فرانسه در آتش؛ تبارشناسی اعتراضات خونین در مهد آزادی 

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، دکتر الهام عابدینی کارشناس مسائل اروپا در گفتگوئی اختصاصی با خبرنگار ما و در تشریح علل اعتراضات خیابانی و خشونت های روزهای اخیر در فرانسه گفت: این اولین باری نیست که در فرانسه ما شاهد چنین حوادثی هستیم. فرانسه جزو کشورهای اروپایی ای هست که به ویژه از سال 2018 به این سو، و با ظهور جنبش جلیقه زردها، خیلی درباره اعتراضات در این کشور شنیده می شود. نکته جالب این که تمام دوران ریاست جمهوری امانوئل مکرون از همان ابتدا تا به امروز، پر از این نوع اعتراضات بوده است. دلیل آن هم، اجرای اصلاحات اقتصادی مد نظر مکرون بوده است. هر بار هم یک موضوع خاص محور اعتراضات شده است. یک بار بحث حقوق و دستمزد، اخیراً بحث اصلاحات بازنشستگی و به هر حال، موضوعات مختلف باعث شده است که به کرات شاهد اعتراضات و تظاهرات های مختلف در خیابان های فرانسه باشیم.

عابدینی با اشاره به خشونت بی سابقه پلیس فرانسه علیه معترضان افزود: این سطح از خشونت اعمالی از سوی پلیس فرانسه بر علیه معترضان کمتر در کشورهای اروپایی دیده شده است هرچند در ایالات متحده آمریکا سابقه داشته است. نکته جالب توجه این است که علیرغم اعتراض به خشونت های پلیس علیه معترضان، اختیارات پلیس برای برخورد شدیدتر با معترضان بیشتر شد، چیزی که در بریتانیا هم رخ داد. این خشونت علیه اقلیت های نژادی – هر چند در فرانسه دیگر نمی توان سیاهپوستان و عرب تبارها را اقلیت نژادی قلمداد کرد چون تعدادشان بسیار زیاد است – به مراتب بیشتر است. این موضوع باعث شده است که سازمان ملل درباره شکل گیری یک نژادپرستی افراطی و سازمان یافته در نظام پلیس فرانسه هشدار داده است. بر اساس آمارها، اگر فردی در واقع، ظاهرش مشخص باشد که عرب تبار یا سیاهپوست است، 30 بار بیشتر از یک فرد سفیدپوست فرانسوی الاصل احتمال دارد که مورد ظن پلیس واقع شود. یعنی این فرد ممکن است در خیابان در حال تردد باشد، و پلیس به هر دلیلی به او مشکوک شود و او را مورد پرس و جو قرار بدهد!

این تحلیلگر مسائل اروپا تصریح کرد: این رفتار تبعیض آمیز و نژادپرستانه صرفاً به جریان مظنون شدن و پرس و جو ختم نمی شود. بلکه این فرد عرب تبار یا سیاهپوست در معرض ایست پلیس و رفتار خشونت آمیز قرار دارد. همه اینها نشان از وجودِ یک نژادپرستی عمیق و بنیادین در فرانسه و به ویژه در نظام پلیس آن کشور است هرچند موضوع نژادپرستی به نظام پلیس فرانسه محدود نمی شود. به عنوان مثال، اگر اسم فرد شبیه اسامی ای باشد که اعراب و مسلمانان انتخاب می کنند، احتمال این که یک فردی رزومه اش را جایی بفرستد و او را دعوت به مصاحبه بکنند بسیار پائین می آید. همین که کارفرما احساس می کند که فرد متقاضی مسلمان یا عرب است، او را دعوت به مصاحبه نمی کند. این نشان می دهد که حتی فراتر از پلیس و در کل جامعه فرانسه این موضوع وجود دارد.

عابدینی با اشاره به قتل نائل مرزوق نوجوان عرب تبار به دست پلیس فرانسه گفت: این رویداد باعث شده است که دوباره بحث نژادپرستی در نظام اجتماعی و سیاسی فرانسه داغ شود. نائل یک آفریقایی تبار است هرچند شهروند فرانسه است. این حوادث بسیار به حوادثی شباهت دارد که در سال 2005 رخ داد. در آن سال، مشابه همین اتفاق افتاد. دو نوجوان فرانسوی آفریقایی تبار مورد ظن پلیس قرار گرفتند، خواستند فرار کنند. رفتند داخل یک ایستگاه برق و برق گرفتگی رخ داد و هر دو جانشان را از دست دادند و نفر سوم هم به شدت زخمی شد. نکته ی قابل توجه در این مورد آن است که حتی در این مورد اخیر هم پلیس به اشتباه مظنون شده بود و آن دو نوجوان به خاطر همین ظن اشتباه جان خودشان را از دست دادند. در آن سال، بحث نژادپرستی به صورتی کمرنگ تر مطرح شد ولی بعدها و مشخصاً از سال 2020 به این سو، چندین قتل عرب تبارها یا سیاهان به دست پلیس رخ داد و بحث نژادپرستی به صورت جدی تری مطرح شد.

این پژوهشگر مسائل بین الملل در ادامه با اشاره به سابقه تاریخی نژادپرستی در فرانسه گفت: سابقه این موضوع به سال 1960 بازمی گردد یعنی سالی که کشتار علیه شهروندان الجزایری تبار در فرانسه اتفاق افتاد. تظاهراتی که در فرانسه بر علیه جنگ الجزایر وجود داشت با کشتار و خشونت علیه معترضان به دست پلیس همراه شد. به هر حال، این بحث نژادپرستی در فرانسه بسیار ریشه دار است. در کنار اینها، ما اخبار زیادی درباره اسلام ستیزی در فرانسه و محدودیتهایی که بر علیه مسلمانان وضع می شود مثل ممنوعیت حجاب در اماکن اداری می شنویم. بهانه برای اعمال این محدودیت ها هم جلوگیری از حضور نمادهای مذهبی در اماکن است ولی وقتی بحث پوشش مطرح می شود، وضعیت زنان مسلمان بسیار تحت الشعاع قرار می گیرد.

عابدینی درباره تأثیر این اعتراضات بر آینده سیاسی امانوئل مکرون گفت: همان طور که پیشتر نیز اشاره کردیم، دوران ریاست جمهوری مکرون پر از التهابات داخلی و تظاهرات در فرانسه بوده است. اما نکته قابل توجه این است که مکرون هیچ اقدام عملی ای برای رفع دغدغه معترضان انجام نمی دهد. در موضوعات مختلف اعم از تظاهرات کارگران یا اعتراضات به اصلاحات بازنشستگی یا اعتراضات خیابانی بر علیه نژادپرستی که امروز شاهد آن هستیم، مکرون به جای رفع نگرانی ها، و توضیح، بیشتر یک ادبیات تهدیدآمیز را به کار می گیرد. اخیراً گفته است که "نوجوانان خود را در خانه نگه دارید"، "شورش ها باید تمام شود". یا در مورد بازنشستگی هم تأکید دارد که این کار باید انجام شود و اصلاً کاری با اقناع و توضیح دادن ندارد. این یک مقداری به نظر باعث کاهش محبوبیت او و سخت شدن کارش خواهد شد. اما فکر نمی کنم که این موضوع در کوتاه مدت باعث رخ دادن اتفاق خاصی مثل استعفای مکرون شود. به هر حال، امیدهای زیادی به او به عنوان رئیس جمهور جوان بسته شده بود که بخش قابل توجهی از این امیدها با این اتفاقات اخیر ناامید شدند.