعث شده اند خودتان را با فرد دیگری مقایسه کنید. آیا بیشترین زمانی که خودتان را مقایسه کرده اید در گشتن در صفحات رسانه های اجتماعی بوده؟ آیا فرد خاصی هست که دائما از خود و زندگی اش تعریف می کند یا سؤالاتی از شما می پرسد که سبب می شود احساس کنید از او پایین ترید؟ یا شاید انجام بعضی کارها مثل گشت زنی در فروشگاه ها و رفتن به محله های ثروتمندنشین است که باعث می شود از زندگی تان ناراضی باشید. به این مسائل بیندیشید یا درباره شان بنویسید. سپس تجسم کنید چه اتفاقی می افتاد اگر نیروها، نظرات یا افکار بیرونی روی شما اثر نمی گذاشتند. وقتی در حال انجام این کار هستید، هر بار که حس کردید دوباره تحت نفوذ نیروهای بیرونی هستید به جای اول برگردید و از اول آغاز کنید.
۲. میزان استفاده از رسانه های اجتماعی را محدود کنید
وقتی دائم برای اعتباربخشی به خود و زندگی تان به بیرون نگاه می کنید، به راحتی در تلۀ مقایسه اجتماعی می افتید. اگر می خواهید کمتر خودتان را با دیگران مقایسه کنید، زمان استفاده از رسانه های اجتماعی را محدود کنید. تصاویری که در آنجا می بینید اغلب به دقت طراحی شده اند تا لحظاتی بی عیب در زندگیِ آشفتۀ دیگران را نشان دهند؛ اما باور کنید این عکس ها هیچ ارتباطی با زندگی های واقعی این افراد ندارند. حتی پژوهش ها نشان داده اند زوج هایی که مدام عکس هایی از لحظات شاد و خوشبخت پست می کنند در واقعیت با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند و زندگی زناشویی موفقی ندارند.
۳. منبع محکمی از الهام بیابید
اشکالی ندارد یک یا دو نفر به عنوان منبع الهام در زندگی تان باشند. این مسئله می تواند تا حدودی هدایت بیرونی در زندگی تان ایجاد کند. نیازی نیست این افراد افرادی مشهور باشند، بلکه ممکن است این منبع الهام مربی یوگا، دوستی خوب، یکی از همکارانتان یا فردی باشد که در مسیری مشابه شما گام برمی دارد. وقتی احساس ناامیدبودن می کنید یا مسیرتان را گم کرده اید و ممکن است دوباره در تلۀ مقایسه بیفتید، می توانید از این افراد الهام بگیرید.
۴. شکرگزار باشید تا در تلۀ مقایسه نیفتید
اگر خود را متعهد کنید که عمیقا برای چیزهایی خوبی که در زندگی تان وجود دارند خوش حال باشید و آنها را هر روز به خودتان یادآوری کنید، کمتر احتمال دارد در دام مقایسه گرفتار شوید. هروقت کسی یا چیزی می خواهد شما را دوباره به تلۀ مقایسه بیندازد، فورا آن چیزهای خوب را به خودتان یادآوری کنید. به علاوه، دیدن موفقیت دیگران نباید دنیای شما را به هم بریزد. حتی اگر فکر می کنید آنها همان کاری را انجام می دهند که شما انجام می دهید، تلاش ها و موفقیت هایشان به خودشان تعلق دارد. از مقایسه کردن خود با دیگران دست بردارید، زیرا آنچه شما تجربه می کنید با آنچه آنها تجربه می کنند تفاوت دارد. در اصل شما دارید ظاهر زندگی آنها را با باطن زندگی خودتان مقایسه می کنید که در واقع مقایسه اشتباهی است. فاصله گرفتن از مسیر زندگی دیگران کمکتان می کند خودتان را از این احساس که باید پیشرفت تان را در مقایسه با پیشرفت دیگران بسنجید نجات دهید. حسی از شادیِ درونی در خودتان ایجاد کنید تا بتوانید پیشرفت های خودتان را ارج بنهید. وقتی برای دیگران خوش حال می شوید، راحت تر می توانید برای خودتان هم خوش حال شوید. وقتی پیروزی های دیگران را حتی اگر کوچک باشند می پذیرید، می توانید پیروزی های خودتان را هم ببینید و بپذیرید.
۵. مقایسه کردن خود با دیگران را انگیزه ای برای پیشرفت بدانید
تقلای انسان برای خواستن چیزی که متعلق به دیگران است وقت هدردادن است؛ مگر اینکه چیزی که در دیگران می بیند و می خواهد واقعا ارزشمند باشد. چه کسی را بیشتر از همه تحسین می کنید؟ چه نوع مقایسه ای می تواند به واقع برای شما مفید باشد؟ برای مثال، آیا افرادی را می شناسید که فوق العاده مهربان و باگذشت اند؟ آیا کسانی را می شناسید که با خوبی شان واقعاً اثر مثبتی در دنیا می گذارند؟ به جای اینکه با افتادن در تلۀ مقایسۀ بیهوده وقت تان را تلف کنید، با مقایسه کردن خود با افراد مثبت اندیش و الهام بخش سعی کنید خودتان را به آنها شبیه کنید و فرد بهتری در زندگی تان باشید.
کلام آخر
اعتباربخشیدن به خود و تفکر درونی بهترین راه برای پرهیز از افتادن در تلۀ مقایسه است؛ اما انجام این کار به این سادگی ها نیست. اگر می خواهید از مقایسه کردن خود با دیگران دست بردارید، راه سختی در پیش دارید؛ اما همین که به این نکته آگاه شده اید، یعنی در مسیر درست قرار دارید.
تحلیل ماتریس تصمیم گیری
