ایجاد اشتغال یکی از دغدغه های اصلی مردم در مقطع کنونی خصوصاً جوانان ایرانی است. همه ساله تعداد قابل توجهی از جوانان مستعد ایرانی با هوش سرشار و توانایی های علمی قابل توجه از معتبرترین دانشگاه های کشور فارغ التحصیل می شوند. با توجه به ظرفیت محدود بازار کار در ایران، تنها بخش بسیار کوچکی از این جوانان جذب بازار کار می شوند. تأکید بر ارتباط مستمر دانشگاه با بخش صنعت در سال های اخیر به نظر نتوانسته است گرهی از این وضعیت پیچیده بگشاید. چنین به نظر می رسد که برقراری این ارتباط باید از ممر اصلاحات اساسی در ساختار آموزشی کشور صورت گیرد. در این میان، تربیت فردی خلاق و ایده پرور و تحول خواه باید مبنای نظام آموزشی کشور باشد. این مهم فقط از دریچه تصمیمات کلان و بالادستی قابل اجرا است. طبق سرمقاله شماره خرداد مجله "آینده نگر" چاپ اتاق تهران به قلم مسعود خوانساری "امروز 3 تا 5 میلیون نفر بیکار بلندمدت روی دست اقتصاد مانده و وضعیت اجتماعی کشور را بحرانی ساخته است". بنابراین، بیکاری می تواند زمینه بحران های اجتماعی عمیق تری را سبب ساز شود. مهیا کردن زمینه برای فعالیت کارآفرینان یکی از راهکارهای اصلی ایجاد اشتغال است. با این حال، آمارها نشان می دهد که کارآفرینی آن طور که باید در نظام اقتصادی کشور مورد توجه قرار نمی گیرد. طبق سرمقاله اخیرالذکر، "عدم ثبات اقتصادی و پس از آن بحرانهای سیاسی یکی از مهمترین چالشهای اقتصاد ایران اســت. طی سالهای گذشته، مسئله تداوم سوم تحریمها به هردوی این عناصر ضربه زدهاست. نظرسنجی ای که وزارت صمت با جامعه آماری 950 کارآفرین انجام داده نیز موید این موضوع است که فعالان اقتصادی اصلیترین مشکلشان "عدم ثبات اقتصادی" است. در واقع مهمترین بحثی که کارآفرینها را زمینگیر میکند، بحث ثبات و امنیت است که باعث شده انگیزه برای سرمایه گذاری کاهش پیدا کند. در عین حال به خروج سرمایه از کشور سرعت داده است؛ حتی با اینکه قیمت ارز هم بالا رفت، هنوز شاهد خروج سرمایه هستیم. دولت آینده اگر نتواند پیام حفظ ثبات را به جامعه اقتصادی بدهد، وضعیت از چیزی که در آن قرار داریم، بدتر خواهد شد." بنابراین، توجه به مسأله مهم کارآفرینی باید جزو اولویت های اصلی دولت سیزدهم باشد. طبیعتاً این موضوع فقط در پررنگ تر شدن "شعارهای حمایت از کارآفرینی و کارآفرین" خلاصه نمیشود و نیازمند اقدامات عملی است. برای بررسی بیشتر ابعاد این موضوع به سراغ یکی از برجسته ترین چهره های کارآفرین کشور رفته ایم. خانم دکتر سیده فاطمه مقیمی کارآفرین مشهور بین المللی و عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران است. دکتر مقیمی یکی از موفق ترین کارآفرینان ایرانی در زمینه حمل و نقل بین المللی و کشتیرانی است. ایشان در سال ۲۰۱۲ از سوی بانک توسعه اسلامی ( IDB) به عنوان کارآفرین برتر جهان اسلام برگزیده شد. به علاوه او در سال ۲۰۱۶ عنوان نخست کارآفرین برتر زن را در کنفدراسیون اتاق های بازرگانی و صنعت آسیا و اقیانوسیه (CACCI) از آن خود کرد. نظر مخاطبان ساعد نیوز را به این مصاحبه جلب می کنیم:
ساعدنیوز: به نظر حضرتعالی اصلی ترین چالشی که امروز کارآفرینان ایرانی با آن مواجه هستند چیست؟
دکتر فاطمه مقیمی: عدم وجود قواعد و قوانین مشخص قابل استناد اصلی ترین چالش کارآفرینی در ایران امروز است. قوانین دائماً تغییر می کند و کسی که می خواهد کاری را شروع کند و برنامه ریزی کند با مشکلات عدیده ای روبرو می شود. دائماً به دلیل تغییر قوانین، مجبور به تغییر مسیر است و همین موضوع چالش بزرگی برای یک کارآفرین است. شما یک برنامه ای را برای خودتان طراحی کرده اید و طبق یک چشم انداز، کارتان را پیش می برید، متوجه می شوید که قوانین تغییر کرده است و نیازمند تغییر جهت هستند. در این وضعیت نمی توان برای کسب و کار، تصمیم راهبردی و کلان گرفت.
ساعدنیوز: در این شرایط به نظر شما، یک ذهن کارآفرین خلاق باید چه ویژگی ای داشته باشد؟
دکتر فاطمه مقیمی: با در نظر گرفتن این شرایط، مخاطره پذیری و ریسک اصلی ترین ویژگی یک ذهن خلاق در زمینه کارآفرینی باید باشد. البته مخاطرات در ایران بسیار پیچیده هستند و تقریباً غیرقابل پیشبینی هستند. در این زمان شما نمی توانید یک برنامه ریزی دقیق داشته باشید. وقتی درباره مخاطرات شما می توانید بر اساس احتمالات صحبت کنید در این حالت، قابلیت اجرا را از دست می دهید. طبیعتاً نمی شود تمام بار کارآفرینی را هم بر دوش ریسک پذیری گذاشت. در این نوع موارد، شرایط هستند که بیشتر تعیین کننده هستند.
ساعد نیوز: اصلی ترین چالش بانوان در زمینه کارآفرینی در ایران چیست؟
دکتر فاطمه مقیمی: در زمینه کارآفرینی به طور کلی مشکلات و چالش های فرآوانی وجود دارد و موانعی هست که باید برطرف شود و در این مورد بحث جنسیت مطرح نیست. ولیکن اگر بخواهیم این تفکیک جنسیتی را لحاظ کنیم و از چالش های بانوان در عرصه کارآفرینی صحبت کنیم، باید به موضوع محدودیت سرمایه اولیه اشاره کرد. بانوان سرمایه اولیه کافی برای کارآفرینی را در اختیار ندارند و از این بابت دچار چالش مضاعف هستند.
ساعدنیوز: چرا روند علم آموزی در دانشگاه عمل آفرین نیست؟ چرا کسی که در سطوح عالیه در دانشگاه تحصیل کرده نمی تواند کارآفرین شود؟
دکتر فاطمه مقیمی: مشکل دانشگاه ریشه در ساختار آموزشی کلاسیک آن دارد. ما در دانشگاه از تکنولوژی های آموزشی لازم بهره ای نمی بریم و صرفاً همان روندهای کلاسیک را تکرار می کنیم. در عرصه کارآفرینی بسیاری از مطالب را به صورتی نانوشته یعنی از طریق حس کردن می آموزیم. به بیان دیگر، ما نظام آموزشی خلاقیت آفرین که می تواند زمینه را برای رشد کارآفرینان مهیا سازد در اختیار نداریم. این نقیصه بزرگ در نظام آموزشی باید برطرف شود.
ساعدنیوز: امیدوار بودن یکی از اساسی ترین ویژگی های یک کارآفرین برتر است و این عنصر امید در حضرتعالی موج می زند. چطور این روح امیدواری را در خودتان زنده نگه داشته اید؟
دکتر فاطمه مقیمی: کافی است به نمونه های موفق یا حتی ناموفقی از کارآفرینان رجوع کنید که با وجود شکست های پیاپی، اهتمام و تلاش شان را به صورت دائم حفظ کرده اند و به نتیجه رسیده اند. این موضوع میتواند خیلی در نهادینه شدن امید در شما، مفید باشد.
ساعدنیوز: خانواده ها چه نقشی در پرورش خلاقیت و روح کارآفرینی و استقلال در بچه ها ایفا می کنند؟
دکتر فاطمه مقیمی: حمایت و دلگرمی دادن عنصر مهمی است. البته این به معنای دادن سرمایه نیست. ایجاد سرمایه اعتماد به نفس در وجود جوان بزرگترین خدمتی است که یک خانواده می تواند به فرزندش بکند.
دکتر مهدی سلطان محمدی : ساخت مَسکن با سرمایه گذاری دولت، از آرزو تا واقعیت!
