فاروج یکی از شهرهای استان خراسان شمالی است که در شرق استان قرار گرفته و مرکز شهرستان فاروج است. فاروج به شهر آجیلی معروف است و میزان آجیل و خشکبار قابل توجهی در آن تولید می شود. بیشتر این محصولات نیز توسط زائرین مشهد مقدس خریداری شده و بازار خوبی دارد. فاروج دروازه ورودی شرقی خراسان شمالی محسوب می شود و با وجود این که خود در ناحیه ای کوهستانی قرار گرفته؛ اما شهر فاروج، مرکز آن در دشتی هموار و قابل کشت و کار مستقر شده است. ترک های خراسان، ساکنین اصلی شهر فاروج بوده و اکثریت جمعیت این شهر را تشکیل داده اما مردم شهر به زبان فارسی و کردی کرمانجی هم تکلم می کنند. فاروج در حد فاصل بین شیروان و قوچان واقع شده. چون جاده ۲۲ (سنتو) از میان فاروج می گذرد بخشی از مردم اقتصاد خود را از طریق فروش آجیل می گذرانند. وجود دکان های آجیل فروشی رنگارنگ در فواصل این خیابان که از وردی شهر تا خروجی شهر ادامه دارد زیبایی خاصی در شهر به وجود آورده است کمتر مسافری از این شهر عبور کرده و کنار جاده از دکان آجیل فروشی رنگارنگ خرید نکرده است. در واقع آجیلی که در فاروج فروش می رود از محصولات خود فاروج نیست و از شهرهای دیگر برای فروش به اینجا آورده می شود که به همین دلیل فراوانی، به شهر آجیلی هم معروف است، که خود زیبایی و جاذبه ای برای مسافران گذری از فاروج را ایجاد کرده است. در سال ۱۳۸۹ به لقب پایتخت آجیل و خشکبار ایران مشهور شد. کشاورزی و دامپروری از شغلهای مهم مردمان سنتی این شهر است. کوه شاه جهان با ارتفاع ۳۰۸۰ متر به عنوان بلندترین قلهٔ خراسان شمالی در جنوب فاروج قرار دارد. فاروج تا سال ۱۳۸۳ از توابع شهرستان قوچان در استان خراسان بوده است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۸٬۰۶۱ (۵٬۲۰۵ خانوار) نفر می باشد.
پیشینه تاریخی فاروج
به طور کلی شرایط زیست محیطی و اقلیمی فاروج برای ایجاد مراکز سکونتی بسیار مناسب است و از آن جا که شواهدی مبنی بر بروز تغییرات اساسی مورفولوژیکی و هیدرولوژیکی در درهٔ رود اترک وجود ندارد، احتمالاً این وضعیت در دوره باستان نیز وجود داشته است. پراکندگی فراوان تپه ها، محوطه های و آبنیهٔ باستانی در بخشهای مختلف این شهر از دورهٔ پیش از تاریخ تا دورهٔ اسلامی گواه این مدعا است. تپه یام به عنوان یکی از کهن ترین و گسترده ترین استقرارگاه های باستانی خراسان شمالی نشان دهندهٔ شکوفایی منطقه در دوران پیش از تاریخ است. وجود مراکز سکونتی و قلعه های نظامی- تجاری دورهٔ اشکانی و ساسانی در فاروج، از قبیل محوطهٔ وسیع ویرانشهر حاکی از حضور فعال اقوام اشکانی و ساسانی در پهنهٔ این شهرستان است.
موقعیت فاروج
فاروج از سمت شرق با شهرستان قوچان و از سمت شمال با کشور ترکمنستان، و از جنوب با شهرستان اسفراین، و از غرب با شهرستان شیروان هم مرز است.
آب و هوای فاروج
با توجه به شرایط کوهستانی فاروج، آب و هوای این شهر سرد و خشک است؛ و دارای زمستان های سرد و تابستان های معتدل است. فاروج به دلیل داشتن بلندترین ارتفاع نسبت به دریا درسطح استان، سردترین شهر خراسان شمالی محسوب می شود. وضعیت آب ها نیز باتوجه به میزان بارش در سال های اخیر به وضعیت قابل قبولی رسیده است؛ ولی در چندین سال گذشته خشکسالی وجود داشت.
جمعیت فاروج
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این مکان ۱۸٬۰۶۱ نفر (۵٬۲۰۵ خانوار) بوده است و پس از جاجرم ششمین شهر استان خراسان شمالی هم از نظر وسعت و هم جمعیت محسوب می شود.
اقتصاد فاروج
فاروج درحد فاصل بین شیروان و قوچان واقع شده، شهری کنار جاده ای که در سال های اخیر اقتصاد آن تاحد زیادی به عبور مسافران و زائران حرم علی ابن موسی الرضا (ع) گره خورده است، چراکه گرچه در سالیان گذشته کشاورزی و دامداری شغل غالب اهالی شهرستان فاروج محسوب می شد اما اکنون فروشندگی و تأمین نیاز خدماتی رفاهی مسافران دم دست ترین شغلی است که می شود در فاروج جستجوکرد. درگیر است. غیربومی بودن مسئولان، عدم وجود سرمایه گذار و نقدینگی، طولانی و هزینه بر بودن پروسه اخذ مجوز، بروکراسی اداری، عدم آموزش به افراد مستعد و چند مورد دیگر از مهمترین موانع ایجاد کسب وکار در فاروج عنوان شده است و درصورت اقدام برای کار در فاروج، باید به این موارد توجه ویژه ای داشت. موانع مذکور به علاوه موقعیت جغرافیایی، باعث شده است که بسیاری از مردم مخصوصاً جوانان، به کار در زمینه های تولیدی و پذیرفتن ریسک این مشاغل، تمایل نداشته باشند. مسئله دیگری که باعث شده افراد انگیزه زیادی برای شروع کارهای تولیدی نداشته باشند، نزدیکی به شهرستان های قوچان و شیروان است؛ زیرا مردم براحتی می توانند نیازهای خود را از این دو شهر تأمین کنند. درضمن به علت نبود زیرساخت های لازم برای ایجاد برخی مشاغل، بسیاری از جوانان شهرستان برای کار به شهرهای بزرگ مانند تهران و مشهد مهاجرت می کنند.اما با این حال وجود کارخانه کشت و صنعت خرم، کارخانه کاغذ سازی، کارخانه فرآورده های شیمیایی آساک، تولیدی بزرگ کشمش فاروج و زعفران فاروج، وجود دفتر گمرکی برگر و شهرک صنعتی فاروج در جاده مایوان و معدن پوکه بخشی از نیازهای اشتغال مردم را فراهم کرده است.
صنایع دستی فاروج
به دلیل وجود مهارت و علاقه در زنان، مخصوصاً اهالی روستا، بافت فرش دستبافت، قالیچه و گلیم در حوزه صنایع دستی دارای مزیت بوده و حتی کشش برای ایجاد کارگاه های تجمیعی فرش بافی وجود دارد تا علاوه بر ایجاد شغل برای زنان خانه دار، زمینه صادرات و ارزآوری را نیز فراهم کند. تولید این محصولات درگذشته زیاد بوده است؛ ولی به علت کاهش قیمت، انگیزه و اشتیاق بافندگان از بین رفته و میزان تولیدات افت شدیدی پیدا کرده است.
تاریخچه آجیل فاروج
سال ها پیش که هنوز وسایل نقلیه شخصی این اندازه زیاد نشده بود و غالب مسافران با اتوبوس رفت وآمد می کردند؛ تمامی اتوبوس ها و اندک خودروهای شخصی که قصد سفر به مشهد مقدس را داشتند از محور مشهد ـ تهران (شمال) حرکت می کردند چرا که راه جنوب (جاده سمنان) راه کویری بود و این که سایر مسیرها آسفالت مرغوبی مانند آسفالت شمال را نداشتند.یکی از بهترین عوامل جذب اتوبوس ها و مسافران برای تردد از مسیر فاروج، وجود مساجد، تفرجگاه ها و چلو کبابی ها بود آن هم زمانی که از مشهد تا چمن بید هیچ گونه رستوران، تفرجگاه و مسجدی وجود نداشت و تمامی اتوبوس ها برای صرف نهار و شام باید در فاروج توقف می کردند. این توفیق اجباری برای مسافران و اهالی فاروج سبب شد تا دو نفر از اهالی اقدام به فروش آجیل کنند. اولین بار تخمه سیاه آفتاب گردان و کدو از شهر نیشابور وارد شد. خود فاروجی ها ابتدا طریقه تف دادن تخمه را نمی دانستند و اولین تخمه پز را از مازندران آورد به همین دلیل نام بیشتر مغازه های آجیل فروشی در فاروج با مازندران نام گذاری شده است. از آن جایی که آن زمان فقط تخمه شور در بازار موجود بود و از تهران وارد می شد، فاروجی ها تخمه را شور نمی کردند بلکه به صورت خال نمک عرضه می کردند، یعنی بعد از تف دادن تخمه، نمک را با جارو سیخی به روی آن می پاشیدند که بعداً تخمه خال نمک فاروج نام گرفت و مشهور شد. فاروجی ها برای طعم دار کردن تخمه از آب لیمو، گلپر و کمی رنگ خوراکی استفاده می کردند. با توجه روزانه بیش از صدها دستگاه اتوبوس در فاروج توقف می کرد، اندک اندک کسب و کار فروشندگان آجیل گرفت و در کنار تخمه آفتاب گردان، محصولاتی چون گردو، بادام و کشمش که در منطقه تولید می شد هم جا باز کردند. بعدها با آوردن پسته از کرمان، جنوب خراسان و دامغان؛ فندق از گیلان؛ نخود از اصفهان؛ تخمه آفتاب گردان از تربت حیدریه، نیشابور و غرب کشور؛ تخمه هندوانه (ژاپنی) از استان تهران و محصولات وارداتی نظیر گردوی وارداتی، بادام وارداتی، بادام هندی و… از بندر عباس، بازار آجیل فاروج رونق تازه ای گرفت، البته با توجه به کشمش، گردو و بادام محلی شهرستان و گیاهان دارویی از توجهات بالایی در مغازه ها آجیل فروشی برخوردار است.آجیل فروشان فاروج در تف دادن تخمه مهارت یافته و سعی می کردند هر تخمه را به اندازه لازم حرارت دهند و در نهایت در امر فروش و تبلیغات و نوع چیدن آجیل که نظر مسافر را جلب کند هم مهارت خاصی کسب کردند. مجموعه عوامل فوق باعث شد کم کم افراد به فروش آجیل رو آورند و برندی معتبر در ایران شود؛ وجود جاده آسیایی و عبور آن از مرکز شهر موجب شد از سال ۱۳۸۹ شهر فاروج به عنوان پایتخت آجیل و خشکبار ایران نام بگیرد، پایتختی که تاکنون دوام داشته و روز به روز نیز بر کیفیت و قدرت آن افزوده می شود.
جاذبه های گردشگری فاروج
اگر با فاروج آشنایی ندارید و یا این که برای نخستین بار نام این مکان را شنیده اید، در ادامه معروفترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری فاروج را به شما عزیزان معرفی می کنیم تا با دید بازتری به این دیار سفر کنید.
روستای اسفجیر
روستای اسفجیر در ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان فاروج در بخش خبوشان قرار دارد. این روستا بر روی دو تپه بنا شده و رودخانه ای از میان آن می گذرد. در شمال روستا، تپه پرآب و سرسبزی قرار دارد که به دربند معروف بوده و گردشگران بی شماری به این منطقه مراجعه می کنند. در انتهای منطقه دربند نیز چشمه ای وجود دارد که از لحاظ معدنی، دارای خواص بسیاری است. از دیگر جاذبه های این روستا، یک درخت چنار در صحن مسجد است که به گفته اهالی روستا بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد و قطر تنه آن ۷ متر می باشد.
روستای خسرویه
روستای استاد
روستای استاد یکی از قدیمی ترین روستاهای استان خراسان شمالی است که در ۲۷ کیلومتری فاروج قرار دارد. این روستا دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و از جاذبه های آن علاوه بر چشم اندازهای طبیعی زیبا می توان به آثار کهنی همچون تخت حصار، قلعه کهنه، مسجد جامع، حمام قدیمی و بنای امامزاده اولیا اشاره کرد. حمام قدیمی روستای استاد نمونه ای از حمام های دوره صفویه است که به صورت زیرزمینی با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده و طرح کلی آن از یک راهروی ورودی، یک سربینه با پلان هشت ضلعی، گرمخانه و مخازن آب تشکیل شده است. سقف حمام پوشش گنبدی دارد و در وسط گنبدها روزنه ای جهت ورود نور به حمام تعبیه شده است. مسجد جامع روستای استاد از آثار مذهبی- تاریخی شهرستان فاروج است که به دلیل انجام تعمیرات فراوان، تاریخ دقیق ساخت آن معلوم نیست. این مسجد از نوع مساجد شبستانی ساده است و پلان آن متشکل از یک مستطیل است که در وسط آن ستون های چهارگوش بزرگی به قطر ۲ متر وجود دارد. این ستون ها در قسمت بالا به وسیله قوس های جناقی کند که فشار حاصل از سقف را به پایه ها منتقل می کنند به هم ارتباط یافته است.در این روستا صنایع دستی مختلفی از جمله قالیبافی رواج دارد و کُشتی باچوخه ورزش محلی آن محسوب می شود.در خصوص قدمت این روستا برخی مورخین معتقدند که آساک که یکی از پایتخت های اشکانیان بوده است، همین استاد کنونی می باشد. نام های قبلی این روستا آساک و استو بوده و بر اساس نسخ تاریخی، در زمان خسرو پرویز به دلیل این که ساکنین این منطقه در تولید صنایع دستی خبره (استاد) بودند، نام این منطقه از استو که یک لغت عربی است، به استاد تغییر کرد.
آبشار اسفجیر
آبشار اسفجیر فاروج در استان خراسان شمالی قرار دارد. روستای اسفجیر در ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان فاروج و در بخش خبوشان واقع شده است. تنگه ورودی، دشت و تپه های منتهی به روستا، در ابتدای ورودی روستا دیده می شود. روستا بر روی دوتپه بنا شده است که یک رودخانه از وسط آن میگذرد. اسفجیر دارای تپه ای پر آب و سر سبزی است که به دربند معروف بوده و در شمال روستا واقع و گردشگران بیشماری را پذیرا می باشد. چشمه های انتهای آب دربند از لحاظ آب معدنی بسیار مفید می باشد. همینطور در مسجد این روستا درخت چناری وجود دارد که به گفته های روستا بیش از ۵۰۰ سال قدمت و تنه آن ۷ متر قطر دارد.آبشار زیبای اسفجیر در انتهای یک دره باریک و صخره ای با فضایی بسیار هیجان انگیز و متفاوت در انتظار مشتاقان طبیعت است. برای دسترسی به این آبشار از ابتدای جاده فاروج به شیروان و از دوراهی نجف آباد یک مسیر فرعی ۲۵ کیلومتری پس از گذشتن از روستاهای نجف آباد، حصار اندف و ترقی به اسفجی منتهی می شود. تسفجیر روستایی است که به واسطه داشتن آب فراوان، از باغات و مزارع پرباری برخوردار است. پس از گذشتن از روستا و با حدود یک ساعت پیاده روی آرام در کنار رودخانه به میان دره ای با دیواره های بسیار بلند وارد می شودید که با ادامه این مسیر به محوطه زیبای آبشار اسفجیر خواهید رسید. دیواره هایی به ارتفاع بالای دویست متر که از زیر آنها آبی زلال به بیرون می جهد. گذشتن از آبشار اسفجیر بدون داشتن امکانات حرفه ای کوهنوردی قریبا محال است. به گفته اهالی در ادامه مسیر نیز آبشارهای کوچک و بزرگ و طبیعتی منحصربفرد از انواع گیاهان و حیوانات هر بیننده ای را به حیرت فرو می برد. صخره های سنگی که آب از میان آنها به صورت لوله مانند فوران می کند و وجود افعی های بزرگ و بی دم، از تعاریف اهالی از طبیعت پشت آبشار بود. در یک کلام، طبیعت بکر این منطقه ندیده های بسیاری دارد. شهرستان فاروج در ۴۸ کیلومتری شرق شیروان واقع شده است و با وجود برخورداری از توانمندی های متعدد، همچنان ناشناخته مانده است. طبیعت بکر و آب و هوایی با طراوت و چشمه سارهای متعدد، فضایی دلنشین را برای گردشگران این منطقه فراهم کرده است. دره معروف به جنگل گردو، جنگل بادام داغیان، چشمه مرد کانلو و سد چری(زیستگاه پرندگان مهاجر) بخشی از جاذبه های طبیعی شهرستان فاروج است.
روستای هدف گردشگری استـاد
این روستا در ۳۰ کیلومتری جنوب غرب شهر فاروج واقع شده است. روستای استاد آب و هوای معتدل کوهستانی دارد و از جاذبههای آن علاوه بر چشم اندازهای طبیعی زیبا میتوان به آثار کهنی همچون تخت حصار، قلعه کهنه، مسجد جامع، حمام قدیمی و بنای امامزاده اولیاء اشاره نمود. در استاد صنایع دستی مختلف از جمله قالیبافی رواج دارد. ورزش محلی کشتی با چوخه، انواع غذاها و نان محلی، مراسم محلی جشن نوروز و سیزده بدر، تعزیه خوانی و … به این روستا چهره منحصر به فردی بخشیده است.
حمام تاریخی استاد
حمام تاریخی استاد به شماره ۲۲۲۰۳در ۲۶ اسفند سال ۸۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است با توجه به پلان هشت ضلعی ونوع معماری ومصالح بکاررفته در بنا مانند سنگ وساروج وبه استناد شواهد موجود این اثر مربوط به دوره صفوی است. حمام قدیمی روستای استاد نمونه ای از حمام های دوره صفویه است که به صورت زیرزمینی با مصالح سنگ و ساروج ساخته شده و طرح کلی آن از یک راهروی ورودی، یک سربینه با پلان هشت ضلعی، گرمخانه و مخازن آب تشکیل شده است. سقف حمام پوشش گنبدی دارد و در وسط گنبدها روزنه ای برای ورود نور به حمام تعبیه شده است.
و در پایان...
فاروج یکی از شهرهای استان خراسان شمالی است که در شرق استان قرار گرفته و مرکز شهرستان فاروج است. فاروج به شهر آجیلی معروف است و میزان آجیل و خشکبار قابل توجهی در آن تولید می شود. بیشتر این محصولات نیز توسط زائرین مشهد مقدس خریداری شده و بازار خوبی دارد. فاروج دروازه ورودی شرقی خراسان شمالی محسوب می شود و با وجود این که خود در ناحیه ای کوهستانی قرار گرفته؛ اما شهر فاروج، مرکز آن در دشتی هموار و قابل کشت و کار مستقر شده است.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت برده باشید با ساعد نیوز همراه باشید.
معرفی شهر زیبای دهاقان
