فیلم فرزند چهارم

خلاصه داستان فرزند چهارم

فرزند چهارم عنوان فیلم درام به نویسندگی و کارگردانی وحید موسائیان محصول سال ۱۳۹۱ می باشد. بیشتر صحنه های این فیلم که به سفارش بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده بود، در مرز سومالی و کنیا فیلمبرداری شده بود که منطقه ای فاقد دولت مرکزی بوده و امنیت گروه فیلمبرداری را گروه های مسلح شبه نظامی بر عهده داشتند. این فیلم در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر حاضر بود.

نکاتی درباره فیلم فرزند چهارم

«فرزند چهارم» ششمین فیلم سینمایی وحید موسائیان است که با سرمایه بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده است. این فیلم یکی از تولیدات بزرگ (Big Production) این موسسه است که پس از سالها بعد از فیلمهای «ملک سلیمان» و «راه آبی ابریشم» به مرحله تولید رسیده است. پس از این مقدمه کوتاه به نقد و بررسی فیلم می پردازیم.داستان این فیلم از تهران شروع می شود و به سومالی می رسد. رویکرد این فیلم، بین المللی یا انترناسیونال است و انتخاب بازیگرانی که برای این فیلم صورت گرفته قاعدتا هدفمند و هوشمندانه بوده است. سکانس اولیه با آغازین فیلم با پرواز یک هواپیمای ملخ دار به رنگ زرد است که سایه آن روی زمین دیده می شود و با صدای گفتار متنی که روی این تصویر توسط رویا خوانده می شود و موسیقی متنی که به صورت اکسترال داخل استودیو اجرا می شود و کامبیز روشن روان (موسیقی دان) رهبری این ارکستر را بر عهده دارد و نگین که بر این فرآیند ضبط موسیقی و ضبط صدای رویا نظارت می کند، همراه می شویم به نظر می رسد آخرین مراحل تولید یک فیلم است اما رویا حال خوشی ندارد و از دیالوگ ها متوجه می شویم که رویا بازیگر معروف سینما بوده ک هاکنون در یک حرکت اعتراضی، مدتی است بازیگری را کنار گذاشته (این نکته مهمی است که بعدا به آن می پردازیم) او از همسرش جدا شده، ظاهرا قبلا باردار بوده، کودک را سقط کرده و فعلا از همسرش جدا زندگی می کند و به این معنا که هم خانواده و هم شغلش را از دست داده است. هم اکنون کار تخصی او عکاسی است و در تمام طول فیلم مشاهده می کنیم با آخرین مدل کانن eos عکسبرداری می کند. می توان گفت «فرزند چهارم» تبلیغات مفصلی برای تبلیغ دوربین انجام داده است چرا که از ابتدا تا انتهای فیلم شاهد قابلهای متعددی از این دوربین، لنزهای مختلف و عکسهایی که رویا (بازیگر نقش اول) با این دوربین می گیرد هستیم. هم اکنون این بازیگر سابق و عکاس فعلی کارهای هنری آزادی را مانند برگزاری نمایشگاه عکس و ... انجام می دهد. آنگاه که او از تلویزیون تصاویر تصاویر جنگ زده ها و کودکان قحطی زده سومالی را می بیند می خواهد در فرآیند امدادرسانی به این مردم، نقشی را ایفا کند. از محتوای فیلم کاملا آشکار است که مهتاب کرامتی روح جهان وطنی و انترناسیونالی دارد یعنی عرق ایران بودن و ملی گرایی ندارد گویا او خود را یک شهروند جهانی می داند چرا که مهتاب کرامتی در عالم واقع سفیر صلح سازمان یونیسف هم است و اصولا قرار است در ایران چنین نقشی را ایفا کند.از سویی دیگر مظفر را شاهدیم که نسل اندر نسل کارخانه تولید کفش داشته اند و اکنون در شرایط بد اقتصادی موجود ( که با ورود کفشهای چینی به بازار، کفشهای ایرانی رونق خودرا از دست داده) کارخانه با ورشکستگی روبرو شده است در فصل پیری، او نیز که اکنون شغل اجدادی خود را در حال نابودی می بیند به این فکر می افتد که کفشهای جا مانده از کارخانه را که به فروش نرفته و کیفیت خوبی نیز دارد آنها به کودکان بی سرپرست و ایتام ببخشد که با دیدن تصاویر کودکان سومالی در تلویزیون تصمیم می گیرد کفش ها را به کودکان سومالیایی اهدا کند. از یک موسسه خیریه برای بردن تعدادی از این کفش ها با وانت به تولیدات مظفر مراجعه می کنند، او نیز تعدادی از کفش ها را در اختیار آنان می گذارد همه افرادی که می خواهند کفش ها را برای موسسه خیریه ببرند، خود نیز طمع داشته و می خواهند از میان این کفش ها، کفشی را نیز اندازه پای خود پیدا کنند و با خود ببرند که مظفر با مناعت طبع این خواسته را می پذیرد. او باقیمانده این کفش ها را می خواهد در میان کودکان سومالیایی تقسیم کند.(اشاره ای به اتفاق مربوط به آذر شیوا بازیگر قبل از انقلابی که در یک فرآیند قهر انقلابی با سینمای زمان شاه، بازیگری را کنار گذشاته و اعلام می :ند که ترجیح می دهد جلوی دانشگاه به آدامس فروشی بپردازد)در ادامه فیلم با پدر و مادر رویا آشنا می شویم رویا نمایشگاه عکسی بر پا کرده و کثیری از جوانها به دلیل شهرتی که او دارد و به عنوان سوپراستار سابق معترض مطرح شده است، به نمایشگاه عکاسی او آمده و در حالی که در گالری عکاسی اش با روسری سبز ایستاده از او امضاء می گیرند.شایان ذکر است این نمایشگاه در خصوص فقر کودکان سراسر دنیا است. پس از این صحنه به خانه رویا می رویم. خانواده پای فیلم سینمایی «برفهای کلیمانجارو) نشسته است. مادر او می گوید که باز این پدر هیز و نظر باز تو، به اسم این فیلم، خانم سوزان هایوارد را دید می زند. پدر هیچ ابایی ندارد از اینکه مادر این جمله را بگوید. خانواده خیلی با هم صیمیمی نشان داده می شود که حرف هایشان را راحت به هم می گویند ظاهرا این خانواده از قدیم به سینما علاقمند بوده اند در این تصویر نیز رویا را با روسری سبز می بینیم و روسری سبز تا پایان فیلم به یک نماد، تبدیل شده و مکررا او را در قابهای متعدد با دوربین کانن و این روسری مشاهده می کنیم که قاعدتا این رنگ روسری معنادار است.رویا تصمیم خود را برای سفر به سومالی گرفته است مادر از او می پرسد چرا می خواهی به سومالی سفر کنی؟ و سپس خود ادامه می دهد داره ا زوضعی که خودش درست کرده، فرار می کند. رویا به دنبال آن بحران عاطفی و بچه ای که از دست داده است از دست شوهر می گریزد. شوهر سابق با او در تماس است و برای ادامه زندگی منت کشی می کند و وی به دلایل روحی، آمادگی زندگی مجدد را ندارد و در قبال همه کودکان دنیا احساس مسئولیت می کند او در روز سفر به سومالی تصادفا با آقای مظفر در هواپیما همسفر می شود و چون رویا هنرپیشه است، مظفر او را می شناسد و به او می گوید که من شما را می شناسم، شما بازیگر سینما هستید و خوشحالم که با شما همسفرم و رویا می گوید که من دیگر سینما را کنار گذاشتم و به سومالی می روم تا از کودکان آنجا عکس بگیرم. مظفر می گوید من نیز برای کودکان سومالی کفش می برم و برادرزن من مدتها است که در موگادیشو به عنوان دکتر هلال احمر خدمت می کند و مطمئن هستم شما از ایشان خوشتان خواهد آمد و...با هواپیما هر دو به موگادیشو می رسند در آنجا دکتر ابراهیم برای استقبال از مظفر به فرودگاه می آید. ابراهیم پنج سال پیش همسر خود را در موگادیشو که او هم پزشک بوده از دست داده است. او در حمله مهاجمین مسلح کشته شده است. ابراهیم فعالی است که دارای روحیه بشردوستانه جهان وطن است وی نیز عاشق خدمت به مردم فقیر است برای خدمت به اینجا آمده او روابط خوبی با سفارت ایران، مردم سومالی و سازمان ملل دارد.نیروهای سازمان ملل، او رابه عنوان مصلح محلی می شناسند خصوصا از وقتی که همسرش توسط شورشیان کشته شده است. وی به اتفاق آن دو به کمپ کمک رسانی ایرانی ها در سومالی می رود. در خوردو، ابراهیم گزارش مختصری از وضع سومالی می دهد. اینکه بیست و سه سال از سقوط ژنرال زیادباره می گذرد وی دست نشانده انگلیسی ها بود و سومالی از زمان سقوط او رنگ آرامش را ندیده و درگیر جنگ های فرقه ای، قبیله ای، طایفه ای و مذهبی شده، مردم یکدیگر را می کشند و هم اکنون سومالی با قحطی روبرو است البته تاکید می شود که سومالی کشور فقیری نیست بلکه بیشتر فقر فرهنگی دارد. به خاطر ظلمی که مردم به خود و بیگانگان می کنند دچارچنین سرنوشتی شده اند. سومالی در حال حاضر کشور ویرانه ای است و کوچه، خیابان، کلیساها و... تبدیل به مخروبه شده است (جالب است که کلیسای مخروبه را بیش از یکبار قاب می گیرد گویی که فیلم می خواهد مظلومیت مسحیت را به مخاطب القاء کند و هیچ تاکیدی نمی کند که اتیوپی همسایه مسیحی سومالی و در جنگ هایی که با نی کشور داشت چه ظلم و ستم هایی به این کشور کرده است) ارائه این گزارش از گذشته سومالی به گونه ای است که گویا ژنرال زیادباره، رئیس جمهور مردم دوستی بوده که امنیت را برای کشور فراهم کرده و از وقتی که او سرنگون شدهف سومالی دیگر روی آرامش را به خود ندیده است به نحوی که تو گویی این دیکتاتور تحت حمایت انگلیس، سکان استقلال کشور را به دست داشته و از زمان رفتن او، کشور به این روز دچار شده است سپس ادامه می دهد که اگر جنگ نبود در این کشور قحطی نمی شد. در خیابان ها حتی مردم عادی پشت دوچرخه، وانت و موتور، مسلح هستند و چون حکومت مرکزی وجود ندارد خود آدم ها باید امنیت خود را فراهم آورند.آنها به مرکز هلال احمر ایران می رسند ابراهیم آنها را وارد مرکز کرده و به افراد معرفی می کند مسعود مظفر از همان بدو ورود، کفش هایی را که با خود آورده با پای کودکان برهنه سومالی می کند رویا افراسیابی نیز با روسری سبز و دروبینش از شهر، مرکز و اطراف آن عکس می گیرد. قرار است روزی بعد به کمپ دیگری بروند. کاروانی از خودروهای امدادرسان و خودروهای مسلح، تشکیل شده تا کاروان ها مورد حمله شورشیان قرار نگیرند.ابراهیم سه جوان سومالیایی دونده را برای شرکت در مسابقات دو جهانی آماده می کند گویا وی مربی ورزشی آنها است. در آن کمپ مشغول به کمک رسانی می شوند. مظفر کفش هایی را به پای کودکان سومالیایی می کند به پیرمردی که ایستاده نیز کفش هدیه می کند اما او اشاره به دهانش کرده به این معنا که من گرسنه ام و کفش به درد من نمی خورد. رویا نیز مشغول عسکبرداری است که ناگهان مهاجمین مسلح به آنها حمله کرده و مردم را بیرحمانه به رگبار بسته و افرادی را به قتل می رسانند. رویا، مظهفر و ابراهیم هر کدام در گوشه ای سنگر می گیرند. مدافعین کاروان جواب مهاجمین را با گلوله می دهند و پس از آن مهاجمین صحنه را ترک می کنند. ابراهیم درمی یابد که سه شاگرد دونده او را به اسارت گرفته و با خود برده اند. گویا کسانی مایل نیستند که ابراهیم به این مردم روحیه داده، ورزش به ایشان تعلیم دهد و با فعالیت های مسلحانه او در کمپ مخالفند، ظاهرا کمپ متعلق به آفریقای جنوبی است آنها یک غذای خمیری شکل در داخل ظرف هایی به مردم داده تا بخورند کسی هم که مشغول تقسیم غذاست در صورت بی انضباطی در صفف مرم را با چوب می زند. مظفر آن مرد چوب به دست را کتک زده و می گوید که حق نداری اینگونه با زدن، غذا را تقسیم کنی و دیگ غذا را چپ کرده و با ایجاد داد و بیداد به نحوه کمک سانی آنان با ضرب و شتم توام است. اعتراض می کند. طبعا این عمل مظفر برای وجهه ایران خوب نیست که یک ایرانی، کمپ آفریقای جنوبی را به هم ریخته است به ناچار آنها به مرکز هلال احمر برمی گردند در آن کمپف پشت میز و در ظروف چینی و بسیار شیک غذا برای آنان سرو می شود. انگار نه انگار که بیرون گرسنگی بر مردم حاکم است. رویا مشاهده می کند کودکی اسلحه به دست، خوابش برده اس او اسلحه را به آرامی از دست او درآورده و کناری می گذارد، کودک را بلند کرده و در تخت خوابش می خواباند. همزمان در آنجا به مردم سیاه پوشتی آمپول تزریق می کنند او به سختی به زبان فارسی صحبت کرده داد و بیداد می کند. مظفر به سراغ او رفته و با او آشنا می شود نام حاج محب است ولی شخصیت بسیار مرموزی در فیلم دارد. ظاهرا اهل زنگبار است دو یا سه نسنل پشت او ایرانی اهل شیراز هستند و به همین دلیل زبان فارسی را می داند. او از ایرانیان مهاجر به زنگبار است. وی سیاهپوست و بشدت پولدار است. چهار زن دارد و از متمولین و منتفذین آن منطقه است او هر چیزی را که بخواهد می تواند از بازار سیاه تهیه کند. گویا از ارکان بازار سیاه سومالی است.دقیقا او نماد یک حاجی بازاری تهرانی است وی ظاهر مذهبی دارد یک، شب کلاه بر سر داشته و کلا آدم کلاهبرداری است. بعدا از فیلم درمی یابیم که حاج محب مرد مرموز پشت پرده است او در ناامنی ها نیز نقش جدی دارد و بخشی از شورشیان به امر او به مردم حمله کرده و آنها را می کشند و کلا در کشتارهای پشت پرده نقش دارد او یک سیاهپوست سنتی متظاهر به مذهب اصالتا ایرانی که بیراحم و سودجو است که در این فیلم قرار است وی به عنوان یکی از مشکلات جدی سومالی معرفی شود. می توان گفت محب همان ره گفت چهار چالشی معروف دوم خردادی را دارا می باشد به عبارتی، او مرد مستبد ماسکولونیست ضد آزادی و فرصت طلب سنتی، معرف می شود.بین حاج محب و مظفر رفاقتی ایجاد می شود معلوم می شود حاج محب علی رغم ثروت آنچنانی از امکانان کمپ ایران استفاده کرده و کارهای درمانی خود را آنجا انجام می دهد به مظفر گفته می شود که وی قادر است هر چیزی را از بازار آزاد تهیه کند. مظفر به محب می گوید من از از تحقیر مردم سومالی، هنگام غذا دادن به آنها بشدت ناراحت شدم و می خواهم قیمه ای برای آنها تهیه کنم. آیا می توانی مقدمات آن را فراهم کنی؟ محب جواب مثبت داده ومی گوید من برای قیمه ایرانی می میرم، هر چه بخواهی تهیه می کنم اما اینکار برای تو گران تمام خواهد شد و باید پولش را بدهی و مظفر نیز مقدار زیادی دلار به وی داده و محب می رود تا مقدمات این ضیافت بزرگ را آماده کند. او ذاتا دلال است و معلوم است که در این بین کلی هم سود خواهد کرد و این مسئله فرصت خوبی برای سودجویی به حساب می آید. او روغن درجه یک ایرانی، برنج و همه ملزومات را آماده کرده و چندین دیگ غذا بارگذاشته و بساط قیمه به راه می اندازد و غذا را در میان گرسنگان سومالی با احترام و نظم تقسیم می کند در صحنه بعدی یک پرستار سیاهپوست کنیایی به نام کارولین را شاهدیم که همکار دکتر ابراهیم است این پرستار پس از مرگ همسر دکتر به او علاقمند شده و عاشق اوست و به دفعات این علاقه را به صورت غیرمسقتیم ابراز می کند اما دکتر نسبت به او بی اعتنا است چرا که پس از مرگ همسرش دوست ندارد با زن دیگری ازدواج کند ظاهرا پرستار از این بی اعتنایی ناراحت می شود و تصمیم می گیرد به کنیا برگردد اما دکتر او را مجاب می کند که بماند. پسر بچه ای که رویا اسلحه را از دست او گرفته و او را در تخت خوابش خوابانده بود پدری به نام حسن دارد که کودک را مجبور می کند حمل اسلحه کرده و وی را کتک می زند او خیلی خشن و بی رحم است. رویا با وی به مجادله می پردازد که او حق ندارد به کودک اسلحه داده و باید او را به مدرسه بفرستد تا درس بخواند.در یکی از سکانس ها مشاهده می کنیم همسر سابق رویا از طریق اینترنت با وی تماس گرفته و از او می خواهد که مسئله سقط کودک را فراموش کرده و با وی به زندگی ادامه دهد اما رویا از او ناراضی است چرا که با اصرار او کودکش را سقط کرده است. شوهر سابق اصرار می کند اما رویا نمی پذیرد و می خواهد در سومالی ماموریت خود را ادامه دهددر سکانسی دیگر ابراهیم، رویا را به یک کارگاه گلیم بافی که هلال احمر ایران برای نجات زنان سومالیایی از فقر برپا کرده است می برد ظاهرا همسر ابراهیم در این محل ترور شده است رویا با ظاهر و پوشش زنان سنتی سومالیایی همراه با بُرقِع به عکس برداری ا زاین محل مشغول می شود او با این پوشش، تیپ چریک شهری عکاس را به خود می گیرد و با همان روسری، دوربین و شکل و شمایل از کارگاه عکس می گیرد برای ایران و ابراهیم برپایی این کارگاه خیلی مهم است بعدا درمی یابیم که در پشت صحنه حمله به این کارگاه، حاج محب دخیل بوده و او به عنوان یک سرمایه دار محلی، تمایل به شکل گیری این کارگاه نداشته است. حاج محب، مظفر را به خانه اش دعوت می کند خانه او کاملا اشرافی و مجلل است. خانه دارای پرده های قیمتی همراه با فرش های ایرانی و ... است وضعیت او با مردم فقیر سومالی بسیار تفاوت می کند او از مظفر می پرسد چند زن داری؟ و مظفر جواب می دهد که ما در همان یکی اش هم مانده ایم. محب می گوید که من چهار زن دارم که همه را با یک اسم صدا می زند و هر چهار زن آماده خدمتگزاری به حضور او می رسند از این صحنه ها کاملا صفت مردسالاری و مستبد بودن محب را در می یابیم.در ادامه فیلم، حرکت در شهر مخروبه را شاهدیم. اُبلیسکِ عظیمی را در وسط میدان مشاهده می کنیم معلوم نیست این نماد شیطان پرستی در آنجا چه می کند؟ کلیسای مخروبه ای دیده می شود رویا صدای گریه کودکی را نزدیک در کلیسا می شنود و با دوربین وارد آنجا می شود. مشاهده می کند که کودک، سرجنازه پدر و مادرش گریه می کند و همزمان مردی با چاقو پست سر او آمده و می خواهد به رویا حمله کند که حسن پدر آن کودک سیاهپوست سر رسیده و آن مرد را می کشد و رویا را نجات می دهد و به کمپ بر می گردند.در ادامه مشاهده می شود که کم کم درگیری ها در شهر بیشتر شده و مهاجمین مسلح به کارگاه حمله می کنند. کثیری از زنان، کشته شده و کودکان گریه می کنند. رویا عصبانی از این صحنه ها عکس می گیرند بعدا متوجه می شویم حاج محب پشت این حمله بوده است گویا همه فتنه ها توسط یک پولدار سنتی محلی انجام می شود و اثری از قوای استعمارگر انگلیسی و آمریکای در این جنایات دیده نمی شود. قرار می شود به کمپی، آخرین محموله کش را ببرند اما در آنجا به کاروان آنها که مظفر و رویا در آن هستند حمله می شوند. آنها از کاروان ایرانی ها دور افتاده و مجبور می شوند در بیابان فرار کنند و سرگردان می شوند در این کمپ رویا بین کودکان، شیر خشک تقسیم می کرد. ارتباط آنها با مرکز قطع شده و هیچ دسترسی ای برای تماس ندارند. رویا با کفش هایی که روی زمین است یک فلشی درست کرده و مسیر حرکت شان را با کفش علامتگذاری می کند تا اگر کسانی به دنبالشان آمدند این نشانه را ببینند. تشنگی و گرسنگی به آنها فشار آورده اما آنها همچنان به راهشان ادامه می دهند. مظفر به یک فیلم سینمایی که از تلویزیون پخش شده اشاره می کند که سرو ته آن سانسور شده و بارها پخش شده است (نام این فیلم پرواز فونیکس است) و وضعیت خودشان را با سقوط کنندگان آن فیلم مقایسه می کند تا آنکه به کَپَرها خالی است الا یکی که در آن زن سیاهپوستی با چهار فرزندش که همگی کودکند، حضور دارند ظاهرا بستگان زن کشته شده و با بچه هایش در آن بیابان تنها مانده اند و رویا در مقابل گرسنگی آنان چیزی جز بیسکویت ندارد و آن را هم بین آنها تقسیم می کند سپس رویا و مظفر از کپر بیرون می آیند تا استراحت کنند، عقربی پای مظفر را نیش می زند حال او خراب می شود رویا باید از او مراقبت کند پس ازآنکه به خواب فرو می روند و بیدار می شوند مشاهده می کنند زن سیاهپوست، سه نفر از چهار فرزندش را برده و فرزند چهارمش را که از همه کوچکتر و شیرخواره است، آنجا جا گذاشته است و بچه گریه کرده و اشک می ریزد. رویا نمی داند باید چکار کند؟ آب و غذا ندارند تا به او بدهند و بچه در حال مرگ است رویا نسبت به آن کودک احساس مادری کرده و مظفر به او می گوید که تو زنی و این کودک را به گونه ای شیر بده و رویا پشت به دوربین کرده و کودک را زیر سینه اش گرفته و ظاهرا کودک را شیر می دهد. احتمالا معجزه ای صورت می گیرد و او می تواند به کودک شیر دهد از دور صدای موتور هواپیمای زرد رنگ هلال احمر به گوش می رسد ابراهیم داخل هواپیما است و هواپیما می خواهد در بیابان فرود آمده و آنها را سوار کند اما همزمان شورشیان نیز به محل رسیده و آنها را به گلوله می بندند (صحنه ای شبیه به فیلم غازهای وحشی به وجود می آید) هواپیما بر زمین می نشیند شورشیان مشغول گلوله باران هستد رویا با نوزاد، سوار هواپیما می شود اما مظفر که تیر خورده موفق به سوار شدن نمی شود و ابراهیم تنها می تواند رویا و کودک را نجات دهد هواپیما از روی جنازه عبور کرده و علیرغم صدها گلوله شلیک شده و به سویش پرواز کرده و می رود و مظفر در راه کمک رسانی به مردم مظلوم سومالی کشته شده و به اصطلاح شهید می شود.در انتها مشاهده می کنیم که رویا ماموریت جهانی خویش را انجام داده و به ایران بازگشته است او فرزند چهارم زن سیاهپوست را که دختر است به همسر مظفر داده و او نیز پذیرفته تا او را بزرگ کند در صحنه بعد می بینیم که دختر، بزرگتر شده، حرف می زند و راه می رود و وقتی عکس مظفر را می بیند او را بابا صدا می زند و فیلم به اتمام می رسد. ظاهرا رویا در قبال یک نفری که از خانواده مظفر کشته شده دختر را به این خانواده سپرده است.فرزند چهارم، جزء تولیدات به اصطلاح فاخر و با هزینه بنیاد سینمایی فارابی تهیه شده است. چرا باید یک کارگردان، حرف های شخصی و فردی خود را با سرمایه بیت المال بزند؟! شعارهای بعضا سیاسی که می تواند برای مخاطب قابل دریافت باشد چرا باید با سرمایه عمومی بیان شود؟! چرا باید کارگردانی که سابقه چندان درخشانی ندارد و قبلا نیز در فیلم هایش، نیش و کنایه هایی به نظام و باور مردم داشته است اجازه داشته باشد هزینه تولید یک فیلم Big Production را صرف شعارهای سیاسی و گروهکی خود بنماید؟! و...یک بازیگر زن متأهل و باردار فرزندش سقط شده است و به دنبال سقط آن کودک، با شوهرش اختلاف پیدا کرده و با او زندگی نمی کند این زن به حالت قهر، هم شوهر را ترک کرده و هم شغل بازیگری را کنار گذاشته است و در یک روند معنی دار سیاسی، در حال حاضر به شغل عکاسی مشغول است. او نمایشگاه عکسی با موضوع فقر برپا کرده و با روسری سبز در نمایگشاه، به توضیح و تشریح عکس ها می پردازد. جوانان وی را احاطه کرده و از این بازیگر به اعتراض سینما را ترک کرده، امضا می گیرند البته این جنین سقط شده برای او این فایده را دارد که در وسط صحرای آفریقا بتواند معجزه مادری خود را ابراز کند و به فرزند چهارمی شیر دهد که در کشوری دوردست و آفریقایی و یا کشوری که هیچ نسبتی با دموکراسی مورد ادعای آقایان دوم خردادی را ندارد، متولد شده است.این فیلم که پیام جهانی نیز دارد، به زعم فتنه گرها اکنون که نتوانستیم آزادی را در کشور ایران محقق کنیم، آن را به سرزمین های دیگر صادر می کنیم. به زعم ایشان می رویم و به کودکان فقیر بی مادر صحرای آفریقا شیر می دهیم یا به نوعی این آزادی را برای آنها به ارمغان می بریم. چیزی که تذکر آن خالی از لطف نیست، این است که از منظر پزشکی کاملاً منتفی است که کسی بتواند در شرایط چند ماه پس از سقط جنین به کودکی در وسط بیابان شیر بدهد. بنابراین شیر دادن تنها می تواند یک امر نمادین باشد و البته می توان گفت صحنه شیر دادن کمی اروتیک نیز است (بازیگر، کودک را به زیر سینه خود گرفته، می چرخد و پشت به دوربین به بچه شیر می دهد) در هر صورت این همان شیری بود که باید به کودک متولد شده مطلوب فتنه گران در ایران داده می شد اما اکنون در وسط صحرای آفریقا به کودک آفریقایی خورانده می شود سپس او را به ایران می آورند و حالا این دختر آفریقایی بزرگ شده و می تواند بر روی پاهای خود راه برود و از عکس مظفر (که شهید راه فقرزدایی از انسان های آفریقایی است) به نام بابا یاد کند. از سوی دیگر، کارگردان خیلی زیرکانه، ریشه حاج محب سنتی و متظاهر به دین را با واسطه به ایران می رساند که در عموم فیلم های فتنه گرها چنین شخصیتی در فیلم هایشان دیده می شود. چنین آدمهایی را می توان در ایران نیز جستجو کرد به عبارتی از تبار حاج محب انسان هایی در ایران وجود دارند که با آزادی انسان ها و فقرزدایی مخالفند و به دنبال منافع خود هستند. می توان کلیشه چهار ساحتی دوم خردادی (مردسالار متدین سنتی مستبد) را در کاراکتر حاج محب مشاهده کرد. حاجب محب چهار زن دارد که هیچکدام از این زن ها، هویت و نام مختص خود را ندارند که وقتی آنها را صدا می زند. همگی اماده به خدمت هستند. جالب است در خانه و اتاق حاج محب، بیساری از وسایل (پرده، بالشتک، پشتی و...) قرمز است گویا باز دعوای رنگهای قرمز و سبز، تا 4 سال پس از انتخابات نیز ادامه پیدا کرده است همان رنگ قرمزی که در فیلم «آل» و در سال 88 می دیدیم که همه شخصیت های منفی قرمزپوش (پرده ها، آل با موهای قرمز که جنین را می زند و سقط می شود و...) بودند، در این فیلم نیز اتفاق افتاده است. حاج محب نماد استبداد رای، نفاق، تزویر، دورویی، فرصت طلبی، مال اندوزی است و نهایتاً هر برنامه ای را در جهت فقرزدایی و کمک به محرومین از طریق نیروهای شبه نظامی مسلح خود سرکوب می کند. نکته دیگر نام محب است درست است که این نام از خود اقای محب اهری گرفته شده است اما به گونه ای بحث حب و ولایت در نام او لحاظ شده است. به واقع این فرد کیست؟! او و نوچه های مسلح او چه کسانی هستند؟! این افراد چه کسانی هستند که هر حرکتی را که وی نمی پسندد حمله کرده و نابود می کنند. اما به ظاهر، خود کمک می کند که دیگ پلو و قیمه نذری پخته شود و آن را به فقرا بدهد، در عین حال وی سهم خواه است و از نذر مظفر نیز مال اندوزی کرده و با استفاده از بازار سیاه، مالی را به جیب می زند. در صحنه ای محب بیمار است و در پشت پارتیشنی، پرستاری به وی آمپول می زند که او گریه کرده و طاقت تزریق آمپول را ندارد اما همین محب در وقت خودش بی رحم است و آدم می کشد. البته آدمکشی او را مشاهده نمی کنیم اما افراد او را می بینیم که بی رحمانه آدم می کشند.مساله دیگر دکتر ابراهیم است. او در بیابان های آفریقا چه می کند؟ گویا یک قدیس است البته شخصیت او مثبت است قبلا زن او کشته شده و اکنون زن سیاهپوستی عاشق و دلباخته وی است اما ابراهیم دیگر انگیزه ازدواج ندارد و در حال حاضر مشغول تربیت جوانان نسل جدید است. او نسل جدید را برای قهرمانی و جهانی شدن تربیت می کند اما شورشیان تعدادی از دونده های او را به گروگان گرفته یا به زندان می برند. پس گروهی از جوانان دونده و امید آینده نیز هم اکنون به زندان رفته یا اسیر شده اند.در فیلم بداخلاق برخی از افراد مسلح و شبه نظامی در شهر و مظلوم نشان دادن کلیسا در کشور مسلمان سومالی و اینکه کلیسا را ویران کرده اند، بدرفتاری با زنان و کودکان و... به وضوح دیده می شود.نهایتا مخاطب احساس می کند فضای فیلم به شدت سیاسی است اما سیاستی که خود را پشت ظاهر یک داستان انترناسیونال مثلا بشردوستانه پنهان کرده است.از سوی دیگر مظفر انسان پولدار و کارخانه داری است که به هر دلیل، کارخانه اش ورشکست شده است. وقتی کالای او را در ایران فقط باید بخشش کرد و به انسان های مستمند سپرد، اکنون که کارخانه او در ایران امکان ادامه کار ندارد، ترجیح می دهد، محصولاتش را به افریقا برده و در آنجا توزیع نماید. می توان گفت منش، آزادی مرامی که در ایران خریدار ندارد و ورشکست شده است را باید جهانی کرد و به میان محرومین برد به عبارتی باید آن را به فراتر از مرزها برد و در جای دیگر آن را برپا کرد. از سوی دیگر آقای موسائیان در فیلم قبلی خود «گلچهره» که سوژه آن در خصوص افغانستان بود، همین ره گفت چهارچالشی بزرگ را بیان کرده بود. او در این فیلم اینگونه القاء کرد که وقتی چیزی در ایران طرفدار ندارد، باید آن را به خارج برد و جهانی کرد. سینما در ایران به نوعی مورد هجوم، فشار و محدودیت است. باید آن را به میان مردم فقیر همسایه برد و در آنجا مردم را با سینما اصلاح کرد.کارگردان در این فیلم، سینما را مصلح به تصویر کشید. اکنون در «فرزند چهارم» یک عکاس مصلح دوربین خود را برداشته و در قهر با حرفه بازیگری با روسری سبز و اورکت سبز زیتونی (با تیپ چریک فدایی) به راه افتاده و انقلابی که به زعم کارگردان، در ایران شکست خورد، با خود به موگادیشوی سومالی برده و کاملاً در سرتاسر فیلم اعتراض سیاسی مشاهده می شود. جای تعجب است که دوستان در بنیاد فارابی متوجه این همه شعار سیاسی در فیلم نشدند و به این فیلم بودجه هنگفتی تزریق شد. آقای موسائیان آنگاه که کشور خود را اینگونه تیره و تار نشان داد، معلوم است که کدام سینما را تکریم می کند. به نظر می رسد کارگردان به فیلم های هالیوودی «برفهای کلیانجارو»، «پرواز فونیکس» و «غازهای وحشی» نیم نگاهی داشته است. در حقیقت در این فیلمی که با بودجه بیت المال ساخته شده است جایگاه فرهنگی خودی کجاست؟!ضمن آنکه در برپایی جنگ داخلی سومالی، نقش استکبار، صهیونیزم و القاعده نادیده گرفته شده است. می توان گفت در جنگ داخلی سومالی به زعم کارگردان نقش ایران پررنگ تر بوده است.

کارگردان فیلم فرزند چهارم

وحید موسائیان (۱ فروردین ۱۳۴۸، خرم آباد) کارگردان ایرانی فیلم های کوتاه سینمایی و مستند می باشد. وی از اعضای آکادمی فیلم آسیا پاسیفیک می باشد و توانسته جوایز متعددی از جشنواره های ایرانی و خارجی کسب کند.

بازیگران فیلم فرزند چهارم

حامد بهداد،حسین محب اهری ،مهتاب کرامتی ،مهدی هاشمی ،ناصر گیتی جاه ،زهرا برومند

دیگر عوامل فیلم فرزند چهارم

تهیه کننده: وحید موساییان،تدوین: حسن حسن دوست ،مدیر تولید: آزیتا موگویی پشتیبانی تهیه: محمد پور راد، مدیر فیلمبرداری: علی محمد قاسمی، صداگذار: محسن روشن، صدا بردار: محمد شاهوردی، دستیار تدوین: نیما حسن دوست، آهنگساز: فریدون شهبازیان، طراح صحنه ولباس: کامیاب امین عشایری، طراح گریم: سودابه خسروی جانشین، تولید: محمد یمینی، دستیار اول کارگردان: مسعود میمی، برنامه ریز: مسعود میمی، مدیر تدارکات: امرالله تجربه، دستیار تولید: مهرداد زحمتکش، گروه کارگردانی: علی درخشنده عکاس: علی نیک رفتار

مشخصات فیلم فرزند چهارم

• ژانر :درام
• زبان : فارسی​​​​​​
• امتیاز IMDb: امتیاز 5.5 از 10
  فیلم خانه روشن