رجب طیب اردوغان روز یکشنبه برای شرکت در جشن روز تأسیس دولت مجارستان و افتتاحیه مسابقات جهانی دوومیدانی به بوداپست رفت. اما جدا از این مراسم، در جست‌و‌جوی دستیابی به منافع آنکارا در اتحادیه اروپا از مسیر بوداپست بود.
رئیس جمهور ترکیه در این سفر در حالی با ویکتور اوربان، نخست‌وزیر و کاتالین نوواک رئیس جمهور مجارستان و نیز الهام علی اف، رئیس جمهور جمهوری آذربایجان؛ الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهور صربستان و شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر نیز دیدار و گفت‌و‌گو کرد که یک ماه پیش از این سفر، هاکان فیدان سکاندار دستگاه سیاست خارجی خود را به بوداپست گسیل کرده بود تا مقدمات سفرش را فراهم کند.
پیوندهای تاریخی یک رابطه
مجارستان و ترکیه از زمان عثمانی، تاریخی مشحون از درگیری، جنگ، صلح، خراج‌گذاری و روابط دیپلماتیک بر پایه احترام متقابل و نزدیکی قومیتی داشته‌اند؛ تا آنجا که مقام‌های مجارستان در دوره کنونی، اصل و ریشه مردمان این کشور را از ترکمانان شمال قفقاز می‌دانند و ریشه‌های هویتی خود را در شرق دور جست‌و‌جو می‌کنند.
مجارستان کنونی که برگرفته از امپراطوری گذشته است، با جمعیتی حدود 10 میلیون نفر و جغرافیایی متوسط در مرکز اروپا، روابط خوبی با ترکیه داشته و به عنوان عضو اتحادیه‌اروپا، همپیمانی مهم برای آنکارا به شمار می‌رود. با این حال این روابط در دوره اردوغان، اهمیتی بیش از گذشته یافته است.
مجارستان در سیاست خارجی خود در حوزه اتحادیه اروپا با ترکیه همراه و همگام است، طوری که برای پیوستن سوئد و فنلاند به اتحادیه، تنها این دو کشور رأی خود را نگه داشته بودند و بوداپست در انتظار چراغ سبز آنکارا بود تا رأی مثبت خود را اعلام کند.
این پیوندها صرفاً سیاسی و تاریخی نیست. مجارستان در چهارچوب واردات گاز از روسیه از طریق خط لوله ترک‌استریم، با هر دو کشور ترکیه و روسیه روابط نزدیکی در حوزه انرژی دارد، زیرا برای رشد اقتصادی خود نیازمند گاز وارداتی از روسیه است.
«وحدت در سرنوشت»؛ اسم رمز همکاری‌های راهبردی آینده
علاوه بر نیازها در زمینه انرژی و پیوندهای تاریخی که موجب نزدیکی بسیار مجارستان با ترکیه شده است، بوداپست بر این اعتقاد است که ترکیه طی سال‌های آینده به یکی از 10 قدرت اقتصادی و سیاسی دنیا تبدیل می‌شود. هرچند این پیش بینی از نگاه ناظران جای تردیدهای زیادی دارد، اما مجارستان بر اساس آن، ریل سیاست‌گذاری خود را بر همپیمانی استراتژیک با ترکیه قرار داده است؛ وضعیتی که بنا بر گفته رهبران دو کشور، از آن به عنوان «وحدت در سرنوشت» یاد می‌شود.
بر همین اساس، می‌توان مجارستان را یکی از بازوهای منطقه‌ای ترکیه در اروپا و بازیگر باب میل آنکارا در مجموعه اتحادیه‌اروپا و ناتو و همچنین دروازه ورود ترکیه به اروپای مرکزی دانست که یکی از نمودهای آن، فشار مشترک بر فنلاند و سوئد برای امتیاز‌گیری در ماجرای پیوستن آنها به ناتو بود.
نیاز مجارستان به انرژی شرق و نقش ترکیه
از آنجا که مجارستان واردکننده گاز است، همکاری با ترکیه به عنوان حلقه واسط ترانزیت گاز از روسیه و نیز جمهوری آذربایجان برای این کشور حیاتی به شمار می‌رود، بخصوص اینکه باکو به عنوان متحد استراتژیک ترکیه قلمداد می‌شود. نشست سه‌جانبه برگزار شده در بوداپست بین سران ترکیه، مجارستان و جمهوری آذربایجان را می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد.
علاوه بر این، رئیس جمهور مجارستان مدتی پیش توافقی با همتای خود از کشور جمهوری آذربایجان داشت که بر مبنای آن، 50 میلیون مترمکعب از گاز صادراتی باکو به اروپا در این کشور ذخیره می‌شود.
در سفر اردوغان به بوداپست نیز توافقنامه‌هایی بین طرفین به امضا رسید که یکی از آنها در حوزه انرژی بود. بر این اساس، شرکت نفت و گاز بوتاش طی بیانیه‌ای اعلام کرد، ترکیه و مجارستان در خصوص صادرات گاز طبیعی به توافق رسیدند و با این قرارداد ترکیه برای اولین بار به کشور اروپایی غیرهمسایه با خطوط لوله صادرات گاز انجام خواهد داد.
بازی برد - برد اردوغان در اروپا
همان طور که اشاره شد، مجارستان و ترکیه از دیرباز پیوندهای زیادی با یکدیگر داشته‌اند که در دوره اردوغان و اوربان، این روابط عمیق‌تر نیز شده است. نگاه مجارستان به ترکیه و تصور آن در خصوص آینده قابل توجه این کشور، ترانزیت گاز روسیه و جمهوری آذربایجان به اروپا و مجارستان باعث شده که بوداپست نگاه ویژه‌ای به آنکارا داشته باشد که از آن به عنوان شراکت راهبردی و وحدت در سرنوشت یاد می‌کند.
با این حال آنکارا نیز در این شراکت راهبردی به منافع خود می‌اندیشد. اردوغان در این روابط، با برداشتی که خود دارد تمایل دارد ضمن احیای مَجد و شکوه دوره عثمانی، نفوذ خود را در این منطقه مهم از اروپا تثبیت کند و در همکاری با مجارستان و نیز متحدان دیگر نظیر چک، لهستان و اسلواکی در اروپا و بخصوص اتحادیه و ناتو نقش‌آفرین و تأثیر‌گذار باشد، گرچه نقاط ضعف دولت آنکارا در منطقه را نباید از یاد برد.
اردوغان در دوره کنونی پرونده‌های مفتوح زیادی با اتحادیه اروپا دارد که مهمترین آنها، پیوستن به این اتحادیه است. بازنگری در نظام گمرکی اتحادیه برای تسهیل در تجارت با ترکیه و نیز پیوستن این کشور به نظام روادید شینگن از جمله دیگر پرونده‌های بین ترکیه و اتحادیه اروپا است که اردوغان همه تلاش خود را به کار خواهد بست تا با استفاده از کارت‌های مختلف خود از جمله کشورهای دوست مانند مجارستان و حتی عامل پناهجویان به اهداف خود دست یابد.
روابط مجارستان و ترکیه، بازی برد-بردی است که اردوغان به خوبی با آن آشناست و تلاش می‌کند این کارت را حفظ کرده و با دیگر متحدانش در اروپا نظیر ایتالیا نیز آن را توسعه دهد.
** این یادداشت در روزنامه ایران منتشر شده است و با هماهنگی با علی حیدری نویسنده این یادداشت در اینجا بازنشر می شود.
