تصمیمات دادگاه در دعوی طلاق چند حالت دارد؟
تصمیمات دادگاه درخصوص دعوی طلاق 2 حالت دارد:
- طلاق به درخواست زن که نیازمند تقدیم دادخواست و صدور حکم طلاق از سوی دادگاه در مواد 1029 و 1129 و 1130 تعیین شده در قانون مدنی است.
- طلاق به درخواست شوهر که نیازمند صدور حکم طلاق از سوی دادگاه نیست. با درخواست طلاق شوهر، دادگاه زن و مرد را به داوری جهت سازش ارجاع می دهد و در صورت عدم توفیق در سازش گواهی عدم امکان سازش صادر می شود و زن و شوهر بدون نیاز به مراجعه به دادگاه برای طلاق، مستقیماٌ به دفترخانه طلاق مراجعه و صیغه طلاق جاری می شود.
گواهی عدم امکان سازش چیست؟
قانون حمایت خانواده صدور گواهی عدم امکان سازش را برای طلاق مقرر داشته؛ گواهی عدم امکان سازش گواهیای است که دادگاه به درخواست مرد یا توافق طرفین صادر و طرفین با ارائه آن به دفتر طلاق، صیغه طلاق را جاری می نمایند.
چگونه می توانیم گواهی عدم امکان سازش بگیریم؟
گواهی عدم امکان سازش در دو مورد صادر می شود:
- وقتی که درخواست طلاق از طرف مرد باشد: طلاق عمل حقوقی یک طرفه است که از طرف مرد واقع می شود ولی قانونگذار خواسته این اختیار مرد را محدود نماید و از خودکامگی و تصمیمات هیجانی او در برهم زدن خانواده جلوگیری نماید.
- طلاق به توافق زن و مرد.
آیا زن می تواند درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش نماید؟
اگر زن از جانب شوهر حق طلاق داشته باشد یعنی وکالت در طلاق در سند ازدواج به نفع زن ثبت شده باشد، وی می تواند با استناد به حق خود درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش بنماید و در این مورد نیازی هم به حضور شوهر در دفترخانه طلاق نیست و زن می تواند با استناد به حق طلاق، خود را مطلقه نماید.
در صورت انصراف شوهر از گواهی عدم امکان سازش تکلیف چیست؟
در صورتی که شوهر بعد از دریافت گواهی عدم امکان سازش از اجرای مفاد آن انصراف دهد و برای اجرای طلاق در دفتر خانه حاضر نشود و زن نیز وکالت در طلاق نداشته باشد، دادگاه نمی تواند شوهر را مجبور به انجام مفاد گواهی عدم امکان سازش و طلاق نماید. بهترین عمل قانونی برای جلوگیری از چنین پیشامدی این است که اگر زن وکالت در طلاق ندارد، در هنگام ارجاع دادگاه به داوری، درخواست درج مفاد التزام به گواهی عدم امکان سازش را در حکم دادگاه بنماید و شوهر نیز موافقت خود را اعلام دارد (سازش در دادگاه). در اینصورت زن می تواند با استناد به گواهی سازش در دادگاه مفاد گواهی عدم امکان سازش را رأساٌ و بدون حضور شوهر در دفترخانه طلاق اجرا کند. این نکته مهمی است که اختیاز زن را در درخواست طلاق افزایش میدهد.
اگر گواهی عدم امکان سازش صرفا به لحاظ گذشت زوجه از مهريه و قبول آن از طرف زوج صادرشده باشد، قبل از اجرای صيغه طلاق زوج می تواند از اين توافق برگردد و از آن عدول کند؟
اگر حکم طلاق صادر نشده باشد و گواهی عدم امکان سازش صرفا به علت بذل مهريه از سوی زوجه و قبول آن از طرف شوهر صادر شود و قبل از اجرای صيغه طلاق، زوج منصرف شود نمی توان زوج را به اجرای صيغه طلاق اجبار کرد.
موارد صدور حکم طلاق:
جدا از مواردی که برای صدور گواهی عدم امکان سازش اشاره شد، در مواردی دادگاه اقدام به صدور حکم طلاق می کند و آن زمانی است که زن به دادگاه درخواست طلاق می دهد بدون اینکه حق طلاق داشته باشد. یعنی زن در عقد ازدواج خود حق طلاق را از مرد نگرفته است اما بنا به دلایلی مثل داشتن عسر و حرج یعنی مواردی که به موجب آن ادامه زندگی مشترک برای زن دشوار می شود، قصد دارد از مرد جدا شود. از آنجا که در کشور ما زن بر عکس مرد با اراده مستقیم، اختیار طلاق دادن همسرش را ندارد، برای اینکه بتواند از شوهرش جدا شود باید در دادگاه مراحلی را طی کند. در این مورد دادگاه گواهی عدم امکان سازش صادر نمی کند بلکه ابتدا موضوع و دلایل اختلاف را که زن بابت آنها درخواست طلاق کرده بررسی می کند و اگر زن را در گرفتن طلاق از شوهرش محق دانست اقدام به صدور حکم طلاق می کند.
در چه مواردی قاضی محکمه بدون رضايت شوهر زن را طلاق میدهد؟
از نظر شرعی و قانونی طلاق در اختيار مرد است و نمی توان او را به طلاق مجبور کرد مگر در مواردی که قانون معين کرده باشد مانند:
- به علت سو رفتار مرد يا وجود عسر و حرج يا به علت عجز شوهر از دادن نفقه يا خودداری او از پرداخت نفقه و عدم امکان اجرای حکم دادگاه به الزام شوهر به دادن نفقه.
- خانمی که شوهرش چهار سال تمام مفقودالاثر باشد در اين موارد است که دادگاه بدون رضايت زوج صيغه طلاق را جاری میکند.
تفاوت حکم طلاق و گواهی عدم امکان سازش:
قانون حمایت خانواده، میان موارد صدور حکم الزام به طلاق و گواهی عدم امکان سازش، تفاوت گذارده است: وفق ماده 26 قانون حمایت خانواده در صورتی که طلاق، توافقی یا به درخواست زوج باشد، دادگاه به صدور گواهی عدم امکان سازش اقدام… می کند. بنابراین موارد صدور گواهی عدم امکان سازش محدود به این دو مورد است. اما در صورتی که طلاق، عسر و حرجی و به درخواست زوجه باشد، دادگاه باید حکم الزام زوج به طلاق صادر کند. ادامه ماده 26 در این باره مقرر میکند: … و اگر طلاق به درخواست زوجه باشد، حسب مورد مطابق قانون به صدور حکم الزام زوج به طلاق یا احراز شرایط اعمال وکالت در طلاق مبادرت می کند. تنها حالتی که باقی می ماند، وضعیت طلاقی است که زوجه به وکالت از مرد درخواست می کند که قانون در مورد آن ساکت است. در این باره باید گفت طبق اصول کلی، در چنین موردی باید گواهی عدم امکان سازش صادر شود؛ زیرا در این فرض، زن به نیابت از شوهر عمل می کند و بنا به قاعده، تابع حکم موردی است که مرد شخصا متقاضی طلاق است. از عبارات قانون نیز می توان برای تایید همین برداشت استفاده کرد؛ زیرا قسمت اخیر ماده ی 26 ، طلاق به درخواست زوجه را به دو دسته تقسیم کرده است: طلاقی را که اصالتا به درخواست زوجه است، مستلزم حکم الزام به طلاق دانسته است، و در مورد طلاق به وکالت از زوج، به عمومات ارجاع داده است. این تفکیک و سکوت قانونی نیز دلالت بر این دارد که طلاق به وکالت، تابع حکم طلاق به درخواست مرد است. بر این تفاوت، آثاری نیز مترتب است که در خصوص مدت اعتبار مجوز و نیز تشریفات ثبت طلاق جاری است و در مواد 33 و 34 قانون حمایت خانواده به آن اشاره شده است.
اعتبار حکم طلاق و گواهی عدم امکان سازش:
چنانچه زوجین به طلاق توافق نمایند دادگاه گواهی عدم امکان سازش ، جهت اجرای صیغه طلاق صادر می نماید ، که مطابق با ماده ۳۴ قانون جدید حمایت از خانواده مصوب ۱/۱۲/ ۱۳۹۱ مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای تسلیم به دفتر رسمی ازدواج و طلاق سه ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی قطعی یا قطعی شدن رأی است. چنانچه گواهی مذکور ظرف این مهلت تسلیم نشود یا طرفی که آن را به دفترخانه رسمی طلاق تسلیم کرده است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم در دفترخانه حاضر نشود یا مدارک لازم را ارائه نکند، گواهی صادرشده از درجه اعتبار ساقط است . در غیر مورد توافق ، دادگاه به درخواست زوج یا زوجه ، پس از رسیدگی و احراز صحت دعوی ، حکم به طلاق صادر می نماید که اعتبار آن با توجه به ماده ۳۳ قانون حمایت خانواده شش ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی است .
