به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، فاطمه زهرا نصراللهی، اکنون حدود سه دهه از اختلاف بر سر منطقه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان می گذرد. کارشناسان بر این باورند که حضور رژیم صهیونیستی موجب بروز اختلافات بین این دو کشور شده، چراکه رژیم صهیونیستی با حضور در هر نقطه ای باعث بروز اختلافات مرزی و طایفه ای شده است، اخیرا هم بار دیگر اختلافاتی بین ساکنان قره باغ و ارمنستان رخ داده که نشان می دهد که این مسئله همچنان به عنوان کانون بحران بین ایروان و باکو است و هر لحظه احتمال بروز جنگ بین دو کشور وجود دارد؛ این مناقشات چندین ساله اخیرا به درگیری های نظامی بین دو کشور ختم شده است.
باز هم شبح جنگ در روابط جمهوری آذربایجان و ارمنستان سایه انداخت
پاک آیین سفیر اسبق ایران در آذربایجان در گفت وگو با باشگاه خبرنگان جوان در این رابطه گفت که تا وقتی که موضوع قره باغ حل نشود، کماکان شاهد این قبیل درگیری ها خواهیم بود، البته بعید به نظر می رسد که درگیری ها فراگیر شود و تبدیل به یک جنگ طولانی شود و احتمالا بعد از چند روز با میانجی گری روسیه و تلاش هایی که ایران انجام می دهد، این مسئله موقتا فروکش می کند، اما باز هم این زخمی است که مجددا سر باز می کند.
در حقیقت منطقه «قره باغ کوهستانی» (ناگورنو قره باغ) بار دیگر پس از سه ماه، صحنه درگیری نیرو های ارتش ارمنستان و جمهوری آذربایجان است. جمهوری آذربایجان روز گذشته ۶ مهر از آغاز درگیری ها در خطوط مقدم جبهه با ارمنستان خبر داد و ایروان نیز وضعیت جنگی اعلام کرده است.
جمهوری آذربایجان و ارمنستان از اوایل دهه ۱۹۹۰ بر سر کنترل منطقه کوهستانی قره باغ درگیر شده اند و آخرین درگیری های مسلحانه این دو کشور در ماه ژوئیه آغاز شد و هر دو طرف تلفاتی را گزارش دادند. اکنون درگیری بین دو کشور بار دیگر شدت گرفته است. در همین ارتباط باکو و ایروان به طور جداگانه با صدور بیانیه هایی یکدیگر را متهم به آغاز این درگیری کردند. نخست وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در بیانیه خود نیرو های ارمنستان را به آغاز عملیات متهم کرد و پس از آن نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان هم اعلام کرد که جمهوری آذربایجان آغاز کننده حمله بوده است. این حملات که به طور عمده در مناطق مسکونی مرزی اتفاق افتاد و بار دیگر موجب بروز خسارت های جانی و مالی و کشته شدن چندین فرد غیرنظامی شد.
گزارش ها حاکی از آن است که، نیرو های ارمنستان با استفاده از سلاح های سنگین از جمله آتش سنگین توپخانه مواضع واحد های ارتش جمهوری آذربایجان را در امتداد مناطق مرزی و نیز روستا های مرزی قاپانلی؛ شهرستان ترتر، چیراغلی و ارتا قروند؛ شهرستان آقدام، آلخانلی و شکوربیکلی؛ شهرستان فضولی و جوجوق مرجانلی؛ شهرستان جبرایل را مورد هدف قرار داده که بر اثر آن تعدادی از افراد غیر نظامی کشته و یا زخمی شده اند.
سخنگوی وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در این باره گفت که نیرو های مسلح ارمنستان به سوی شهرک های حاشیه خط مقابله نظامی در منطقه قره باغ آتش گشوده اند، در این حملات تلفات غیرنظامی هم گزارش شده است. سخنگوی وزارت دفاع جمهوری آذربایجان همچنین گفت که در تاریخ ۲۷ سپتامبر، حدود ساعت ۰۶:۰۰ (۰۲:۰۰ به وقت گرینویچ) بامداد نیرو های مسلح ارمنستان تحرکات گسترده ای انجام دادند و در نتیجه در معرض گلوله باران شدید مواضع ارتش جمهوری آذربایجان در کل خط مقدم و همچنین شهرک های واقع در منطقه خط مقدم قرار گرفتند.
ساعت ۱۱:۴۵ دقیقه ۶ مهر بود که ارمنستان در منطقه قره باغ اعلام حکومت نظامی کرد. ارتش ارمنستان نیرو های ذخیره و داوطلب را به خدمت خواند. در ادامه درگیری های نظامی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه مورد مناقشه قره باغ، ارتش ارمنستان خسارت های سنگینی را متحمل شده است. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان درباره وضعیت این درگیری های نظامی اعلام کرد: «ارتش ارمنستان خسارات جانی و مادی زیادی متحمل شده است و ماشین های جنگی دشمن، سیستم های موشکی و توپخانه ای آن ها منهدم شده است.»
نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان اوایل ظهر ۶ مهر در فیس بوک خود اعلام کرد که شورای امنیت ملی این کشور فورا تشکیل جلسه خواهد داد تا درباره درگیری های نظامی اخیر این کشور با جمهوری آذربایجان تصمیم گیری کند. نیکول پاشینیان همچنین گفت که جمهوری آذربایجان آغازگر درگیری نظامی بوده است و نیرو های ارمنستان هم مقابله به مثل کرده اند. اختلاف دو کشور بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ است.
بنابر اعلام نخست وزیر ارمنستان، شورای امنیت ملی این کشور با تشدید تنش ها تصمیم به تشکیل جلسه اضطراری گرفته است. پاشینیان گفته است که بعد از این جلسه دولت با اعلام حالت فوق العاده به بسیج نیرو های خود برای مقابله با جمهوری آذربایجان خواهد پرداخت. جمهوری آذربایجان نیز می گوید این ارمنستان بوده که به خاک این کشور تجاوز کرده و غیرنظامیان را مورد هدف قرار داده است. نخست وزیر ارمنستان نیز در پیامی خطاب به مردم کشورش گفت که برای دفاع از سرزمین مادری آماده باشند.
سخنگوی وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در خصوص درگیری های یکشنبه گفت که نیرو های مسلح ارمنستان به سوی شهرک های حاشیه خط مقابله نظامی در منطقه قره باغ آتش گشوده اند، در این حملات تلفات غیرنظامی نیز گزارش شده است. باکو اعلام کرد که دست کم شش شهرک مورد حمله قرار گرفته است و تعدادی از مردم محلی کشته و زخمی شده اند. همچنین زیرساخت های غیرنظامی به طور جدی آسیب دیده است.
از سوی دیگر «شوشان استپانیان» سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان، نیز ضمن تایید این درگیری ها اعلام کرد نیرو های جمهوری آذربایجان به سمت منطقه قره باغ حملات هوایی و موشکی آغاز کرده اند. استپانیان گفت که مسئولیت عواقب ناشی از این اقدامات بر عهده رهبران سیاسی و نظامی جمهوری آذربایجان است. در همین حال، نیرو های ارمنی دو بالگرد و سه پهپاد متعلق به جمهوری آذربایجان را ساقط کرده اند.
سر دراز قصه قره باغ
بحران قره باغ که در فوریه سال ۱۹۸۸ تبدیل به یک جنگ ویرانگر شد و تا مارس ۱۹۹۴ ادامه یافت، در ناحیه ای به همین نام در جنوب جمهوری آذربایجان رخ داد. در این منطقه که عمده جمعیت آن ارمنی هستند، با پشتیبانی ارمنستان و مقابله جمهوری آذربایجان یک جنگ تمام عیار شکل گرفت و همانطور که عنوان شد حدود ۶ سال به طول انجامید که طی آن حدود ۳۵ هزار نفر کشته و بیش از ۸۰۰ هزار نفر نیز از منازل خود آواره شدند.
هر چند از همان ابتدای درگیری در قره باغ بازیگران زیادی از اروپا گرفته تا آمریکا و آسیا وارد بحران شدند و طرح های زیادی را هم ارائه کردند، اما به نظر می رسد تاکنون این طرح ها از جمله تاسیس کارگروه مینسک هیچ یک به نتیجه مطلوب خود نرسیده و منطقه همچنان در حالت نه صلح و جنگ باقی مانده است. روسیه، فرانسه و آمریکا از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک در گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ویژه حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ را بر عهده دارد.
به نظر می رسد در وهله اول جمهوری آذربایجان و ارمنستان باید با درک صحیح از شرایط منطقه بکوشند تا با کنار گذاشتن اختلافات و با تشکیل کارگروهی ویژه مسائل مورد اختلاف خود را دور یک میز مورد بررسی قرار دهند و در صورت نیاز به ورود بازیگران دیگر، این کشور های منطقه هستند که خواهند توانست با لحاظ منافع هر دو طرف آذری و ارمنی، مانع خون ریزی بیشتر و بروز خسارت های مادی و روانی برای ساکنان منطقه شوند.
مواضع ایران و دیگر کشور ها در درگیری جمهوری آذربایجان و ارمنستان
ابراهیم کالین، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه نیز اعلام کرد که حملات ارمنستان علیه غیرنظامیان را محکوم می کنیم. ترکیه در مقابل چنین حملاتی کنار جمهوری آذربایجان می ایستد.
وزارت خارجه روسیه یک شنبه ۶ مهر در پی بالا گرفتن تنش مرزی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه مورد مناقشه «ناگورنو-قره باغ»، از دو طرف خواست فورا آتش بس اعلام کنند. مسکو همچنین گفت که ما از همه طرف ها می خواهیم فوراً آتش بس کنند و برای تثبیت اوضاع گفت وگو ها را آغاز کنند.
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان هم در ارتباط با درگیری های نظامی به وقوع پیوسته بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان گفت که جمهوری اسلامی ایران از نزدیک و با نگرانی درگیری های نظامی میان جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان را دنبال می کند و ضمن دعوت طرفین به خویشتنداری، خواستار توقف فوری درگیری ها و آغاز گفت وگو میان دو کشور است.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین آمادگی کشورمان برای استفاده از همه ظرفیت های خود به منظور برقراری آتش بس و آغاز گفت وگو ها میان طرفین را اعلام کرد.
حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت که جمهوری اسلامی ایران هم با توجه به اینکه در گذشته هم درباره منطقه قره باغ پا درمیانی هایی داشته، توانسته به کاهش تنش ها کمک کند و از بروز یک جنگ منطقه ای جدید بین ایروان و باکو جلوگیری کند، ولی به هر حال عوامل خارجی در تشدید اختلافات بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان تاثیر دارد به همین دلیل به نظر می رسد که اکنون شرایط به گونه ای است که هر لحظه امکان درگیری مرزی بین دو کشور علی رغم وجود توافقنامه آتش بس، وجود دارد.
این کارشناس مسائل بین الملل همچنین گفت که ایران در طول سه دهه گذشته نقشی کاملا تاثیرگذار در حل بحران قره باغ داشته، حتی تهران هم در گذشته کمک کرده است تا یک خط آتش بسی در قره باغ ایجاد کند و این آمادگی وجود دارد نقش کاملا موثری در حل اختلافات دو کشور ایفا کند، چراکه هرگونه بین این دو کشور به دلیل داشتن مرز مشترک با ایران در کشور ما تاثیر خواهد گذاشت، همچنین به دلیل وجود ساختار اجتماعی مشترک بین ایران با جمهوری آذربایجان و ارمنستان طبیعی است که کشور ما مایل نباشد که این درگیری ها گسترش پیدا کند، هرچند ایران همواره در بزنگاه های خطرناک سعی کرده که مانع درگیری جدید بین این دو کشور شود.
پاک آیین سفیر اسبق ایران در آذربایجان گفت که تا وقتی که موضوع قره باغ حل نشود، کماکان شاهد این قبیل درگیری ها خواهیم بود، البته بعید به نظر می رسد که درگیری ها فراگیر شود و تبدیل به یک جنگ طولانی شود و احتمالا بعد از چند روز با میانجی گری روسیه و تلاش هایی که ایران انجام می دهد، این مسئله موقتا فروکش می کند، اما باز هم این زخمی است که مجددا سر باز می کند.
سرانجام درگیری بین ایروان و باکو چه می شود؟
سفیر اسبق ایران در آذربایجان تصریح کرد: کشور های منطقه باید به طور جدی به فکر این باشند که مسئله قره باغ را حل کنند، چراکه این موضوع یک موضوع منطقه ای است و باعث بی ثباتی منطقه می شود. در واقع آذربایجان با ایران هم مرز بوده و تداوم این درگیری ها ممکن است که بر امنیت مناطق مرزی ایران تاثیر بگذارد، لذا باید اقدامات جدی تری برای این مناقشه صورت بگیرد و در چارچوب قطعنامه های صادره از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد و با تاکید بر تمامیت ارضی کشور های منطقه به صورت حقوقی این موضوع حل شود.
