تاریخچه اولین سکه حدوداً به ۵۰۰۰ سال پیش در موهنجودارو (در پاکستان فعلی) برمی گردد و تاریخچه اولین سکه در ایران در ۲۵۰۰ سال پیش به دوره هخامنشیان، می رسد. سکه هایی که از این دوران یافت شده است همگی با دست ضرب شده اند. همین کار دست، موجب افزایش قیمت نجومی این سکه هاییست که دیگر عتیقه نام دارند. سکه های قدیمی با دست ضرب می شدند به همین خاطر روزانه فقط امکان ضرب چند سکه وجود داشت. به اینگونه سکه ها، سکه های چکشی می گویند. اما امروزه دیگر مراحل ضرب کردن سکه را به صورت دستی انجام نمی دهند. در زمان حال سکه ها را با دستگاه های کاملاً اتوماتیک ضرب می کنند، از این رو به آن ها، سکه های ماشینی گفته می شود. دستگاه ضرب سکه ماشینی قادر است در هر ثانیه ۱۲ سکه ضرب کند. فشاری که برای ضرب هر سکه، به قالب ها وارد می شود، برابر با ۸۰ تن می باشد که چیزی معادل ۱۰۰۰ بار ضربه چکش برای ضرب سکه به صورت دستی است. ( اصطلاح ضرب کردن، برای ساخت سکه های طلا به کار برده می شود؛ که در ادامه به بیان مفهوم ضرب کردن سکه ها نیز می پردازیم. ) حال که پای سکه های چکُشی و ماشینی را به میان کشیده ایم خالی از لطف است اگر مختصری از آن نگوییم، یادتان باشد؛ همیشه دانستن هر موضوعی بهتر از ندانستن آن است!
از چکُش تا ماشین
همانطور که گفتیم عنوان سکه های ماشینی به سکه هایی داده می شود که با استفاده از ماشین ها و دستگاه های تمام خودکار در ضرابخانه ی بانک مرکزی ( ضرابخانه مکانی است که در آن سکه ضرب می کنند. ) تولید و ضرب شده اند؛ اما سکه های چکُشی برمی گردد به دوران باستان، یعنی قبل از دوران ناصردین شاه! در دوره قاجار سکه ها همچنان دست ساز بودند بنابراین شکل واحدی نداشتند. ورقه نازکی از فلز روی سندانی که یک سکه روی آن حک شده بود قرار داده می شد سپس با یک چکش که سر سکه دیگر روی سطح ضرب زننده آن حک شده بود؛ ضربه زده می شد، ولی با وجود مهارتی که کارگران ضرابخانه از خود نشان می دادند، محصول آن ها همیشه با کیفیت نبود و سکه ها از نظر ضخامت و شکل گوناگون بودند؛ البته به همین خاطر است که بیشتر ارور ها ( اشتباهات در هنگام ساخت سکه ) در سکه های قدیمی ( چکُشی ) پیدا می شود و سکه های ماشینی تا حدود زیادی از این ارورها در امان هستند. رفته رفته با پیدا کردن اهمیت پول در دادوستدهای تجاری موجب شد تا ماشین ها و دستگاه های ضرب سکه وارد ایران شوند. نخستین سکه های ماشینی در ایران در سال ۱۲۹۳ هـ ق معادل ۱۲۵۴ خورشیدی ضرب شدند. این سکه ها با راه اندازی ضرابخانه ماشینی تهران در سال ۱۲۹۳ هـ. ق توسط فردی به نام فرانز پشان اتریشی به صورت آزمایشی ضرب شد و بعد از آن دیگر تمام ضرابخانه های ساخت سکه به صورت چکشی جمع شد و قرار بر این شد که همه ی سکه ها زیر نظر ضرابخانه بانک مرکزی به صورت ماشینی ضرب شوند.
گرانترین سکه های جهان
در طول تاریخ، سکه و پول جایگاه ویژه ای در میان اقوام مختلف داشته و همواره سکه ها نمادی از فرهنگ و اعتقادات مذهبی و اجتماعی ملل مختلف بوده است. بیشتر سکه ها از جنس طلا، نقره و مس بوده و بر روی آن ها تصاویری از سران مملکتی، دانشمندان بزرگ، افراد وابسته به خانواده های سلطنتی و نیز تصویر حیوانات و یا ابزارآلات جنگی و ... ضرب شده است.
در زیر فهرستی از گرانترین سکه های جهان ارائه شده است.
سکه 1000000 دلاری ملکه الیزابت دوم
دولت استرالیا سکه ای از طلا ساخته است که ارزش آن معادل 57,340,000 دلار می باشد. این سکه 1000 کیلوگرم برابر با 1 تن وزن ، 80 سانتیمتر قطر و 12 سانتیمتر ضخامت است. عیار طلای بکار رفته در این سکه 99.99 درصد می باشد و ارزش حک شده آن بر روی سکه یک میلیون دلار می باشد.
سکه یک دلاری 1794 با موهای افشان (Flowing Hair dollar)
سکه یک دلاری با موهای افشان ، نخستین سکه دلار صادر شده توسط دولت فدرال ایالات متحده امریکا بود. این سکه از جنس نقره 900 ، وزن 26.9 گرم و قطر 40 میلیمتر، در سال 1794 و 1795 ضرب شده .
در سال 1791 مطالعات ضرب سکه در کنگره با تصویب قطعنامه ای مشترک انجام شد . اواخر همان سال، رسما توسط قانون ضرب سکه مجاز شد. با وجود مجوز، ضرب سکه های طلا و نقره تا سال 1794 به طول انجامید .این سکه ابتدا در سال 1794، و مجددا در سال 1795 ضرب شد. در اکتبر سال 1795 سکه "DOLLAR DRAPED BUST" طراحی شده جایگزین سکه "Flowing Hair dollar" شد.
در ماه مه سال 2005، یک نمونه از این سکه 7,850,000 دلار به فروش رسید، و گرانتر از هر سکه دیگری تا آن تاریخ به فروش رفته می باشد.
سکه طلا دو عقاب (Saint-Gaudens Gold Double Eagle)
دومین سکه گرانقیمت جهان ، سکه ی 20 دلاری آمریکا است که از جنس طلا 900 ، وزن 33.4 گرم ، قطر 34.1 میلیمتر و ضخامت 2 میلیمتر میباشد
ضرب این سکه از سال 1907 تا 1933 ادامه داشت و در سال 1933 به دلیل تصویب قانون کنار گذاری پول طلا در چرخه پولی کشور امریکا ضرب آن متوقف شد. و سکه های تولیدی ذوب شد و به شمش تبدیل گشت. گفته می شود که تعداد 445,500 از این سکه در سال 1933 ضرب شده بود که تقریباً هیچ کدام از سکه ها وارد چرخه نشدند. این سکه در نهایت در یک حراجی به قیمت 7,590,020 دلار فروخته شده است.
سکه دبل فلورین ادوارد سوم (Edward III Double Florin)
یک سکه طلای کمیاب مربوط به دوران قرون وسطی که دو تا آن در بستر رودخانه "Tyne" در سال 1857 یافت شد. که هر دو در موزه بریتانیا نگهداری می شود نمونه ای دیگر از این سکه نایاب در یک حراجی به مبلغ 6,800,000 دلار فروخته شده. این سکه از سال 1343 تا 1344 در گردش بوده و به لئوپارد دبل مشهور بوده است.
انواع الماس سیاه
سکه نیکل 1913 سری آزادی (1913 Eliasberg Liberty Head Nickel)
سکه نیکل 1913 با تصویر سر مجسمه آزادی، یکی از گرانقیمت ترین سکه ها در جهان است همین سکه 5 سنتی به خاطر ضرب محدودش است. در سال 1972، یک عدد از این نوع کمیاب یکصد هزار دلار قیمت گذاری شد و در سال 1996 یک عدد دیگر آن رکورد قبلی را شکست و یک میلیون دلار امریکا قیمت گذاری شد.در سال 2003 یکی دیگر از آنها 3 میلیون دلار و بالاخره در سال 2007 به قیمت 5,000,000 دلار در حراجی عمومی توسط یک ناشناس خریداری شد. گفته میشود که فقط 5 عدد از این سکه وجود دارد که 2 تای آن در موزه و 3 تای دیگر آن در کلکسیون های شخصی نگهداری می شود.
سکه ملکه الیزابت دوم
این سکه که در سال های پیش سنگین ترین سکه جهان به حساب می آمد به وزن 100 کیلو گرم و قطر 50 سانتیمتر، به وسیله ضرابخانه سلطنتی کانادا ضرب شده و در یک حراجی در اتریش به قیمت 4 میلیون دلار فروخته شد. ساخت این سکه طلای بزرگ هجده ماه وقت گرفته است.درجه خلوص این سکه 999/99 درصد می باشد و خالص ترین نوع سکه است که تا به حال ضرب شده است.
سکه سنت گوادنز با دو عقاب (Saint-Gaudens Double Eagle)
این سکه، سکه ای است 20 دلاری از جنس طلا که به وسیله ضرابخانه آمریکا از سال 1907 تا 1933 ضرب شده. جنس آن از طلا 900 ، وزن 33.4 گرم ، قطر 34.1 میلیمتر و ضخامت 2 میلیمتر میباشد، این سکه به عنوان زیباترین سکه ساخته شده در امریکا مورد توجه همگان قرار گرفته است. گفته می شود 12367 عدد از این سکه در سال 1907 ساخته شد. به علت تغییراتی که در قوانین جاری آن زمان اتفاق افتاد، هیچ یک از آنها وارد بازار نشد. این سکه ها به آسانی قیمت 10000 دلار را از آن خود کردند اما در یک حراجی اخیر ارزش یکی از آنها 2,990,000 دلار تعیین شد.
پیش از این در مورد سکه های طلا که توسط طلاسازی به نام افریم براشر ساخته شده، اشاره ای داشتیم. این سکه نیز جزء ساخته های براشر است و اخیراً در یک حراجی عمومی به قیمت 2,415,000 دلار فروخته شد.
بورس خرید
چهارراه استامبول و سبزه میدان از مراكز عمده خرید سكه در تهران هستند. برای كسب اطمینان از اعتبار و اصالت سكه آن را از صرافی ها و اتحادیه هایی خریداری كنید كه مجوز اتحادیه صنف طلا و جواهر یا بانك مركزی داشته باشند. به علاوه سكه ها باید به صورت وكیوم شده (پرس شده در كارت) خریداری شوند و روی پلمب علاوه بر نام و نشانی فروشنده، باید عباراتی همچون (تضمین بانكی) یا مجوز اتحادیه وجود داشته باشد. سكه های تقلبی كه بانك مركزی آن ها را ضرب نكرده از روی نا همواری های پشت و روی سكه و عیار كم طلای آن قابل تشخیص است.
تاریخ مهم است
برخی از فروشندگان در زمان فروش سكه توجهی به سال ضرب سكه ندارند اما هنگام خرید، سال ضرب را بهانه ای برای كاهش خرید قرار می دهند. از نظر بانك مركزی اختلاف قیمت میان سكه ها به علت تفاوت در سال ضرب آن ها موجه نیست و برای حل این مشكل قرار است در آینده ای نزدیك زمان ضرب از روی سكه ها برداشته شود اما واقعیت این است كه تمام سكه هایی كه از سال 86 به بعد ضرب شده اند از نظر قیمت هیچ تفاوتی ندارند اما در مورد سكه های قبل از سال 86 ارزش سكه از دست می دهند و فقط هنگام فروش وجه طلای آن پرداخت می شود.
